Samobadanie piersi – w jaki sposób i jak często je przeprowadzać?
Samobadanie piersi to element profilaktyki raka piersi, stanowiącego najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce. Zaleca się wykonywanie samobadania raz w miesiącu, od 20. roku życia. Stanowi ono wyłącznie uzupełnienie specjalistycznych badań obrazowych, które są nieporównywalnie czulsze.
Spis treści
Samobadanie piersi jest darmową, prostą metodą edukacji prozdrowotnej i budowania świadomości zagrożenia, akceptowaną zarówno przez pacjentki, jak i lekarzy. Dowiedz się, kiedy najlepiej przeprowadzać samokontrolę piersi, jakie elementy ona obejmuje i jakie objawy powinno się uznać za niepokojące.
Samobadanie piersi jako element profilaktyki nowotworowej
Na profilaktykę nowotworu piersi składa się kilka kluczowych elementów:
- samobadanie piersi – zalecane u kobiet w każdym wieku, powinno się zacząć je wykonywać po ukończeniu 20 lat. Regularna samokontrola piersi to istotny czynnik zwiększający świadomość prozdrowotną, ponieważ kobieta poznaje dokładnie budowę piersi i dzięki temu jest w stanie ocenić, jakie zmiany zaszły od ostatniego badania;
- badanie piersi na wizycie u ginekologa – lekarz ogląda piersi i szuka nieprawidłowości, ocenia kształt, symetrię, przeprowadza badanie palpacyjne piersi i okolicy pod pachą. W przypadku kobiet w wieku 20–39 lat zaleca się wykonywanie takiego badania co 36 miesięcy, po 40 roku życia badanie palpacyjne powinno się wykonywać co 12 miesięcy;
- przesiewowe badania mammograficzne – jedyna skuteczna metoda wczesnego wykrywania raka piersi. Mammografia piersi (MMG, mammography) może zostać wykonana u kobiet w wieku od 35 lat z wysokim ryzykiem choroby nowotworowej, w innych sytuacjach badanie pierwszy raz wskazane jest po 40. roku życia. Grupą objętą programem profilaktyki raka piersi polegającym na bezpłatnym badaniu mammograficznym raz na 2 lata są kobiety w wieku 45 - 74 lat.
Kiedy wykonywać samobadanie piersi?
Samobadanie piersi powinno być wykonywane regularnie co miesiąc, najlepiej w tym samym dniu. W przypadku kobiet miesiączkujących samobadanie zaleca się wykonywać w 8–10 dniu cyklu miesiączkowego (najlepiej 3-5 dni po skończeniu miesiączki), gdy piersi nie są obrzmiałe lub obolałe. Kobiety, u których miesiączka nie występuje, powinny wybrać sobie konkretny dzień (np. pierwszy dzień miesiąca), w którym będą wykonywać samobadanie piersi.
Jak samodzielnie badać piersi?
Aby samokontrola piersi przyniosła efekt, musi być wykonywana w odpowiedni sposób. W badaniu wykorzystuje się metodę kwadratów lub tarczy zegara. Polegają one na wzrokowym podziale piersi na cztery części. Pierwszym etapem samobadania jest oglądanie. Przeprowadza się go w pozycji stojącej, przed lustrem – najpierw z rękoma uniesionymi do góry, następnie opuszczonymi luźno wzdłuż ciała, a później trzymanymi na biodrach analizuje się kształt piersi i stan skóry. Oglądając piersi, zwraca się uwagę na: symetrię gruczołów piersiowych, wielkość i kształt samych piersi, napięcie, obecność zmian skórnych lub wydzieliny wypływającej z brodawek sutkowych.
Następnie lewą rękę kładzie się za głową, a prawą bada lewą pierś. Samobadanie przeprowadza się całymi opuszkami płasko złączonych trzech środkowych palców. Miejsca badane uciska się na głębokość ok. 20–30 mm. Pierś bada się, wykonując koliste ruchy i stopniując nacisk od słabego do mocnego w każdym badanym punkcie. W ten sposób możliwe staje się przeanalizowanie wszystkich struktur piersi, zarówno tych powierzchniowych, jak i zlokalizowanych głębiej. Badając, zatacza się wzdłuż piersi koła zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Sprawdza się punkt po punkcie, zaczynając od brodawki, a po zakreśleniu największego koła powraca się do środka. Podczas badania trzeba też ścisnąć brodawkę sutkową między dwoma palcami, aby sprawdzić, czy nie wydobywa się z niej krew lub inna wydzielina. Czynności te powtarza się na drugiej piersi.
Następnie przeprowadza się samobadanie w pozycji leżącej na wznak. Po włożeniu poduszki pod prawy bark i położeniu prawej ręki pod głową rozpoczyna się badanie piersi. Tak jak wcześniej, trzema palcami na płasko, lekko naciskając, zatacza się koła na piersi w jednym kierunku. Następnie w taki sam sposób bada się lewą pierś, wkładając poduszkę pod lewy bark, a lewą rękę pod głowę.
Na koniec sprawdza się pachowe węzły chłonne. Badanie pachy wykonuje się w pozycji leżącej na wznak. W tym celu kładzie się prawą rękę wzdłuż tułowia i bada prawą pachę opuszkami trzech środkowych palców. Następnie analogicznie przeprowadza się badanie lewego dołu pachowego.
Dowiedz się więcej, jak przeprowadzić samobadanie piersi.
Samobadanie piersi – co powinno zaniepokoić?
Podczas samokontroli piersi uwagę powinny zwrócić takie objawy jak:
- uwidocznione naczynia żylne na skórze piersi;
- zaciągnięcia, dołki, owrzodzenia na skórze piersi;
- skóra piersi przypominająca wyglądem skórkę pomarańczy;
- zmiany w kolorze, strukturze, wielkości, kształcie gruczołu piersiowego;
- strupki, łuszczenie, zaczerwienienia, owrzodzenie brodawki sutkowej;
- obecność guzka, zgrubienia w piersi;
- krwawienie, wyciek innej wydzieliny z sutka;
- powiększenie węzłów chłonnych (gdy ich średnica przekracza 1 cm) w dole pachowym;
- obrzęk ramienia.
W przypadku wyczucia jakichś zmian lub nieprawidłowego wyglądu piersi należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
W przypadku wystąpienia wyżej wymienionych objawów należy się jak najszybciej zgłosić do ginekologa lub lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. W zależności od wskazań skieruje on pacjentkę na dodatkowe badania obrazowe – USG piersi lub mammografię.
Udostępnij:
Zobacz także
Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?
W ciągu ostatnich lat w polskim społeczeństwie – i nie tylko – wzrósł problem nadwagi i otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju na otyłość cierpi ok. 9 mln osób. Statystyki na ten temat bazują na międzynarodowej skali BMI (ang. Body Mass Index), która pozwala oszacować, czy aktualna waga jest prawidłowa, zbyt wysoka lub za niska. Sprawdź, czym jest ten wskaźnik, jak dokonywać obliczeń i interpretować wyniki.
Jak objawia się niedobór magnezu? Jakie ma skutki? Kiedy wdrożyć suplementację?
Magnez to ważny minerał dla organizmu człowieka. Pełni on wiele istotnych funkcji: wspiera układ nerwowy i odpornościowy, zapobiega bolesnym skurczom mięśni i zmęczeniu i wraz z wapniem buduje zdrowe kości i zęby etc. Sprawdź, jak objawia się niedobór tego pierwiastka, jakie mogą być jego skutki i kiedy warto rozważyć suplementację.
Czym jest płyn w opłucnej – dlaczego się gromadzi? Jakie daje objawy? Jak się go pozbyć?
Płyn w opłucnej, potocznie zwany „wodą w płucach”, to stan, w którym w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej gromadzi się nadmierna ilość płynu. Może on świadczyć m.in. o chorobach płuc, serca, układu krążenia lub niektórych schorzeniach autoimmunologicznych. Sprawdź, jak rozpoznać nieprawidłowości w obrębie jamy opłucnej, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.
