Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?

Czym jest wskaźnik BMI?

Wskaźnik masy ciała (BMI) to wartość liczbowa, która pozwala ocenić, czy masa ciała danej osoby jest odpowiednia do jej wzrostu. Oblicza się go, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Pozwala to nie tylko dowiedzieć się, czy aktualna waga mieści się w ogólnie przyjętych normach, ale również służy do oceny ryzyka chorób związanych z nadwagą i otyłością, tj. schorzeń układu krążenia (miażdżycy, choroby wieńcowej), cukrzycy typu 2 czy niektórych rodzajów nowotworów.

Już w XIX wieku naukowcy zauważyli związek między masą ciała a zdrowiem. W latach 70. tego stulecia belgijski statystyk Adolphe Quetelet, który zajmował się głównie badaniami antropometrycznymi, zauważył związek między wzrostem i wagą człowieka. Właśnie wtedy wprowadził pojęcie „indeksu masy ciała”, który początkowo był nazywany „wskaźnikiem Queteleta”, a z czasem zmienił nazwę na popularny do dziś Body Mass Index, czyli BMI.

Jak obliczyć BMI? Wzór

Wskaźnik BMI to wynik prostego działania matematycznego, które można przeprowadzić, stosując następujący wzór:

BMI = masa ciała (kg) / wzrost² (m²)

Warto pamiętać, że wskaźnik nie będzie odpowiedni dla dzieci i młodzieży poniżej 18. roku życia. W tej grupie wiekowej skład ciała zmienia się dynamicznie wraz z wiekiem i etapem rozwoju – wzrasta masa mięśniowa, a proporcje ciała ulegają zmianom. Dlatego stosowanie ogólnych norm BMI w odniesieniu do dzieci może prowadzić do błędnych interpretacji. Do oceny prawidłowej wagi dzieci i młodzieży pediatrzy stosują siatki centylowe, czyli specjalne wykresy, które służą do oceny wzrostu i rozwoju w porównaniu z innymi dziećmi tej samej płci, w tym samym wieku.

BMI – jak interpretować wyniki?

Otrzymany wynik BMI należy interpretować w następujący sposób:

• BMI poniżej 18,5 – świadczy o niedowadze. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak zaburzenia odżywiania, choroby przewlekłe czy nadmierna aktywność fizyczna. BMI poniżej 16 świadczy o wygłodzeniu i skrajnym wyniszczeniu organizmu;
• BMI od 18,5 do 24,9 – wskazuje na prawidłową wagę. Oznacza to, że masa ciała jest odpowiednia w stosunku do wzrostu i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Utrzymanie wagi na tym poziomie jest optymalne dla zdrowia i dobrego samopoczucia;
• BMI od 25 do 29,9 – świadczy o nadwadze. Osoby z nadwagą mają zwiększone ryzyko wystąpienia wielu chorób, takich jak cukrzyca, choroby układu krążenia czy niektóre rodzaje nowotworów;
• BMI 30 i powyżej – wskazuje na otyłość, która zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia chorób, jakie mogą pojawić się u osób z nadwagą. Wynik pomiędzy 30 a 34,99 to otyłość I stopnia, o otyłości II stopnia mówimy, gdy BMI mieści się w przedziale 35–39,99. Ryzyko zachorowania na poważne choroby jest już wtedy bardzo wysokie. Każdy wynik powyżej 40 to otyłość III stopnia, zwana również otyłością olbrzymią, w przypadku której występuje ekstremalne ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.

Swoje BMI warto również skonsultować z lekarzem, który oceni ryzyko zachorowania na poszczególne choroby na podstawie innych czynników oraz badań. W przypadku nieprawidłowego wyniku – tj. zbyt wysokiego lub zbyt niskiego – warto skorzystać z pomocy dietetyka, który ułoży plan żywienia dostosowany do indywidualnych potrzeb.

Na co zwrócić uwagę korzystając ze wskaźnika BMI ?

Chociaż BMI jest przydatnym narzędziem, należy pamiętać, że ma on swoje ograniczenia. Przede wszystkim nie uwzględnia składu ciała, tj. nie różnicuje tkanki tłuszczowej od tkanki mięśniowej. Osoby wysportowane, o wysokim poziomie tkanki mięśniowej mogą mieć wynik BMI wskazujący na nadwagę.  Co więcej, międzynarodowy wskaźnik nie uwzględnia wieku ani płci, a przecież skład ciała zmienia się wraz z wiekiem. Trzeba również pamiętać, że Body Mass Index nie uwzględnia indywidualnych różnic w budowie ciała, która różni się w zależności od osoby.