Trądzik – czym jest i skąd się bierze?
Trądzik pospolity (acne vulgaris) to najczęściej występująca choroba skóry. Charakteryzuje ją występowanie zaskórników otwartych i zamkniętych, grudek, krost, guzków, oraz torbieli ropnych z reguły umiejscowionych w okolicach twarzy i pleców. Zmiany trądzikowe mogą się jednak pojawić również w okolicy dekoltu, ramion i pośladków. Na trądzik choruje 80% osób w okresie dojrzewania oraz około 8% dorosłych. Zmiany trądzikowe mogą występować nawet u noworodka i utrzymywać się do 2-3 roku życia.
Podstawową przyczyną trądziku jest nadmierne zatkanie ujść mieszka włosowego poprzez nadmierną produkcje łoju przez gruczoły łojowe, które w okresie dojrzewania są bardzo mocno pobudzane przez hormony płciowe. Nadmiar wyprodukowanej wydzieliny łojowej nie może wydostać się na powierzchnię skóry, przez co gromadzi się pod nią w postaci zaskórników zamkniętych i otwartych (potocznie zwanych wągrami), które w następstwie wywołują stany zapalne skóry.
Czynniki genetyczne również odgrywają istotną rolę w powstawaniu zmian skórnych. Jeżeli trądzik występował u obojga rodziców, to prawdopodobieństwo wystąpienia go u dziecka wynosi 50%. Mimo że trądzik nie jest chorobą infekcyjną, u chorych stwierdza się wiele bakterii z rodzaju Propionibacterium acnes,.W wykwitach stanu zapalnego liczba bakterii może zwiększyć się 10-krotnie. Bakterie co prawda nie biorą udziału w powstawaniu zaskórników, ale ich liczba zmniejsza się w trakcie leczenia antybakteryjnego.
Trądzik – jak leczyć?
U pacjentów ze zmianami łagodnie i średnio nasilonymi z reguły stosowane jest leczenie miejscowe za pomocą preparatów o charakterze przeciwłojotokowym, antybakteryjnym i keratolitycznym. W przypadku mocno nasilonych zmian w leczeniu należy również uwzględnić zażywanie leków doustnych. Często w terapii stosuje się obie te metody jednocześnie.
W przypadku leczenia miejscowego najpopularniejszymi preparatami są retinoidy zewnętrzne, nadtlenek benzoilu, kwas azelainowy oraz antybiotyki przeznaczone do nakładania bezpośrednio na skórę. Bardzo często stosowana jest terapia skojarzona, która pozwala uniknąć lekooporności w stosunku do bakterii trądzikowej Propionobacterium acnes.
Przy leczeniu za pomocą środków doustnych zazwyczaj wykorzystywane są tetracykliny, które działają antybakteryjnie i hamują czynność lipolityczną bakterii Propionobacterium acnes. Stosuje się je początkowo w większych dawkach do czasu uzyskania poprawy, a następnie w mniejszych przez kolejne kilka miesięcy. Stosować można również inne antybiotyki: erytromycynę, minocyklinę, czy doksycyklinę.
Dodatkowo stosuje się witaminy, które działają przeciwłojotokowo: amid kwasu nikotynowego (wit. PP), witaminę B2 i witaminę C.
Leczenie antybiotykiem doustnym powinno trwać od 3-6 miesiecy W ciężkich postaciach, tj. krostkowych i ropowiczych, wskazane jest podawanie 13-cis kwasu witaminy A (izotretynoina) o działaniu keratolitycznym i przeciwłojotokowym. Lek jest teratogenny, dlatego kobiety w wieku rozrodczym, leczone doustną izotretynoiną, muszą stosować skuteczną antykoncepcję co najmniej przez miesiąc poprzedzający terapię, przez cały okres leczenia i jeden miesiąc po zakończeniu przyjmowania leku. Silne działanie przeciwłojotokowe wykazują także preparaty antyandrogenowe.
Przyjmowanie leków przeciwtrądzikowych doustnych musi być ściśle monitorowane przez dermatologa.
Jak pielęgnować skórę z trądzikiem?
Skóra trądzikowa musi być odpowiednio pielęgnowana. Należy o to zadbać zarówno przed leczeniem dermatologicznym, w trakcie jak i po jego zakończeniu w celu utrzymania efektów terapii. Do oczyszczania możemy używać zarówno preparatów zmywanych wodą (np. pianka do mycia, antybakteryjny żel do mycia), jak i delikatnych emulsji usuwanych za pomocą płatka kosmetycznego (np. emulsja micelarna do mycia).
Po wstępnym oczyszczeniu skóry nakładamy delikatny tonik o działaniu tonizującym (np. regulujący tonik antybakteryjny).
Po jego wchłonięciu na całą powierzchnię skóry aplikujemy krem nawilżający (np. Ultranawilżający krem wspierający farmakoterapię na dzień, a na czas snu Krem niwelujący niedoskonałości na noc). Na tak przygotowaną skórę możemy stosować dodatkowo leki miejscowe w postaci kremów, zawiesin, pudrów czy past, wykorzystując np. Preparat punktowy na zmiany trądzikowe.