Spastyczność – co to jest? Objawy i sposoby leczenia
Udostępnij na:
Spastyczność to zaburzenie czuciowo-ruchowe, które polega na wzmożonym napięciu mięśni. Dla jej określenia stosuje się również nazwę napięcie typu scyzorykowego. Dolegliwość ta rozwinąć się może w przebiegu stwardnienia rozsianego lub guza mózgu.
Spis treści
Spastyczność (obok dystonii i sztywności) jest jedną z form wzmożonego napięcia mięśniowego. Spastyczność zwykle nie pojawia się od razu po uszkodzeniu. Jej rozwój następuje w ciągu kilkunastu dni, a nawet tygodni. Sprawdź, jakie objawy jej towarzyszą i na czym polega leczenie tej przypadłości.
Spastyczność – co to jest?
Spastyczność to nieprawidłowe, wzmożone napięcie mięśni, które zaobserwować można w postaci oporu pojawiającego się przy biernym rozciąganiu mięśni. Dochodzi do stopniowego nasilenia się oporu razem ze wzrostem tempa rozciągania przy zmianie kierunku ruchu lub po przekroczeniu stopnia rozciągnięcia mięśni. Do powstania spastyczności mięśni dochodzi w wyniku uszkodzenia górnego neuronu ruchowego. To komórka nerwowa, która odpowiada za przewodzenie impulsów nerwowych z układu nerwowego do mięśni, wzbudzając je w ruch. Do zaburzenia jej pracy dochodzi na skutek uszkodzenia zstępujących dróg ruchowych (tzw. piramidowych) na poziomie kory ruchowej, pnia mózgu lub rdzenia kręgowego.
Jakie mogą być przyczyny spastyczności mięśni?
Spastyczność mięśni nie stanowi odrębnej jednostki chorobowej. To symptom, który pojawić się może w przebiegu innych schorzeń. Spastyczność towarzyszy m.in.:
- urazom rdzenia kręgowego;
- mózgowemu porażeniu dziecięcemu, które jest konsekwencją powikłań poporodowych, powikłań podczas ciąży bądź też dyspozycji genetycznych;
- stwardnieniu rozsianemu;
- urazom mózgu;
- postępującym chorobom zwyrodnieniowym układu nerwowego z zajęciem górnego neuronu ruchowego z objawami piramidowymi i pozapiramidowymi, wśród których wymieniane są m.in.: ceroidolipofuscynoza, choroba Huntingtona, leukodystrofie.
Charakterystyczna jest również spastyczność poudarowa, czyli konsekwencja obumarcia części mózgu wskutek zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej.
Spastyczność – objawy
Spastyczność dotyczyć może różnych grup mięśniowych, choć najczęściej obserwowana jest spastyczność kończyn dolnych lub górnych. Objawami spastyczności są przede wszystkim:
- napięcie mięśniowe;
- osłabienie mięśni;
- porażenie bądź niedowład mięśni;
- stopniowe ograniczenie zdolność do ruchu;
- przyjmowanie niewłaściwej i nienaturalnej pozycji ciała;
- skurcze mięśni spowodowane jego nagłym rozciąganiem;
- ból;
- drżenie mięśni spowodowane ich rozciąganiem;
- współruchy – np. podczas unoszenia ramienia w tym samym czasie ugina się łokieć i zaciskają palce;
- zmęczenie podczas wykonywania wielu powtórzeń tego samego ruchu.
Objawy spastyczności mięśni początkowo utrudniają codzienne funkcjonowanie. Wraz z nasileniem się problemu chory ma znacznie ograniczone możliwości dotychczasowej aktywności. Poza tym dolegliwość ta utrudnia zmianę pozycji, co powoduje zaburzenia snu oraz pogarsza nastrój i samopoczucie. Nieleczona spastyczność prowadzi do powstawania przykurczów utrwalonych, nieodwracalnych zmian w postaci kostnienia w obrębie mięśni i stawów, a także zaników mięśniowych.
Do kogo należy się zgłosić?
W przypadku objawów zwiększonego napięcia mięśni należy zgłosić się do neurologa. To specjalista zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób układu nerwowego. Już zdiagnozowane choroby neurologiczne przebiegające ze spastycznością wymagają rehabilitacji pod okiem fizjoterapeuty.
Na czym polega leczenie spastyczności?
W leczeniu spastyczności mięśni wykorzystywane są następujące metody:
- farmakoterapia z zastosowaniem leków działających na neuroprzekaźniki lub w postaci blokady nerwów obwodowych, podawanych doustnie (m.in. benzodiazepiny, mydocalm, dantroleum, tizanidine, baklofen), dokanałowo lub miejscowo do mięśnia (m.in. toksyna botulinowa);
- fizykoterapia – najczęściej wykonywane zabiegi to ultradźwięki, TENS (przezskórna stymulacja nerwów), krioterapia (zimnolecznictwo), okłady parafinowe, lampa Sollux, hydroterapia (masaż podwodny w tanku, masaż wirowy, ćwiczenia w basenie) oraz elektryczna stymulacja nerwowo-mięśniowa mięśni spastycznych. Głównym celem tych zabiegów jest obniżenie napięcia mięśniowego, działanie przeciwbólowe, zmniejszenie dopływu impulsacji aferentnej z proprioceptorów do ośrodkowego układu nerwowego;
- pomocniczo można stosować zaopatrzenie ortopedyczne, takie jak m.in. łuska dłoniowa, temblak, buty ortopedyczne, podciąg gumowy na opadającą stopę, aparat drutowy goleni;
- zabiegi operacyjne polegające na selektywnym przecięciu korzeni nerwowych oraz wydłużeniu ścięgna stanowią ostateczne rozwiązanie.
Spastyczność mięśni – ćwiczenia
Poza oddziaływaniami rehabilitacyjnymi pacjenci zmagający się ze spastycznością mięśni powinni być poddani kinezyterapii. Plan ćwiczeniowy jest indywidualnie opracowywany dla każdego pacjenta. Zakres ćwiczeń będzie się różnił w zależności od tego, której partii mięśni dotyczy spastyczność, skali nasilenia przypadłości oraz ogólnego stanu chorego. Warto w tym miejscu wspomnieć, że najbardziej znana metoda oceny spastyczności to skala Ashwortha lub jej zmodyfikowana wersja.
Kinezyterapia spastyczności mięśni opiera się głównie na:
- ćwiczeniach rozciągających – pomagają utrzymać prawidłowy zakres ruchomości, zmniejszają ryzyko przykurczy;
- ćwiczeniach wzmacniających – pomagają odzyskać siły w osłabionych mięśniach, redukują napięcie mięśniowe;
- pozycjach skorygowanych – poprawiają wzorzec chodu lub poruszania dłonią, zmniejszają spastyczność.
Poniżej zaprezentowano przykładowe ćwiczenia ręki:
- toczenie przedmiotu, dociskając go;
- prostowanie i zginanie łokcia;
- rozkładanie i łączenie palców;
- prostowanie i zginanie nadgarstka;
- przenoszenie przedmiotu z miejsca na miejsce;
- utrzymywanie przedmiotu.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jak powinna wyglądać pierwsza pomoc w przypadku padaczki?
Padaczka to choroba neurologiczna, na którą cierpi ok. 400000 osób w Polsce. Ta przewlekła dolegliwość układu nerwowego charakteryzuje się występowaniem napadów wywołanych nagłymi i nieprawidłowymi wyładowaniami elektrycznymi w mózgu. Atak padaczkowy często budzi przerażenie, jednak pierwsza pomoc może uchronić osobę chorą przed poważnymi powikłaniami. Sprawdź, co robić, gdy ktoś w najbliższym otoczeniu dostanie ataku padaczki i czego bezwzględnie unikać.
Jakie są zaburzenia psychiczne i fizyczne w przypadku gruczolaka przysadki mózgowej? Diagnostyka i leczenie
Przysadka mózgowa to niewielki gruczoł położony u podstawy czaszki, który odgrywa kluczową rolę w regulacji wielu ważnych funkcji organizmu. W miejscu tym dochodzi czasem do rozwoju guzów – gruczolaków przysadki mózgowej. Choć są one zazwyczaj łagodne, mogą powodować rozmaite zaburzenia fizyczne i psychiczne, a w niektórych przypadkach stanowić realne zagrożenie dla zdrowia osoby chorej. Sprawdź, jakie objawy fizyczne i psychiczne wskazują na gruczolaka oraz na czym polega diagnostyka i leczenie tej przypadłości.
Czym jest oponiak? Jak się objawia i jak go leczyć?
Oponiak to nowotwór wewnątrzczaszkowy, który stanowi niemal 38% wszystkich guzów ośrodkowego układu nerwowego u dorosłych. Jest zmianą, która często rozwija się powoli i może przez długi czas nie dawać żadnych objawów. Z czasem daje o sobie znać poprzez narastające bóle głowy, napady padaczkowe i inne niepokojące symptomy związane z układem nerwowym. Sprawdź, jak zdiagnozować tę dolegliwość i na czym polega jej leczenie.
