Skąd bierze się zespół niespokojnych nóg? Jak leczyć RLS?

Czym jest zespół niespokojnych nóg?

Zespół niespokojnych nóg, znany również jako zespół Wittmaacka-Ekboma, to zaburzenie ruchowe, które charakteryzuje się nieprzyjemnymi doznaniami w obrębie kończyn dolnych – mrowieniem, pieczeniem czy drętwieniem. Osoby cierpiące na RLS (ang. restless legs syndrome) często odczuwają potrzebę poruszania nogami. Symptomy nasilają się zazwyczaj wieczorem i w nocy. Dolegliwość ta może występować zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, chociaż najczęściej diagnozuje się ją u osób starszych i kobiet w ciąży.

Jak objawia się zespół niespokojnych nóg?

Osoby cierpiące na RLS zazwyczaj skarżą się na:

• Nasilony dyskomfort w obrębie kończyn dolnych – jest to mrowienie lub pieczenie, często opisywane jako uczucie „prądu” lub „skurczu”. Do tego dochodzi nieodparta potrzeba poruszania nogami, które przynosi jedynie chwilową ulgę;
• problemy ze snem – osoby z RLS często mają problemy z zasypianiem i utrzymaniem snu, co prowadzi do przewlekłego zmęczenia i obniżonej jakości życia. Mimowolne ruchy kończyn dolnych w czasie odpoczynku nocnego prowadzą do częstych wybudzeń i fragmentacji snu.

Wymienione objawy mogą występować z różną częstotliwością – codziennie lub sporadycznie – ale zazwyczaj nasilają się wraz z wiekiem.

Zobacz także: Dystonia – co to takiego i na czym polega diagnostyka?

Przyczyny zespołu niespokojnych nóg

Przyczyny zespołu niespokojnych nóg nie są do końca poznane, ale w literaturze fachowej dzieli się je na dwie główne kategorie: pierwotne i wtórne.

Przyczyny pierwotne

Schorzenie może mieć podłoże genetyczne, co sugeruje, że osoby z rodzinną historią RLS są bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia. Szacuje się, że około 50% Pacjentów z idiopatycznym RLS – czyli takim o nieznanej przyczynie – ma krewnych, którzy również zmagają się z tym problemem.

Przyczyny wtórne

Wtórne RLS może wiązać się z innymi schorzeniami lub stanami zdrowotnymi. Do najczęstszych przyczyn w tej kategorii należą:

• niedobory składników odżywczych – szczególnie żelaza, magnezu oraz witamin z grupy B. Niedobór żelaza jest jedną z najczęstszych przyczyn wtórnego zespołu niespokojnych nóg;
• choroby neurologiczne – takie jak choroba Parkinsona, polineuropatie czy stwardnienie rozsiane;
• choroby przewlekłe – w tym cukrzyca czy niewydolność nerek;
• ciąża – wiele kobiet doświadcza objawów RLS w trzecim trymestrze ciąży, co może być związane z hormonalnymi zmianami w organizmie.

Jak diagnozuje się zespół niespokojnych nóg?

Jeśli dostrzegasz u siebie objawy wskazujące na zespół niespokojnych nóg, skonsultuj się z neurologiem. Diagnostyka tego schorzenia polega głównie na wywiadzie medycznym oraz ocenie objawów. Lekarz może zlecić dodatkowe badania, aby wykluczyć inne choroby, które mogą powodować podobne objawy.

Badania laboratoryjne mają przede wszystkim wykluczyć niedobory żelaza. Niekiedy wykonuje się także badania neurologiczne lub badanie snu (poligrafię lub polisomnografię), podczas którego można zarejestrować mimowolne ruchy kończyn.

Jak poradzić sobie z zespołem niespokojnych nóg? Leczenie

Leczenie może mieć charakter objawowy lub przyczynowy, w zależności od najbardziej prawdopodobnej etiologii występowania schorzenia. Jeśli objawy są łagodne, lekarze często zalecają wprowadzenie zmian w stylu życia, a więc: regularną aktywność fizyczną, techniki relaksacyjne (jogę, masaże kończyn dolnych) i przestrzeganie zasad higieny snu.

W poważniejszych przypadkach może być konieczne stosowanie leków dopaminergicznych, takich jak ropinirol czy pramipeksol, które pomagają w łagodzeniu objawów, czy środków przeciwpadaczkowych, np. gabapentyny. W sytuacji niedoboru żelaza wskazane będzie stosowanie suplementów diety, tj. preparatów żelaza oraz witaminy C, która poprawia jego wchłanianie.

W łagodzeniu objawów mogą pomóc domowe sposoby i wprowadzenie zdrowych nawyków. Ważnym krokiem będą zmiany w diecie, a więc spożywanie produktów bogatych w magnez, żelazo oraz witaminy z grupy B, a także ograniczenie spożycia kofeiny, alkoholu i napojów energetycznych. Ulgę mogą przynieść ciepłe kąpiele, które pomogą w rozluźnieniu mięśni przed snem. Do tego rytuału warto dodać masowanie nóg z użyciem olejków eterycznych.