Rehabilitacja po endoprotezie biodra – na czym polega?
Udostępnij na:
Rehabilitacja po wstawieniu endoprotezy biodra odgrywa bardzo ważną rolę w powrocie chorego do zdrowia. Ma za zadanie wzmocnić mięśnie, zwiększyć ruchomość stawu, poprawić koordynację ruchową i utrzymanie równowagi. Sprawdź, jak wygląda postępowanie rehabilitacyjne po zabiegu wymiany stawu biodrowego.
Spis treści
Szacuje się, że choroba zwyrodnieniowa stawów dotyka ok. 8 milionów Polaków, a średnio w połowie przypadków dotyczy to stawu biodrowego. Rehabilitacja po endoprotezoplastyce biodra jest konieczna dla odzyskania sprawności pacjenta. Jej plan jest ustalany indywidualnie dla każdego chorego – bierze się wówczas pod uwagę m.in. przyczyny endoprotezoplastyki, ogólny stan zdrowia oraz wiek.
Staw biodrowy – co robić, kiedy pojawią się dolegliwości?
Staw biodrowy to staw kulisty panewkowy. Stanowi jeden z największych stawów w ludzkim ciele. Jego zadaniem jest przenoszenie ciężaru ciała z tułowia na nogi i zapewnienie ich ruchomości. Kluczowe elementy budowy to głowa kości udowej i panewka stawu biodrowego kości miednicznej. Struktury te pokrywa chrząstka stawowa, która na skutek toczącego się procesu zwyrodnieniowego lub zapalnego może ulec uszkodzeniu. W efekcie dochodzi do ścierania powierzchni budujących staw biodrowy i pojawienia się takich dolegliwości jak m.in.: ból w okolicy biodra (nasilający się zwłaszcza w nocy), sztywność po dłuższym bezruchu, ograniczenie ruchomości w stawie.
Na wczesnym etapie objawy te leczone są zachowawczo. Jeśli jednak to postępowanie nie przynosi zadowalających rezultatów, konieczne jest leczenie zabiegowe. Przeprowadza się endoprotezoplastykę – to operacja polegająca na zastąpieniu objętego chorobą naturalnego stawu biodrowego implantem, który może być metalowy, ceramiczny lub z tworzyw sztucznych. Aby zabieg wymiany stawu biodrowego okazał się skuteczny, konieczna jest odpowiednia rehabilitacja.
Przedoperacyjna rehabilitacja stawu biodrowego
Kiedy pacjent zostaje zakwalifikowany do zabiegu endoprotezoplastyki, indywidualnie ustala się dla niego program rehabilitacji przedoperacyjnej. Składają się na nią ćwiczenia ukierunkowane na wzmacnianie mięśni kończyn, ćwiczenia ogólnokondycyjne oraz mające działanie rozluźniające i przeciwbólowe. Pacjent przed zabiegiem powinien wykonywać przede wszystkim ćwiczenia czynne wolne (wykonywane przeciwko sile grawitacji, samodzielnie przez pacjenta, bez pomocy fizjoterapeuty), czynne oporowe dla mięśni obręczy barkowej i kończyn górnych np. z użyciem hantli, specjalnych taśm (żeby przygotować ciało do obciążenia i chodzenia o kulach), czynne w odciążeniu (ćwiczenia z użyciem podwieszenia), czynne w odciążeniu z oporem oraz czynne samowspomagane, oddechowe i ogólnousprawniające.
Rehabilitacja przedoperacyjna ma za zadanie utrzymać i zwiększyć ruchomość stawów oraz rozciągnąć struktury okołostawowe. Poza tym wzmacnia siłę mięśniową, poprawia kondycję nerwowo-mięśniową i redukuje ryzyko zmian zakrzepowo-zatorowych. Bardzo istotnym zadaniem rehabilitacji przedoperacyjnej jest psychiczne przygotowanie pacjenta do działań rehabilitacyjnych (w tym nauki chodzenia z pomocami), które konieczne będą po zabiegu Postępowanie to może przyspieszyć proces uruchomienia chorego po operacji.
Jak długo trwa rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego?
Trudno jednoznacznie określić, jak długi będzie okres rehabilitacji po endoprotezie biodra. Wpływ na jego zakres ma wiele czynników, w tym: ogólny stan zdrowia, wydolność krążeniowo-oddechowa, stan innych stawów, dotychczasowa aktywność fizyczna i sprawność mięśniowa. Czas trwania postępowania rehabilitacyjnego i jego charakter określa się indywidualnie dla każdego pacjenta. Zazwyczaj pierwsze czynności podejmowane są już dobę po zabiegu.
Długość rehabilitacji zależy też od rodzaju wykonanego zabiegu. W przypadku cementowej endoprotezy wynosi on 3–4 miesiące, z kolei przy protezie bezcementowej może wynieść do 6 miesięcy. Należy pamiętać, że podczas czynności rehabilitacyjnych pacjent nie powinien wykonywać czynności utrudniających gojenie, w tym schylania się, krzyżowania nóg czy skrętów tułowia.
Pierwsze ćwiczenia po endoprotezie biodra
Pierwsze działania rehabilitacyjne podejmowane są już na drugi dzień po zabiegu. Na początku pacjent uczy się, jak w bezpieczny sposób podnosić się, siadać i wstawać oraz zapobiegać zwichnięciu operowanego biodra (m.in. jak ustawiać zoperowaną kończynę). Bardzo ważne podczas pierwszego dnia jest przekazanie choremu informacji o pozycjach ułożeniowych operowanej kończyny, które będą stosowane w najbliższym czasie. Pacjent otrzymuje instruktaż, w jaki sposób wypoczywać:
- leżąc, powinien układać operowaną nogę w lekkim odwiedzeniu, nie może ona być skręcona;
- leżąc na stronie zdrowej, pod operowaną nogę powinien wkładać klin zapobiegający przywodzeniu uda.
Pierwsze ćwiczenia po zabiegu polegają na wykonywaniu nieskomplikowanych ruchów kończyną, które nie angażują operowanego miejsca, takich jak np.:
- przyciąganie palców stopy do wewnątrz (do siebie);
- napinanie pośladków;
- przyciskanie pięt do materaca;
- wciąganie brzucha;
- prostowanie kolana po podłożeniu pod nie zwiniętego ręcznika;
- dociskanie ud do wewnątrz;
- delikatne zginanie stawu kolanowego.
Ćwiczenia te podejmuje się, zanim możliwe będzie wstanie z łóżka. Mają one zapobiec powstaniu przykurczy i zakrzepów oraz zwiększyć siłę mięśni. Podczas wczesnej rekonwalescencji pacjent zazwyczaj w ciągu dnia wykonuje 2–3 serie ćwiczeń przez 20–30 minut.
Rehabilitacja po endoprotezie biodra
Podczas 2–3 doby po operacji mają miejsce próby pionizacji pacjenta. Wykonuje się takie ćwiczenia jak np. unoszenie kolana (nie wyżej niż do poziomu pasa), prostowanie nogi ku tyłowi i odwodzenie biodra do boku przy zachowaniu wyprostowanej kończyny. W 3–4 dobę od zabiegu chorego uczy się chodzenia – początkowo stosuje się balkonik rehabilitacyjne, a później kule. To bardzo ważne ze względu na stosunkowo długi okres ich użytkowania (w przypadku protezy cementowej pacjent porusza się o kulach przez 1,5–3 miesięcy, a endoprotezy bezcementowej 3–6 miesięcy). Ćwiczenia chodu początkowo prowadzone są z oparciem w postaci dwóch kul, a następnie jednej. Jednocześnie stopniowo zwiększa się dystans do przejścia. Prowadzona jest nauka chodzenia po schodach – należy pamiętać, że wchodzenie rozpoczyna się od kończyny zdrowej, a schodzenie – od kończyny operowanej.
Dalsza rehabilitacja po wszczepieniu endoprotezy biodra ma na celu poprawę umiejętności utrzymania równowagi, wzmocnienie mięśni i zwiększenie zakresu ruchów kończyny. Zestaw ćwiczeń po endoprotezie stawu biodrowego obejmuje m.in.: ćwiczenia izometryczne, ćwiczenia siłowe, elektrostymulację mięśni, stretching (rozciąganie). Bardzo ważne są zajęcia z terapeutą manualnym, ćwiczenia propriocepcji (orientacji ułożenia części własnego ciała) np. półprzysiady, stawanie na palcach, ćwiczenia równoważne oraz praca nad przywróceniem zakresu ruchu w stawie. Końcowy etap rehabilitacji po endoprotezie biodra polega na ćwiczeniach z zaawansowanymi pomocami typu bosu (przyrząd gimnastyczny w kształcie połowy piłki), deskami równoważnymi, urządzeniami siłowymi do ćwiczenia mięśni pośladkowych, mięśni zginaczy i prostowników kolana, a także na treningu funkcjonalnym. Z czasem zalecane są jazda na rowerze i pływanie. Rehabilitacja po endoprotezie biodra wspomagana bywa przez takie zabiegi jak m.in. laseroterapia, krioterapia miejscowa, magnetoterapia, hydroterapia czy elektroterapia.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
