Żylaki powrózka nasiennego – przyczyny, objawy, sposoby leczenia
Żylaki powrózka nasiennego występują najczęściej u mężczyzn w młodszym i średnim wieku. Powstają na skutek poszerzenia naczyń żylnych splotu wiciowatego. Żylaki powrózka nasiennego mogą nie dawać objawów, ale ich obecność sprzyja zaburzeniom płodności.
Spis treści
Żylaki powrózka nasiennego zazwyczaj stwierdzane są przypadkowo, gdyż dopiero zaawansowane postacie dają objawy kliniczne. Z reguły rozpoznawane są podczas badań oceniających podłoże problemów z płodnością. Sprawdź, jakie są przyczyny powstania żylaków powrózka nasiennego oraz w jaki sposób lekarz ustala ich rozpoznanie. Przeczytaj na temat leczenia żylaków powrózka nasiennego.
Co to są żylaki powrózka nasiennego?
Żylaki powrózka nasiennego to nieprawidłowo poszerzone i wydłużone naczynia żylne, które tworzą tzw. splot wiciowaty powrózka nasiennego, który odpowiada za odprowadzanie krwi żylnej z jądra. Powrózek nasienny to anatomiczna struktura zlokalizowana od kanału pachwinowego po mosznę, która zbudowana jest z nasieniowodu, tętnicy jądrowej, mięśnia dźwigacza jądra, żylnego splotu wiciowatego, gałęzi płciowej nerwu płciowo-udowego, naczyń krwionośnych zaopatrujących mięsień dźwigacza jądra.
Żylaki powrózka nasiennego zazwyczaj dotyczą młodych mężczyzn. Stanowią one jedną z głównych przyczyn męskiej niepłodności. Przypadłość ta odpowiada za 12–40% przypadków męskiej niepłodności. Tłumaczone jest to nasilonym przepływem krwi w tej okolicy, w konsekwencji czego dochodzi do wzrostu temperatury, a to prowadzi z kolei do zaburzenia wytwarzania męskich komórek rozrodczych, czyli plemników.
Żylaki powrózka nasiennego – przyczyny
Istnieje szereg czynników odpowiedzialnych za powstawanie żylaków powrózka nasiennego. Najczęściej jednak rozwijają się one w wyniku niewydolności zastawek żylnych żył jądrowych (tak jak ma to miejsce w przypadku żylaków kończyn dolnych). Z reguły, bo w około 90% przypadków, do powstania żylaków powrózka nasiennego dochodzi po stronie lewej. Związane jest to z różnicami anatomicznymi lewej i prawej żyły jądrowej, powodującymi utrudnienie odpływu krwi z jądra lewego w porównaniu z prawym.
Wśród innych możliwych przyczyn powstania żylaków powrózka nasiennego wymieniane są m.in.: wrodzona wada tkanki łącznej, powodująca osłabienie ściany naczyń żylnych, wrodzony brak zastawek żylnych, zakrzepica żylna, zewnętrzny ucisk na żyły spowodowany guzem, zwiotczenie moszny. Bez względu na przyczynę prowadzi ona do wzrostu ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach żylnych powrózka nasiennego i zastoju krwi, a to cechuje się wydłużeniem i pogrubieniem splotu wiciowatego.
Żylaki powrózka nasiennego – objawy
Żylaki powrózka nasiennego najczęściej nie powodują żadnych dolegliwości klinicznych. W związku z tym nierzadko odkrywane są przypadkowo, np. w ramach diagnostyki przyczyn problemów z płodnością. Zmiany te wyczuwalne są w mosznie na tylnej powierzchni jądra i ponad nim. W zależności od wielkości zmiany wyróżnione zostały trzy grupy żylaków powrózka nasiennego:
- bardzo małe, trudne do wyczucia podczas badania palpacyjnego (dotykiem), niekiedy ujawniają się po przyjęciu pozycji stojącej przy napięciu mięśni brzucha,
- średnie, bez większych problemów wyczuwane są podczas badania palpacyjnego, mało widoczne gołym okiem, ale uwidaczniają się bardziej w pozycji stojącej,
- bardzo duże, widoczne gołym okiem bez względu na pozycję ciała.
Objawy żylaków powrózka nasiennego z reguły dają o sobie znać, gdy są mocno zaawansowane. Chorzy mogą czuć dyskomfort, ból, ciężar w okolicy moszny lub pachwiny. Objawy są silniejsze podczas długotrwałego stania lub chodzenia albo w czasie wzwodu członka. Żylakom powrózka nasiennego towarzyszyć może nadmierne ucieplenie i tkliwość moszny. Bardzo duże zmiany są wyczuwalne dłonią, a nawet widoczne.
Do jakiego lekarza się zgłosić? Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego
Żylaki powrózka nasiennego diagnozowane i leczone są przez urologa – specjalistę zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób układu moczowo-płciowego. Podstawą rozpoznania są badania podmiotowe (wywiad z pacjentem), badania przedmiotowe – palpacyjne, które w razie wskazań uzupełnione zostają przez badanie obrazowe. Wykonywana jest ultrasonografia, która pozwala na postawienie ostatecznej diagnozy.
Badanie USG Dopplera jest najbardziej czułą, nieinwazyjną metodą diagnozowania żylaków powrózka nasiennego. Pozwala ono uwidocznić nieprawidłowości budowy naczyń żylnych powrózków nasiennych i wsteczny przepływ krwi. Lekarz zleca zazwyczaj dodatkowo badanie nasienia, aby stwierdzić, czy żylaki powrózka nasiennego doprowadziły do zaburzenia płodności.
Żylaki powrózka nasiennego – leczenie
Leczenie żylaków powrózka nasiennego może mieć różny charakter. Wykonana może zostać embolizacja, czyli zamknięcie światła naczynia krwionośnego, które polega na wprowadzeniu przez niewielkie nacięcie w pachwinie materiału embolizacyjnego do zmienionego chorobowo naczynia. W efekcie dochodzi do zamknięcia światła żyły i przepływu krwi.
Kolejna metoda to sklerotyzacja naczynia, która polega na wprowadzeniu do niego środka farmakologicznego, powodującego obkurczenie i zasklepienie naczynia. W cięższych przypadkach chorzy poddani zostają operacji w znieczuleniu, podczas której usuwane są zmiany chorobowe. Zabieg przeprowadzony może być klasycznie poprzez proste cięcie na przebiegu powrózka nasiennego albo metodą laparoskopową. Polega ona na wprowadzeniu przez niewielkie nacięcia kamery i potrzebnych narzędzi, zaklipsowanie i przecięcie żył jądrowych w odcinku wewnątrzbrzusznym.
Leczenie żylaków powrózka nasiennego wiąże się z niewielkim ryzykiem powikłań. Działaniem niepożądanym może być powstanie wodniaka jądra. W większości przypadków operacja prowadzi do wyleczenia żylaków, a dodatkowo u wielu pacjentów do poprawy płodności.
Żylaki powrózka nasiennego – powikłania
Nieleczone żylaki powrózka nasiennego mogą powodować zaburzenia płodności nawet u co trzeciego pacjenta chorującego na tę przypadłość. Dodatkowo mogą one prowadzić również do rozwoju żylaków na kończynach dolnych. Dlatego też ważne jest regularne samobadanie jąder i wizyta u lekarza w sytuacji wystąpienia objawów.