Co to jest dyspepsja? Rozpoznanie, objawy i metody leczenia
Dyspepsja, zwana potocznie niestrawnością, to utrzymujący się przez co najmniej cztery tygodnie ból nadbrzusza, któremu mogą towarzyszyć nudności, wymioty, pieczenie przełyku. Często pojawia się także uczucie pełności i dyskomfort po posiłku. Ocenia się, że nawet do 30% osób doświadcza lub doświadczała problemów dyspeptycznych, przy czym częściej problem dotyka kobiet niż mężczyzn oraz palaczy papierosów. Niestrawność często dotyczy również pacjentów nadużywających niektórych grup leków, między innymi niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak ibuprofen.
Spis treści
Jak rozpoznaje się dyspepsję?
U pacjentów poniżej 45 roku życia, u których nie występują objawy alarmowe wykonuje się badanie w kierunku zakażenia Helicobacter Pylori, na przykład test na antygen bakterii w kale, które jest bardzo często przyczyną dyspepsji wtórnej. Do objawów alarmowych zaliczamy utratę masy ciała bez odchudzania się, ból brzucha budzący ze snu, żółtaczka, krwawienie z przewodu pokarmowego, niedokrwistość, problemy z połykaniem, powtarzające się wymioty, guz w nadbrzuszu.
U pacjenta powyżej 45 roku życia lub poniżej 45 roku życia ale z objawem alarmowym wskazane jest wykonanie gastroskopii.
Jakie są rodzaje dyspepsji?
W przypadku, gdy objawy dyspeptyczne utrzymują się mimo leczenia przez pół roku lub dłużej, przy braku przyczyn organicznych choroby, rozpoznajemy dyspepsję czynnościową. Dodatkowo jeśli występują takie objawy, jak wspomniane wyżej wczesne uczucie sytości lub uczucie zalegania po posiłku, rozpoznaje się dyspepsję poposiłkową, czyli PDS, zwaną też zespołem zaburzeń poposiłkowych. Jeżeli objawy ograniczają się do bólu brzucha określane są jako zespół bólu w nadbrzuszu - EPS.
Dyspepsja wtórna lub organiczna jest spowodowana innym schorzeniem i ustępuje po jego wyleczeniu. Chorobami mogącymi powodować objawy dyspepsji są zakażenie Helicobacter Pylori, wrzody trawienne, zapalenia błony śluzowej żołądka, zaburzenia metaboliczne czy nowotwory.
Jakie są objawy dyspepsji?
Objawy dyspepsji mogą być znacząco różne u różnych pacjentów, jednak wiodącym objawem pozostaje uciążliwy ból w nadbrzuszu. Bólowi nadbrzusza mogą towarzyszyć dolegliwości pojawiające się po posiłku - np. poposiłkowe uczucie zalegania pokarmu w żołądku, nieproporcjonalne do ilości jedzenia uczucie nasycenia, ból i uczucie pieczenia. Warto zaznaczyć, że refluks, czyli zamostkowe pieczenie przełyku, kwaśne odbijanie i zgaga spowodowane powracaniem treści z żołądka do przełyku, nie są objawami dyspepsji samej w sobie, jednak bardzo często z nią współwystępują.
Dolegliwości te zwykle pojawiają się w ciągu dnia i nie wpływają na rytm wypróżnień. Wypróżnienie nie przynosi też ulgi w dyspepsji.
Kto zajmuje się leczeniem dyspepsji?
W celu ustalenia diagnostyki i leczenia należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, internistą lub specjalistą medycyny rodzinnej. W razie wskazań medycznych internista skieruje na gastroskopię - zabieg wykonywany przez gastroenterologa.
Jak leczymy dyspepsję?
Dyspepsję leczymy zależnie od przyczyny. Jeśli jest to typ wtórny wyleczenie możemy osiągnąć poprzez zaopiekowanie się chorobą podstawową, która wywołuje dolegliwości lub odstawiając leki, które mogły być ich przyczyną.
W zakażeniu Helicobacter Pylori leczenie określa się terminem eradykacji, w ramach której stosuje się antybiotyki. W przypadku dyspepsji czynnościowej w pierwszej kolejności potrzebna jest modyfikacja stylu życia. Bezsprzecznie pozytywny efekt można osiągnąć poprzez:
- zaprzestanie palenia wyrobów tytoniowych,
- regularne i niespieszne spożywanie posiłków, najlepiej nieobfitych.
- jeśli pacjent zna pokarmy zaostrzające objawy zalecane jest, aby ich unikać.
W przypadku współistnienia zgagi i objawów dyspeptycznych wdraża się leczenie inhibitorem pompy protonowej (esomeprazol, lanzoprazol, omeprazol, pantoprazol, rabeprazol), który zmniejsza wydzielanie kwasu solnego. Objawowo można stosować preparaty zobojętniające kwas solny żołądka, np. sole magnezu i glinu, dostępne w aptece bez recepty. Przeciwbólowo mogą działać także leki rozkurczowe. W przypadku, w którym te metody leczenia nie przynoszą oczekiwanego efektu, a dolegliwości mogą mieć podłoże psychosomatyczne, można podjąć próbę zastosowania wybranych leków przeciwdepresyjnych.