Jak rozpoznać ból brzucha związany ze schorzeniami trzustki? Jakie mogą być jego przyczyny?

Czym jest trzustka i jaką funkcję pełni w organizmie człowieka?

Trzustka to niewielki, podłużny gruczoł o różowym zabarwieniu, położony w górnej części jamy brzusznej, za żołądkiem. Jej kształt przypomina nieco rybę, co potwierdza budowa anatomiczna organu, w której wyróżnia się głowę, trzon i ogon. Prawidłowa długość tego narządu mieści się w przedziale 15–23 cm. Mimo swoich niewielkich rozmiarów trzustka pełni dwie ważne funkcje w organizmie człowieka:

1. Funkcja zewnątrzwydzielnicza – polega na produkcji soku trzustkowego, który zawiera enzymy trawienne niezbędne do rozkładu białek, tłuszczów i węglowodanów. Sok ten jest wydzielany do dwunastnicy (pierwszej części jelita cienkiego), gdzie bierze udział w procesie trawienia.
2. Funkcja wewnątrzwydzielnicza – trzustka produkuje hormony, takie jak insulina i glukagon, które regulują stężenie glukozy we krwi. Insulina obniża poziom cukru, a glukagon podwyższa. Zaburzenia w produkcji tych substancji prowadzą do chorób metabolicznych, np. cukrzycy.

Trzustka to jeden z najważniejszych organów w organizmie. Jej prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne dla utrzymania homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej organizmu.

Zobacz także: Torbiel na trzustce – objawy, przyczyny, zalecane badania.

Czy trzustka boli? Czym charakteryzuje się ból trzustki?

Schorzenia trzustki mogą stać się źródłem silnego bólu. To dolegliwości występujące w górnej części brzucha, promieniujące do pleców, a w szczególności do lewej łopatki. Pacjenci często opisują je jako obręcz uciskającą całą okolicę nadbrzusza. Ten opasujący ból może być ostry, kłujący, tępy lub pulsujący. Często nasila się po posiłku, szczególnie po spożyciu tłustych potraw i uniemożliwia przyjęcie wygodnej pozycji. Może być – w zależności od przyczyny – krótkotrwały lub przewlekły i nawracający.

Dolegliwościom, które wskazują na nieprawidłowości w działaniu trzustki, towarzyszą też inne objawy, m.in. nudności i wymioty, wzdęcia, utrata apetytu, spadek masy ciała, żółte zabarwienie skóry i oczu, gorączka lub stolce o jasnożółtym zabarwieniu.

Na jakie choroby może wskazywać ból trzustki?

Ból okolicy trzustki to objaw, którego lepiej nie ignorować, ponieważ może on świadczyć o różnych schorzeniach tego narządu. Wśród najczęstszych przyczyn tej dolegliwości wymienia się:

• ostre zapalenie trzustki – nagły, silny stan zapalny trzustki, który najczęściej powoduje nadmierne spożycie alkoholu lub kamica żółciowa. Ból jest zwykle bardzo intensywny, promieniuje do pleców i nasila się po posiłku;
• przewlekłe zapalenie trzustki – długotrwały proces zapalny, który często prowadzi do uszkodzenia trzustki. Najczęstszą jego przyczyną jest nadużywanie alkoholu. W tym przypadku dolegliwości mają charakter przewlekły i stały;
• nowotwór trzustki – to szybko postępująca choroba, która często objawia się bólem w górnej części brzucha, utratą wagi i żółtaczką;
• torbiele trzustki – wypełnione płynem torbiele w trzustce mogą uciskać inne narządy i powodować ból;
• pseudocysty trzustki – to zbiorniki płynu, które powstają w wyniku uszkodzenia trzustki. Podobnie jak torbiele, mogą wywierać nacisk na okoliczne narządy.

Zobacz także: Rak trzustki – jakie są jego pierwsze objawy? Przyczyny i leczenie.

Ból okolicy trzustki – jakie badania diagnostyczne zrobić?

Aby ustalić przyczynę opasującego bólu nadbrzusza, konieczne jest przeprowadzenie odpowiednich czynności diagnostycznych. W badaniu krwi często sprawdzane są poziomy amylazy i lipazy, czyli enzymów produkowanych przez trzustkę. Ich podwyższony poziom może świadczyć o uszkodzeniu tego narządu. Celem morfologii krwi jest potwierdzenie lub wykluczenie stanu zapalnego.

Oprócz tego wykonuje się USG jamy brzusznej, które pozwala ocenić wielkość i strukturę trzustki, a także wykryć obecność kamieni żółciowych lub innych zmian w tym obszarze. Czasami istnieją wskazania do wykonania innych badań obrazowych, w zależności od podejrzewanego schorzenia decyduje o tym lekarz.

Specjalistą, który diagnozuje i leczy choroby trzustki, jest gastroenterolog (gastrolog).