Nieżyt nosa – co to jest? Objawy, przyczyny, sposoby leczenia
Udostępnij na:
Nieżyt nosa potocznie określa się katarem. To stan zapalny błony śluzowej nosa. Może mieć różne podłoże powstania. Wyróżnia się infekcyjny (ostry) nieżyt nosa oraz alergiczny i niealergiczny nieżyt nosa. Zdarzają się przypadki idiopatycznego nieżytu nosa, czyli bez dokładnej przyczyny powstania.
Spis treści
Nieżyt nosa jest powszechną dolegliwością zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Częstotliwość występowania nieżytów nosa w Polsce, zwłaszcza tych o podłożu alergicznym, znacząco wzrosła w ostatnich latach. Dowiedz się, jakie są rodzaje nieżytu nosa, czym objawia się ta przypadłość oraz na czym polega jej leczenie.
Co to jest nieżyt nosa i jakie objawy mu towarzyszą?
Wnętrze jamy nosowej wyścielone jest tzw. śluzówką, czyli błoną śluzową nosa, która nawilża i oczyszcza z drobnoustrojów (m.in. bakterii i wirusów) oraz zanieczyszczeń wdychane przez nos powietrze. Nieżyt nosa definiowany jest jako stan zapalny błony śluzowej nosa, a w cięższych przypadkach również zatok przynosowych – przestrzeni powietrznych pełniących funkcję nawilżającą i wyrównującą ciśnienie podczas oddychania, które mają połączenie z jamą nosową. Charakterystycznymi jego objawami są: kichanie, zatkany nos, katar (początkowo wodnisty, w dalszej fazie choroby gęsty i utrudniający oddychanie przez nos), spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, świąd w nosie i gardle. Chorzy na nieżyt nosa mogą skarżyć się na ogólne osłabienie, ból głowy, stan podgorączkowy, pieczenie spojówek, łzawienie i kaszel.
Nieżyt nosa to powszechnie występująca przypadłość. Rozwinąć się może u każdego człowieka. Ma to związek z narażeniem błony śluzowej nosa na oddziaływanie rozmaitych czynników zawartych we wdychanym powietrzu. Objawy nieżytu nosa uznawane są powszechnie za objawy chorobowe, ale w dużej mierze stanowią reakcję obronną błony śluzowej nosa. Nos jest strukturą w sposób szczególny wrażliwą na wszelkie czynniki zagrażające, gdyż jest bogato unerwiony i ukrwiony, co sprzyja szeregom reakcji odruchowych.
Jakie są przyczyny powstania nieżytu nosa?
Z uwagi na czas utrzymywania się objawów nieżyt nosa dzieli się na:
- ostry nieżyt nosa, który powstaje podczas infekcji – wyróżnić tu można wirusowy nieżyt nosa (czynnikiem sprawczym są zwłaszcza adenowirusy, rhinowirusy, wirusy grypy i paragrypy), bakteryjny nieżyt nosa (wywołany głównie przez Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae i Moraxella catarrhalis), który zazwyczaj jest nadkażeniem infekcji wirusowej, oraz zmiany w błonie śluzowej nosa spowodowane przez inne czynniki zakaźne;
- przewlekły nieżyt nosa o różnym podłożu powstania, w którym objawy trwają ponad 12 tygodni.
Wyróżnia się alergiczny i niealergiczny nieżyt nosa. Postać alergiczna może mieć charakter sezonowy lub całoroczny. Sezonowy alergiczny nieżyt nosa nazywany inaczej katarem siennym, związany jest z alergenami występującymi okresowo, takimi jak np. ziarna pyłku roślin czy zarodniki grzybów. Całoroczny nieżyt nosa związany jest zazwyczaj z ekspozycją na alergeny wewnątrzdomowe, takie jak np. roztocze kurzu domowego, alergeny zwierząt domowych.
Wyróżnia się zawodowy nieżyt nosa, który może być alergiczny lub niealergiczny i wiąże się z nieprawidłową reakcją organizmu na czynniki występujące w środowisku pracy. Kolejnym rodzajem jest polekowy nieżyt nosa spowodowany zazwyczaj zbyt częstym i długotrwałym (powyżej 7-10 dni) stosowaniem powszechnie dostępnych kropli i sprayów obkurczających błonę śluzową nosa (zawierających m.in. xylometazolinę, oxymetazolinę).
Nieżyt nosa może być również wywołany przez m.in.: czynniki drażniące (np. suche powietrze, nagłe zmiany temperatury, dym tytoniowy, spaliny), zmiany w błonie śluzowej nosa towarzyszące starzeniu się organizmu, być zanikowym nieżytem nosa, a nawet nie mieć określonej przyczyny powstania (tzw. idiopatyczny nieżyt nosa). Dość częste jest występowanie nieżytu nosa jako reakcji na zmianę temperatury w miesiącach jesienno-zimowych, objawiającego się katarem w reakcji na zmianę temperatury otoczenia. Należy też podkreślić, że istnieje możliwość nakładania się wielu czynników sprawczych.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić?
W przypadku objawów nieżytu nosa należy zgłosić się do internisty lub lekarza rodzinnego. Jeśli będą wskazania, skieruje on pacjenta na dodatkowe badania m.in. badania krwi oraz na konsultację do otolaryngologa – specjalisty zajmującego się m.in. chorobami nosa, zatok, gardła i uszu.
Rozpoznanie nieżytu nosa
Rozpoznanie nieżytu nosa opiera się na wnikliwie przeprowadzonym wywiadzie z pacjentem i wprowadzeniu leczenia łagodzącego objawy. Lekarz w razie potrzeby może zlecić badanie otolaryngologiczne – w rynoskopii przedniej, w której ocenia się za pomocą specjalnego wziernika jamę nosową, widoczny jest znaczny obrzęk błony śluzowej. Konieczne okazać się może wykonanie testów alergicznych skórnych lub innych dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak morfologia krwi obwodowej, ocena poziomu przeciwciał.
Nieżyt nosa – leczenie
Leczenie nieżytu nosa skupia się przede wszystkim na ograniczeniu ekspozycji na czynniki lub sytuacje, które odpowiedzialne są za wywołanie objawów. W przypadku niealergicznego nieżytu nosa pomocne są preparaty nawilżające śluzówkę (najlepiej z pantenolem, witaminą A i E) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne takie jak ibuprofen. Wspomagająco zastosować można roztwory soli morskiej w rozpylaczu, które łagodzą objawy i ułatwiają oddychanie.
Do leczenia alergicznego nieżytu nosa stosujemy leki przeciwhistaminowe (zwykle podawane doustnie, są skuteczne głównie w leczeniu wycieku wydzieliny, kichania i świądu nosa) i podawane donosowo glikokortykosteroidy np. mometazon. W razie znacznego nasilenia dolegliwości, lekarz może zaproponować immunoterapię, czyli odczulanie poprzez kontrolowaną ekspozycję na rosnące dawki alergenu, aby przyzwyczaić do niego organizm.
W przypadku infekcyjnego nieżytu nosa, występującego przy przeziębieniu lub ostrym zapaleniu zatok, zalecane jest płukanie (irygacja) jam nosa, które wspomaga leczenie zatok. Wykonywane jest specjalnymi zestawami, które są dostępne w aptekach. Do płukania może być także używana sól fizjologiczna. Dzięki takim zabiegom nos i zatoki oczyszczane są z zalegającej wydzieliny. Po zakupieniu zestawu zapoznaj się z instrukcją wykonywania irygacji. Jest w niej opisane jak sporządzić roztwór oraz jak wykonywać płukanie. Należy stosować się do zaleceń zawartych w ulotce, aby płukanie było bezpieczne i jak najbardziej efektywne.
Leczenie można wspomagać również aerozolami do nosa z zawartością xylomethazoiny, ale tylko przez krótki okres czasu - maksymalnie 5 dni. Obkurczają one śluzówkę i poprawiają komfort oddychania. Bardzo istotne jest nie przedłużanie czasu stosowania tych leków, gdyż może to prowadzić do wtórnego, nadmiernego obrzęku śluzówki, a w dłuższej perspektywie do uzależnienia od leku i zmian zanikowych błony śluzowej nosa.
Ulgę może przynieść także wykonywanie inhalacji. Do inhalacji można wykorzystać sól kuchenną, miętę, rumianek lub olejki eteryczne, np. lawendowy czy eukaliptusowy. Inhalacje należy powtarzać 2-3 razy dziennie codziennie, przez kilka kolejnych dni.
Najskuteczniejszym sposobem jest połączenie powyższych metod, czyli użycie aerozolu z xylomethazoliną, wykonanie irygacji po około 15 minutach, a następnie inhalacja. W ten sposób uzyskamy obkurczenie ujść zatok, ułatwienie oczyszczenia ich z zalegającej wydzieliny, a następnie nawilżenie i odżywienie śluzówki.
Bardzo ważne podczas całego okresu trwania infekcji jest nawilżanie śluzówki nosa. Warto pić nawet do 3 litrów płynów dziennie, ponieważ picie wody pomaga rozrzedzać zalegającą wydzielinę. Należy także unikać alkoholu i kofeiny, które sprzyjają odwodnieniu. Dobrym sposobem na nawilżenie śluzówki jest również stosowanie nawilżacza powietrza w domu. Jeżeli nie ma poprawy lub objawy się pogorszyły, należy zgłosić się do internisty lub lekarza rodzinnego.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
