Ból kolana – co go może powodować? Jakie są sposoby leczenia
Udostępnij na:
Ból kolana, a dokładnie stawu kolanowego, to stosunkowo częsta przypadłość. Za jej powstanie odpowiada wiele przyczyn, w tym przeciążenia, urazy, nadmierna masa ciała i zwyrodnienia.
Spis treści
Ból kolana to przypadłość, z którą powinno się zgłosić do lekarza ortopedy, czyli specjalisty z zakresu układu ruchu. Staw kolanowy to największy staw w ludzkim ciele, który z uwagi na swoją złożoną budowę i eksploatację narażony jest na liczne uszkodzenia. Sprawdź, jakie są przyczyny bólu kolana i w jaki sposób go łagodzić
Ból kolana w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawu
Jedną z głównych przyczyn bólu kolana jest choroba zwyrodnieniowa stawu. W Polsce z tzw. gonartrozą zmaga się około 8 milionów ludzi. Najczęściej schorzenie to dotyka ludzi w podeszłym wieku. Na powstanie zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego wpływa szereg czynników, w tym nadmierna masa ciała, wcześniejsze mikrourazy, predyspozycje genetyczne, praca w wymuszonej pozycji ciała. Poza bólem kolana podczas chodzenia u chorych mogą wystąpić ograniczenia zakresu ruchomości, osłabienia siły mięśni kolan, obrzęk stawu, trzeszczenia i chrobotania w stawie w czasie ruchu
Ból kolana podczas zapalenia stawu kolanowego
Kolejną przyczyną bólu kolana może być stan zapalny. Za zapalenia stawu kolanowego może odpowiadać szereg czynników, w tym wady wrodzone (kolana koślawe czy szpotawe), dna moczanowa, choroba zwyrodnieniowa stawów, uraz czy reumatoidalne zapalenie stawów. Stan zapalny rozwija się w obrębie różnych struktur. Zajęta może zostać błona maziowa, ciało tłuszczowe Hoffy czy kaletka. Przy stanie zapalnym kolano jest opuchnięte, zaczerwienione, ucieplone, boli, a dolegliwości nasilają się przy zginaniu. Ruchomość w stawie jest ograniczona i rozwija się wysięk.
Co może powodować ból kolana?
Ból kolana może być wynikiem urazu (skręcenia, stłuczenia, zwichnięcia czy zerwania więzadeł). Na urazy kolan narażone są w dużej mierze osoby aktywne fizycznie, uprawiające zwłaszcza narciarstwo, piłkę nożną lub biegi. U osób aktywnych fizycznie najczęściej dochodzi do wystąpienia tzw. kolana biegacza (ból kolana jest zlokalizowany z przodu, w okolicy rzepki) oraz kolana skoczka (dolegliwości bólowe umiejscowione w dolnej części rzepki, w miejscu łączenia z więzadłem).
Ból kolana może się rozwinąć również na skutek przeciążenia. W tym przypadku do grupy ryzyka należą osoby podnoszące ciężary, otyłe i z nadwagą, przebywające długi czas w pozycji siedzącej, kucznej lub często zginające kolana. Czynnikami, które predysponują do wystąpienia bólu w obrębie kolana, są torbiel Bakera, zbyt intensywna i nieprawidłowo wykonywana aktywność fizyczna, brak ćwiczeń rozciągających, niektóre choroby autoimmunologiczne, wady postawy i zła budowa anatomiczna stóp oraz zakrzepica żył głębokich. Ból kolana może pojawiać się ponadto przy boreliozie.
Możliwe są również bóle kolan od kręgosłupa. Przy silnych dolegliwościach ze strony kręgosłupa w odcinku lędźwiowym lub krzyżowym może dojść do promieniowania bólu w kierunku kończyn dolnych. Stąd też osoby z chorym kręgosłupem niekiedy kuleją, utykają i mają ograniczony zakres ruchu w kończynach dolnych.
Na czym polega leczenie bólu kolana?
Z bólem kolana pacjent powinien zgłosić się do ortopedy, jednak wizyta lekarska nie zawsze jest konieczna. W przypadku niewielkich urazów i przeciążeń można złagodzić dolegliwości samodzielnie. Ważny jest odpoczynek. Warto też przykładać zimne okłady oraz aplikować maści i żele o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym. W szczególnych przypadkach można przyjmować także tabletki doustne o takich właściwościach. Nie należy jednak zwlekać z wizytą u specjalisty. Jeśli ból kolan nie ustępuje samoistnie, nasila się, towarzyszy mu obrzęk czy problemy z poruszaniem, konieczna jest konsultacja.
Ból w kolanie jest leczony różnymi sposobami w zależności od przyczyny, która wywołała dolegliwość. Przy stanach zapalnych zwalcza się go lekami przeciwzapalnymi, głównie z grupy NLPZ. Przy zwyrodnieniu stawów kolanowych czy zapaleniu kolana możliwe jest ostrzyknięcie stawu czynnikiem wzrostowym (bogatopłytkowym osoczem czy kwasem hialuronowym), który wspomaga odbudowę mazi stawowej. Z kolei przy poważnych urazach konieczne mogą się okazać zabiegi chirurgiczne – metody artroskopowego usuwania zmian patologicznych. Bez względu na przyczynę bólu ważne jest, aby odciążyć chore kolano, ograniczyć wysiłek, a w razie potrzeby stosować stabilizatory ruchu usztywniające i utrzymujące staw
Ważne znaczenie w leczeniu bólu kolana ma fizykoterapia, która prowadzi do łagodzenia bólu, przyspieszania procesów gojenia i regeneracji. Wykorzystuje się zwłaszcza zimnolecznictwo (krioterapię), pole magnetyczne, falę uderzeniową, presoterapię, laseroterapię, fonoforezę, elektroterapię, suche igłowanie, masaż tkanek głębokich, terapię punktów spustowych, terapię manualną i flossing. Zaleca się także kinezyterapię (zestaw ćwiczeń opracowanych przez specjalistę), rozsądne planowanie aktywności fizycznej, redukcję masy ciała w przypadku wysokiego BMI oraz dobór odpowiedniego obuwia.
Jak zapobiegać bólom kolana?
Aby ograniczyć ryzyko wystąpienia bólu kolana, warto:
- utrzymywać odpowiednią masę ciała – otyłość sprzyja szybszemu zużywaniu chrząstki stawowej;
- zadbać o odpowiednią sprawność mięśni poprzez podejmowanie aktywności fizycznej;
- wprowadzić do diety składniki sprzyjające pracy stawów, w tym wapń, magnez, kolagen;
- rozgrzewać się przed aktywnością fizyczną;
- wybierać wygodne obuwie;
- stosować ochraniacze na kolana;
- stosować suplementację środkami zawierającymi kolagen, kwas hialuronowy, chondroitynę, glukozaminę;
- zmieniać postawę ciała podczas pracy – wprowadzać przerwy na ćwiczenia przy długotrwałym przyjmowaniu tego samego ułożenia.
Osoby, które mają schorzenia sprzyjające bólom kolana (dna moczanowa, choroba zakrzepowa żył) powinny być pod stałą opieką lekarza.
Co należy wiedzieć o budowie kolana?
Kolano jest zwyczajową nazwą dla stawu kolanowego – największego stawu ciała człowieka, miejsca połączenia kości udowej i piszczelowej. W jego obrębie mieści się też rzepka, nazywana kością trzewną oraz łąkotki i więzadła. Kolano ma charakter stawu zawiasowego zmodyfikowanego – umożliwia ruchy prostowania i zginania, a podczas zgięcia pozwala na wykonywanie ruchów rotacyjnych. Staw kolanowy jest jednym z najbardziej obciążonych stawów. Za jego ból może odpowiadać wiele czynników.
Ból stawu kolanowego w chorobie zwyrodnieniowej
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego, zwana gonartrozą, to powszechna przypadłość. W sposób szczególny dotyka ludzi starszych. Wśród czynników predysponujących do jej powstania wymienia się przede wszystkim nadmierną masę ciała, wiek (60 lat i więcej), czynniki genetyczne, zaburzenia pracy tarczycy, niedobory wapniowe i przeciążenia. Głównymi przyczynami choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego są wysoki wskaźnik BMI i przebyte urazy.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego objawia się ograniczeniem ruchomości, zaburzeniami funkcji stawu, bólem w kolanie, przykurczem w pozycji zgięcia i obrzękiem. Jej konsekwencją jest niszczenie elementów budujących staw. Postępowanie terapeutyczne może mieć charakter farmakologiczny, uzdrowiskowy bądź operacyjny. Niezależnie od sposobu leczenia istotną rolę odgrywa rehabilitacja, która ma na celu zahamować lub spowolnić postęp choroby, poprawić ruchomość stawu i złagodzić ból kolana.
Kolano biegacza jako przyczyna bólu kolana
Kolano biegacza to choroba, do której prowadzi przeciążenie przyczepu pasma biodrowo-piszczelowego. Na tę przypadłość szczególnie narażeni są narciarze, skoczkowie, osoby uprawiające jogging, biegacze długodystansowi i piłkarze nożni. W przeciążonym przyczepie pasma biodrowo-piszczelowego dochodzi do powstania wielu mikrouszkodzeń przyczyniających się do rozwoju stanu zapalnego. Chorzy narzekają na ból kolana z przodu i z zewnętrznej części, który staje się mocniejszy podczas ruchu i niedługo po nim. W ciężkich przypadkach kolano biegacza może utrudniać normalną aktywność.
Leczenie ma przeważnie charakter zachowawczy. Pierwszym krokiem jest usunięcie stanu zapalnego. W tym celu stosuje się głównie niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Dolegliwości łagodzi też kinezjotaping i elewacja kończyny. Chory kierowany jest również na fizykoterapię (np. krioterapię lub jonoforezę). Po 2–4 tygodniach rozpoczyna się rehabilitację. Jej podstawą są ćwiczenia rozciągające pasmo biodrowo-piszczelowe.
Przy zmianach przewlekłych bez aktywnego stanu zapalnego stosuje się zabiegi biostymulujące (laser wysokoenergetyczny, ultradźwięki i falę uderzeniową), które pobudzają procesy naprawcze w przyczepie pasma biodrowo-piszczelowego. Efekty przynoszą również ćwiczenia i plastrowanie. W przypadku, gdy procesy regeneracyjne zachodzą powoli, można podać preparaty osocza bogatopłytkowego, natomiast kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi pozytywnych efektów, wykonuje się artroskopię.
Zobacz także: Przyczyny, rozpoznanie i leczenie bólów mięśni i stawów u osób w różnym wieku
Ból kolana z powodu chondromalacji
Chondromalacja rzepki to kolejna przyczyna bólu kolana. Charakteryzuje się rozmiękaniem i pękaniem chrząstki stawowej. Towarzyszy temu zapalenie stawu kolanowego. Do jej powstania predysponuje wiele czynników, w tym zwichnięcia rzepki, obciążenia kolan podczas intensywnych treningów, nadmierna masa ciała, wady postawy zaburzające oś stawu, zmiany zwyrodnieniowe i zaburzenia napięcia mięśniowego w okolicach stawu kolanowego.
Na początku choroba nie daje objawów. Wraz z jej zaawansowaniem pojawia się silny, rozlany ból z przodu kolana. Dolegliwości najmocniej odczuwane są po długotrwałym siedzeniu w pozycji ze zgiętymi nogami, kucaniu czy wchodzeniu po schodach. Gdy choroba jest mocno rozwinięta, ból kolana pojawia się też w spoczynku. Inne objawy tej dolegliwości to sztywność stawów, obrzęk zmieniający zarys kolana, uczucie niestabilności stawu oraz ograniczenie ruchów. W ciężkich przypadkach rozwinąć się mogą narośla kostne na krawędziach rzepki, przykurcze i zaniki mięśniowe, a także nieprawidłowy wzorzec chodu.
Chondromalację leczy się farmakologicznie (NLPZ, leki wpływające na prawidłowy stan chrząstki stawowej). Warto też zmodyfikować aktywność fizyczną, zmniejszyć masę ciała (w przypadku otyłości), indywidualnie dopasować program ćwiczeń i rehabilitacji. Ból mogą złagodzić zastrzyki w kolano z osoczem bogatopłytkowym oraz wiskosuplementacja, czyli podanie stężonego kwasu hialuronowego. W ostateczności przeprowadza się operację.
Inne przyczyny bólu kolana
Czynnikami, które powodują ból w obrębie kolana, poza wyżej opisanymi, są również m.in.:
- zerwanie więzadła,
- konflikt rzepkowo-udowy,
- przeciążenie, które wynika z charakteru pracy lub otyłości,
- torbiel Bakera,
- stłuczenie, zwichnięcie lub skręcenie stawu kolanowego,
- dna moczanowa,
- guzy kośćca,
- zapalenie kaletki maziowej stawu,
- zakrzepica żył głębokich.
Na tej podstawie można stwierdzić, że istnieje wiele potencjalnych przyczyn bólu stawu kolanowego.
Leczenie a diagnostyka bólu kolana i stawu kolanowego
Choć leczenie bólu stawu kolanowego jest indywidualne dla każdego ze schorzeń, to w dużej mierze zależy ono od prawidłowego rozpoznania. Diagnostyka tej przypadłości nie jest łatwa ze względu na brak swoistości objawów, stąd konieczność zastosowania technik obrazowych, które pomogą ustalić przyczynę powstania dolegliwości. Do badań takich należą rentgen, ultrasonografia, a także nowoczesne metody obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa.
Staw kolanowy jest zbudowany nie tylko z kości, lecz także więzadeł, kaletek maziowych, łąkotek oraz rzepki. Większość z nich jest podatna na uszkodzenia, a urazów nie sposób dostrzec gołym okiem czy też za pomocą podstawowych badań obrazowych. Z tego powodu rezonans magnetyczny jest badaniem najlepiej obrazującym struktury stawu kolanowego i dedykowanym do diagnostyki schorzeń tego obszaru. Badanie jest bezbolesne i nie wymaga przygotowania, jednak nie wolno go przeprowadzać u chorych z metalami wewnątrz ciała ( klipsami naczyniowymi, rozrusznikiem serca itp.). Działanie rezonansu magnetycznego (RM, ang. MR) opiera się na polu magnetycznym, dlatego wszelkie metalowe elementy mogłyby ulec uszkodzeniu i spowodować zagrożenie życia u chorego. Alternatywnym badaniem dla takich osób jest tomografia komputerowa.
Zobacz także: Przyczyny, rozpoznanie i leczenie bólów mięśni i stawów u osób w różnym wieku
Jak przebiega rezonans magnetyczny kolana?
Rezonans magnetyczny kolana trwa około 30 minut. Jego celem jest ocena kondycji każdej struktury, która znajduje się w badanym obszarze. Jeśli ma być on wykonany z podaniem środka kontrastowego, pacjent powinien powstrzymać się od jedzenia przez 2 godziny przed badaniem i mieć ze sobą wynik stężenia kreatyniny we krwi, pokazujący kondycję nerek odpowiadających za procesy wydalania kontrastu z organizmu.
Na rezonans magnetyczny kolana nie trzeba posiadać skierowania, o ile badanie jest wykonywane odpłatnie i bez podania środka kontrastowego. W innych przypadkach skierowanie jest niezbędne.
Zobacz także: Czy badania diagnostyczne TK i MR są bezpieczne
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
