Angina – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Udostępnij na:
Angina, czyli zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, jest jedną z częstszych przyczyn wizyt u lekarza pierwszego kontaktu. W różnicowaniu anginy bakteryjnej z wirusowym zapaleniem gardła pomocna jest skala punktowa Centora/McIsaaca. Angina paciorkowcowa ma nagły przebieg – rozwija się od 12 godzin do 4 dni.
Spis treści
Szybkie rozpoczęcie leczenia anginy jest ważne z uwagi na zakaźność. Pacjent przestaje zarażać po 24 godzinach od włączenia leku, co znacząco ogranicza rozprzestrzenianie się choroby. W przypadku podłoża bakteryjnego stosowane są antybiotyki. Aby jednak mieć pewność co do słuszności antybiotykoterapii, warto wykonać badania mikrobiologiczne.
Angina – co to za choroba?
Angina to ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła. Choroba ma duży stopień zakaźności – do jej rozprzestrzeniania się dochodzi drogą kropelkową. Za bakteryjną postać anginy odpowiadają paciorkowce beta-hemolizujące z grupy A, a dokładnie gatunek Streptococcus pyogenes. Bakterie te odpowiedzialne są również za szkarlatynę i różę. Niezmiernie rzadko czynnikiem etiologicznym są inne bakterie lub grzyby. Czynnikiem zakaźnym u dorosłych są wirusy – nawet w 90% przypadków (m.in. rinowirus, koronawirus, adenowirus, wirus paragrypy), natomiast angina paciorkowcowa dotyczy głównie dzieci (zwłaszcza w wieku 3–14 lat). Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi anginy jest osłabienie układu odpornościowego.
Jakie są objawy anginy?
Angina paciorkowcowa ma dość charakterystyczny obraz kliniczny. Wśród typowych objawów wymienia się:
- nagły, silny ból gardła, który utrudnia przełykanie, a nawet mówienie,
- wysoka gorączka, zazwyczaj powyżej 38 stopni Celsjusza,
- powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przednich,
- brak kaszlu,
- zaczerwienienie błony śluzowej gardła,
- rozpulchnienie migdałków,
- wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia,
- obecność białego nalotu na migdałkach i gardle,
- bóle brzucha, nudności i wymioty (częściej u dzieci).
Objawy ostrego zapalenia gardła wywołanego przez wirusy są zazwyczaj mniej nasilone niż w anginie paciorkowcowej. Występuje:
- ból gardła, głowy, mięśni oraz stawów,
- stan podgorączkowy (temperatura nie przekracza 38 stopni Celsjusza) lub prawidłowa temperatura ciała,
- zaczerwienione gardło,
- kaszel oraz katar.
Zakażenia bakteryjne mają zazwyczaj szybszy i gwałtowniejszy przebieg, a objawy są znacznie bardziej nasilone niż w pozostałych przypadkach. Okres wylęgania (czyli czas od zakażenia do pierwszych objawów) infekcji wirusowej trwa dłużej, a chory może już w tym czasie zarażać domowników – zazwyczaj 1–2 dni przed pojawieniem się pierwszych symptomów.
Należy pamiętać, że to lekarz pierwszego kontaktu (internista, pediatra, lekarz rodzinny) rozpoznaje czynnik zakaźny (wirusowy lub bakteryjny) i decyduje o włączeniu leczenia. W obu przypadkach choroba zakaźna ustępuje samoistnie po kilku dniach – wirusowa po około 7, bakteryjna po 3–4 dniach. Szybkie włączenie leczenia pomaga złagodzić objawy infekcji oraz ogranicza ryzyko powikłań poinfekcyjnych.
Inne postacie anginy
Poza opisaną wyżej postacią anginy wyróżnia się również anginę Plauta-Vincenta. Spowodowana jest przez bakterie (beztlenowe krętki, pałeczki wrzecionowate), które występują w jamie ustnej. Najczęściej stwierdza się ją u młodych dorosłych, zaniedbujących higienę jamy ustnej lub u osób niedożywionych. W jej przebiegu obserwuje się: jednostronny szaro-żółty nalot na migdałku (nie dochodzi do jego zaczerwienienia i powiększenia), uczucie „zawadzania” w gardle, nieprzyjemny zapach z ust, powiększenie i bolesność węzłów chłonnych szyi po stronie zajętego migdałka, owrzodzenia. Występuje też angina Ludwiga (ropowica dna jamy ustnej). Zazwyczaj pojawia się w wyniku toczącego się zapalenia tkanek przyzębia, procesu próchniczego, po ekstrakcji zęba. Objawia się m.in.: szczękościskiem, trudnością i bolesnością podczas mówienia, ślinotokiem, dysfagią.
Jak rozpoznaje się anginę?
Z podejrzeniem anginy należy zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Nieprawidłowe rozpoznanie anginy paciorkowcowej w przypadku, gdy angina jest wirusowa, stanowi przyczynę nadużywania lub nieprawidłowego stosowania antybiotyków. Badanie podmiotowe i przedmiotowe nie zawsze są wystarczające. W przypadku wątpliwości co do przyczyny choroby lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania. Pomocne są szybkie testy w kierunku występowania antygenu Streptococcus pyogenes (tzw. Strep Test). Ich wynik uzyskiwany jest już po 1–5 minutach. Gdy lekarz nie ma możliwości wykonania szybkiego testu lub gdy podejrzewa infekcję wywołaną innymi bakteriami niż paciorkowce, może zlecić posiew wymazu z gardła i migdałków. Jego zlecenie wiąże się ze wstrzymaniem decyzji o ewentualnej antybiotykoterapii i z koniecznością ponownej oceny pacjenta po 24–48 godzinach.
Na czym polega leczenie anginy?
Leczenie anginy paciorkowcowej opiera się na antybiotykoterapii. Lekiem najczęściej stosowanym przy infekcji paciorkowcowej jest fenoksymetylopenicylina, którą pacjent przyjmuje przez okres 10 dni. Bakterie Streptococcus pyogenes wykazują wysoką wrażliwość na penicylinę. W wypadku występowania u pacjenta nadwrażliwości na penicylinę stosuje się inne antybiotyki.
W przypadku infekcji wirusowej leczenie jest objawowe. Zaleca się leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym np. ibuprofen. Dodatkowo, oprócz leczenia doustnego, gorączkę można zbijać również domowymi metodami, np. zimnymi okładami. Na ból gardła wskazane są leki miejscowe o działaniu przeciwbólowym i odkażającym w postaci aerozoli, tabletek do ssania, płukanki do gardła. Na ból gardła można też spróbować naturalnych rozwiązań, jak np. mleko z miodem do picia, napar z prawoślazu, rumianku i szałwii lub ciepły roztwór soli do płukania gardła.
Istotną rolę w powrocie pacjenta do zdrowia odgrywa odpoczynek i dieta. Dieta powinna być półpłynna, delikatna, bez potraw gorących i pikantnych. Należy pamiętać o nawadnianiu (najlepiej wodą niegazowaną i naparami), pomocne mogą być także inhalacje ciepłym, nawilżonym powietrzem.
Powikłania anginy
Niepodjęcie leczenia lub źle leczona angina paciorkowcowa wiąże się z niebezpiecznymi powikłaniami. W przypadku infekcji paciorkowcami może dojść do powstania ropnia okołogardłowego, przerostu migdałków podniebiennych, ropnego zapalenia zatok przynosowych, ucha środkowego czy wyrostka sutkowatego. Wśród cięższych konsekwencji anginy wymienia się zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia o charakterze infekcyjnym czy zapalenie płuc.
Profilaktyka anginy
Profilaktyka anginy skupia się przede wszystkim na:
- unikaniu kontaktu z osobą zakażoną,
- unikaniu dużych skupisk ludzkich w okresie wzmożonej zakaźności (jesienno-zimowym),
- zachowaniu podstawowych zasad higieny, zwłaszcza myciu rąk i dbaniu o higienę jamy ustnej,
- długotrwałym budowaniu odporności organizmu (zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek, regeneracyjny sen).
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
