Zapalenie trzustki – rodzaje. Przyczyny i objawy zapalenia trzustki
Udostępnij na:
Zapalenie trzustki to jedna z częstszych chorób dotykających ten gruczoł. Może mieć postać ostrą lub przewlekłą. Pierwsza z nich charakteryzuje się nagłym, bardzo silnym bólem w nadbrzuszu, któremu towarzyszyć mogą m.in. gorączka, przyspieszona częstość akcji serca. Objawy przewlekłego zapalenia trzustki to zaś m.in.: wzdęcia, biegunka, częste bóle brzucha, utrata masy ciała.
Spis treści
Trzustka to gruczoł dokrewny, którego głównym zadaniem jest wytwarzanie insuliny, czyli hormonu odpowiedzialnego za metabolizm cukrów. Zapalenie trzustki w zależności od postaci różni się przebiegiem i sposobem leczenia. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny zapalenia trzustki i jak wygląda terapia tej choroby.
Zapalenie trzustki – rodzaje
Biorąc pod uwagę charakter choroby, specjaliści dokonali podziału zapalenia trzustki na:
- przewlekłe zapalenie trzustki – długotrwały, przewlekły proces zapalny, który prowadzi do nieodwracalnych zmian strukturalnych w trzustce i tym samym do stopniowego upośledzenia jej funkcji. W zaawansowanych postaciach choroby dochodzi do zastępowania miąższu tkanką włóknistą, powstawania zwapnień, poszerzenia przewodów trzustkowych;
- ostre zapalenie trzustki – należy do najczęstszych ostrych stanów (tzw. ostry brzuch) w gastroenterologii.
Bez względu na postać zapalenia trzustki leczeniem tej choroby zajmuje się gastroenterolog, czyli specjalista z zakresu dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Przewlekłe zapalenie trzustki
Dowiedz się więcej na temat przewlekłego zapalenia trzustki. Poznaj przyczyny powstania tej choroby, objawy kliniczne i sposoby leczenia.
Przewlekłe zapalenie trzustki – przyczyny
Główną przyczyną przewlekłego zapalenia trzustki jest nadużywanie alkoholu. Choć możliwe jest też inne toksyczno-metaboliczne podłoże choroby, w tym m.in.: palenie tytoniu, przyjmowanie niektórych leków, hiperkalcemia, hiperlipidemia (zaburzenia przemiany tłuszczów, które prowadzą do wzrostu we krwi m.in. cholesterolu i trójglicerydów), przewlekła niewydolność nerek.
Przewlekłe zapalenie trzustki może mieć również podłoże genetyczne lub autoimmunologiczne. Niekiedy nie sposób określić przyczyn powstania choroby. Stan ten nazywany jest idiopatycznym. W etiopatogenezie przewlekłego zapalenia trzustki wymieniana jest ponadto postać zaporowa, spowodowana utrudnionym odpływem soku trzustkowego do dwunastnicy oraz nawracające, przebyte ciężkie ostre zapalenie trzustki. Częściej na przewlekłe zapalenie trzustki chorują mężczyźni, a szczyt zapadalności przypada na 4. i 5. dekadę życia.
Przewlekłe zapalenie trzustki – objawy
Choroba ma przebieg wieloletni. Podstawowym objawem jest ból brzucha, który określany jest jako piekący, świdrujący, przeszywający, ściskający. Może mieć różne nasilenie i nawracający charakter. Pojawia się przeważnie 15–30 minut po posiłku. Ból odczuwany głęboko w nadbrzuszu może promieniować do pleców. Dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się przez kilka dni lub nawet tygodni. Wraz z zaawansowaniem choroby napady bólu są coraz dłuższe. Przewlekłemu zapaleniu trzustki towarzyszą też takie objawy jak: spadek masy ciała, biegunka, podwyższony poziom glukozy we krwi, nieznaczna żółtaczka (zażółcenie skóry) i świąd skóry.
Przewlekłe zapalenie trzustki – leczenie
Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki wymaga wyeliminowania czynników toksycznych, w tym głównie alkoholu i papierosów. Konieczne jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych – zalecana jest dieta bogatobiałkowa i bogatokaloryczna. Chorzy powinni uzupełniać witaminy i składniki mineralne. W wypadku występowania zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki prowadzone jest leczenie przy użyciu preparatów enzymatycznych. Ważna jest kontrola prawidłowego poziomu glikemii we krwi poprzez dietę opartą na produktach z niskim indeksem glikemicznym i farmakoterapię (w ciężkich przypadkach insulinoterapię). Przy braku efektów takiego postępowania wprowadza się farmakoterapię przeciwbólową, a jeśli nie przynosi ona poprawy, konieczne okazuje się postępowanie zabiegowe – endoskopowe lub chirurgiczne.
Ostre zapalenie trzustki (OZT)
Poznaj kluczowe informacje na temat ostrego zapalenia trzustki. Sprawdź, co je powoduje, jakie objawy mu towarzyszą oraz na czym polega jego leczenie.
Ostre zapalenie trzustki – przyczyny
Wśród możliwych przyczyn ostrego zapalenia trzustki wymieniane są m.in.:
- choroby dróg żółciowych, m.in. kamica żółciowa – odpowiada nawet za 80% przypadków OZT,
- nadużywanie alkoholu,
- hipertriglicerydemia,
- urazy jamy brzusznej,
- nadczynność przytarczyc,
- operacje w obrębie jamy brzusznej,
- przyczyny jatrogenne (wywołane przez wykonanie procedur medycznych np. badaniem endoskopowym),
- wady wrodzone (tzw. trzustka dwudzielna),
- zakażenia wirusowe lub pasożytnicze.
Ostre zapalenie trzustki – objawy
Objawami ostrego zapalenia trzustki są m.in.:
- silny ból brzucha, umiejscowiony w środkowej i górnej części brzucha, opisywany jako opasujący, łagodnieje po przyjęciu pozycji skulonej lub siedzącej, jest mocno oporny na leki przeciwbólowe, promieniuje do pleców,
- nudności i wymioty nieprzynoszące ulgi,
- bóle mięśniowe,
- gorączka (niekiedy nawet ponad 40°C), której towarzyszyć mogą dreszcze,
- zatrzymanie gazów i stolca, wzdęcie brzucha,
- zaczerwienienie twarzy (objaw Loefflera),
- krwawe podbiegnięcia wokół pępka (objaw Cullena),
- krwawe podbiegnięcia w okolicy lędźwiowej (objaw Greya Turnera)
- żółtaczka.
Ostre zapalenie trzustki w 15–20% przypadków ma ciężki przebieg z zagrażającymi życiu powikłaniami i jest obciążone 5–10% śmiertelnością. Wówczas poza ww. objawami dochodzi do: spadku ciśnienia tętniczego, ostrej niewydolności nerek, niewydolności oddechowej, wstrząsu hipowolemicznego, zaburzenia czynności wątroby, zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego.
Ostre zapalenie trzustki – leczenie
Leczenie ostrego zapalenia trzustki jest różne w zależności od przebiegu choroby. Ciężkie postacie ostrego zapalenie trzustki wymagają intensywnego leczenia w warunkach szpitalnych. Chory jest intensywnie, dożylnie nawadniany, podawane mu są leki przeciwbólowe, w 2.–3. dobie zalecane jest żywienie dojelitowe, a jeśli jest ono niemożliwe, to łączy się żywienie dojelitowe i pozajelitowe.
Podczas infekcji konieczne jest wprowadzenie antybiotyku. Ciężkie przypadki wymagają postępowania operacyjnego. Leczenie chirurgiczne jest stosowane, gdy zawiodą pozostałe metody leczenia lub gdy diagnoza wskazuje na martwicze zapalenie trzustki. Leczenie łagodnej postaci ostrego zapalenia trzustki polega na krótkotrwałej głodówce, dożylnym nawadnianiu, farmakoterapii przeciwbólowej. Odżywianie doustne wprowadza się po ustąpieniu bólu brzucha i nudności. W przypadku stwierdzenia kamicy powinna być wykonana endoskopowa sfinkterotomia (przecięcie zwieracza bańki wątrobowo-trzustkowej, która jest na końcu przewodu żółciowego w miejscu jego ujścia do dwunastnicy) lub cholecystektomia (usunięcie pęcherzyka żółciowego).
Do jakiego lekarza się zgłosić?
W przypadku silnego, utrzymującego się bólu brzucha pacjent powinien się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Ten po wstępnym rozpoznaniu może skierować pacjenta do szpitala lub do gastrologa – lekarza zajmującego się schorzeniami przewodu pokarmowego – przełyku, jelit, żołądka, wątroby i trzustki. W przypadku wystąpienia objawów tzw. ostrego brzucha (bardzo silnego bólu brzucha, zatrzymania gazów i stolca, silnych nudności i wymiotów, smolistych lub krwistych stolców konieczne jest niezwłoczne wezwanie pomocy medycznej dzwoniąc pod nr 999 lub 112. Do momentu postawienia diagnozy zaleca się powstrzymanie od jedzenia. Można pić wodę drobnymi łykami.
Jak lekarz stawia diagnozę zapalenia trzustki?
W pierwszej kolejności w przypadku podejrzenia zapalenia trzustki zostają zlecone badania krwi (m.in. morfologia, enzymy wątrobowe, poziom amylazy i lipazy w surowicy krwi, bilirubina, kwasy żółciowe) oraz badania obrazowe – RTG klatki piersiowej, USG lub tomografia komputerowa (TK) jamy brzusznej. Jeśli podejrzewaną przyczyną zapalenia trzustki jest kamica żółciowa, wykonuje się tzw. ECPW (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna) z kontrastem. To badanie z wykorzystaniem endoskopu (specjalnego wziernika z kamerką wprowadzanego do przewodu pokarmowego) mające nie tylko wartość diagnostyczną, ale też leczniczą – w trakcie zabiegu można usunąć złogi w drogach żółciowych i trzustkowych, pobrać wycinki lub założyć protezę dróg żółciowych w przypadku ich zwężenia.
Profilaktyka zapalenia trzustki
Do profilaktyki nawrotów zapalenia trzustki należy prawidłowe leczenie chorób współistniejących takich jak kamica żółciowa i hipercholesterolemia. Zalecana jest zdrowa dieta, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz unikanie stosowania używek – alkoholu i papierosów.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
