Szczepienie przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu

Aby wykonać szczepienie niezbędne jest uzyskanie kwalifikacji do szczepienia w ramach medycyny podróży.
Koszt szczepionki nie obejmuje kwalifikacji do szczepienia.

Japońskie zapalenie mózgu – przyczyny i objawy

Co to jest japońskie zapalenie mózgu? Choroba przenoszona jest przez komary z gatunku Culex, zwłaszcza Culex tritaeniorhynchus. Wirus nie przenosi się między ludźmi, głównymi nosicielami są świnie, konie i ptactwo wodne. Corocznie odnotowuje się 35–50 tys. przypadków zachorowań, przede wszystkim wśród małych dzieci i starszych osób. Większość dorosłych w krajach endemicznych nabywa odporność po przejściu zakażenia.

W przypadku podejrzenia zakażenia wirusem należy natychmiast zgłosić się do szpitala. Lekarz przeprowadzi najpierw dokładny wywiad. Aby potwierdzić diagnozę, można pobrać płyn mózgowo-rdzeniowy. Często oznacza się też stężenie przeciwciał IgG i IgM. Poziom przeciwciał wzrasta już na początku choroby, dlatego po tygodniu można je wykryć u 65% pacjentów. Oprócz tego często wykonuje się badania z krwi, które mogą wykazać leukocytozę, czyli podwyższoną liczbę białych krwinek. Analizując wyniki, lekarz ocenia ryzyko reakcji krzyżowych z innymi flawiwirusami wywołującymi gorączkę Zachodniego Nilu, żółtą febrę, kleszczowe zapalenie mózgu bądź gorączkę krwotoczną denga.

Aby zminimalizować ryzyko zachorowania na japońskie zapalenie mózgu, należy pamiętać o szczepieniach dla dorosłych i wdrożyć działania profilaktyczne. Stosuj repelenty z DEET, które odstraszają komary tropikalne. Nie przekraczaj jednak zalecanych dawek, zwłaszcza jeśli stosujesz je u małych dzieci. Pamiętaj, żeby delikatnie wetrzeć preparat w skórę, unikając przy tym kontaktu z oczami i śluzówką. Noś ubrania z długimi rękawami i nogawkami oraz zakryte buty. Załóż moskitiery na okna, a siatki zabezpieczające na otwory wentylacyjne i piwniczne. Unikaj pobytu na terenach podmokłych i w miejscach, w których hodowana jest trzoda chlewna. Zrezygnuj też z wieczornej i nocnej aktywności na świeżym powietrzu.

Powikłania japońskiego zapalenia mózgu

Zazwyczaj japońskie zapalenie mózgu przebiega bezobjawowo lub łagodnie, niekiedy jednak choroba przybiera ciężką postać. Okres inkubacji trwa 4–14 dni. Początkowo pojawiają się wymioty, gorączka, dolegliwości żołądkowo-jelitowe i ból głowy. W kolejnym etapie obserwuje się zaburzenia orientacji, śpiączkę, drgawki i porażenie spastyczne. Badania pokazują, że 25–30% ciężkich przypadków kończy się śmiercią. U 30–50% chorych występują trwałe zaburzenia behawioralne, psychiczne lub neurologiczne, takie jak niezdolność do mówienia, paraliż czy nawracające napady padaczkowe. Zakażenie wirusem w I i II trymestrze ciąży może doprowadzić do poronienia.

Leczenie japońskiego zapalenia mózgu ma charakter wyłącznie objawowy. Pacjent przyjmuje leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, ponadto powinien dużo pić i odpoczywać.

Proces szczepienia przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu

W Polsce podaje się szczepionkę inaktywowaną, co oznacza, że znajdują się w niej zabite wirusy. Ryzyko zachorowania na japońskie zapalenie mózgu zależy od kierunku podróży, pory roku, długości wyjazdu i aktywności turysty. Na ukąszenie komara szczególnie narażone są osoby, które spędzają dużo czasu na świeżym powietrzu. Pamiętaj też, żeby się zaszczepić, jeśli planujesz dłuższy wyjazd.

Po szczepionce na japońskie zapalenie mózgu mogą wystąpić skutki uboczne, zazwyczaj jednak są one łagodne i ustępują samoistnie. Po wakcynacji pacjenci najczęściej zgłaszają takie symptomy jak:

• tkliwość, ból, świąd, obrzęk i zaczerwienienie w miejscu podania;
• zmęczenie;
• ból mięśni;
• ból i zawroty głowy;
• gorączka;
• nudności i wymioty;
• biegunka;
• wzmożona potliwość.

Niekiedy po szczepieniu na japońskie zapalenie mózgu obserwuje się wysypkę, ból stawów, dreszcze, kołatanie serca, duszności i powiększenie węzłów chłonnych. Przed każdą dawką lekarz musi zakwalifikować pacjenta do szczepienia. Aby stwierdzić brak przeciwwskazań, specjalista przeprowadzi wywiad i wykona badanie fizykalne.

Sprawdź także: Szczepienie przeciwko odkleszczowemu zapaleniu mózgu

Zalecenia do podania szczepionki

Wskazaniem do podania szczepionki na japońskie zapalenie mózgu jest podróż do Azji Południowo-Wschodniej. Gdzie występuje japońskie zapalenie mózgu? Wirus występuje przede wszystkim w Japonii, Tajlandii, Chinach, Wietnamie, Indonezji, Nepalu, Korei Północnej i Południowej. Przypadki zakażeń odnotowywane są też w Papui-Nowej Gwinei, Indiach, Birmie, Bangladeszu, północno-zachodniej Australii, a także na Filipinach i Sri-Lance.

Na obszarach Azji o klimacie umiarkowanym transmisja wirusa występuje głównie w porze deszczowej, z kolei w regionach tropikalnych obserwuje się ją przez cały rok. Szczepić można osoby dorosłe, młodzież i dzieci (od 2. miesiąca życia).

Szczepionki nie wolno podawać osobom, które są uczulone na substancję czynną lub pomocniczą. Nie zaleca się jej też kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Kolejnym przeciwwskazaniem jest infekcja z gorączką.

Przeczytaj także: Jakie są zalecane szczepienia dla podróżnych?

Schemat szczepienia przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu

Szczepienie podstawowe przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu składa się z 2 dawek, podawanych w odstępie 28 dni. Niekiedy u dorosłych stosuje się tryb przyspieszony. To oznacza, że 2 dawki podaje się w odstępie 7 dni. Cykl szczepień powinieneś zakończyć przynajmniej tydzień przed prawdopodobną ekspozycją na wirus. Jeśli istnieje ryzyko narażenia na wirusa, umów się na dawkę przypominającą po upływie 12–24 miesięcy od pierwotnego szczepienia przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu.