Rak prącia – przyczyny, objawy, leczenie
Rak prącia występuje rzadko, ale ze względu na trudności w leczeniu stanowi poważny problem zdrowotny. Etiologia nie jest do końca znana, a do najczęstszych czynników ryzyka zalicza się m.in. niską higienę osobistą. Leczenie raka prącia determinowane jest stopniem zaawansowania choroby i stanem zdrowia pacjenta.
Spis treści
Rak prącia to złośliwy nowotwór penisa. W przeważającej większości przypadków ma postać raka płaskonabłonkowego i lokalizuje się w obrębie żołędzi. Dowiedz się, jakie czynniki sprzyjają powstawaniu tego nowotworu oraz jakie objawy mu towarzyszą. Sprawdź, na czym polega leczenie raka prącia.
Rak prącia – rozpowszechnienie
Rak prącia rozwija się stosunkowo rzadko. Każdego roku w Polsce odnotowuje się około 230 nowych zachorowań. Dotyczy to 0,4–0,6% wszystkich chorób nowotworowych u mężczyzn w Stanach Zjednoczonych i Europie.
W większości przypadków rak penisa dotyczy panów w podeszłym wieku, co nie oznacza, że choroba nie może rozwinąć się u ludzi młodszych. Około ¼ przypadków stanowią mężczyźni poniżej 50. roku życia. Najczęstszą postacią nowotworu prącia jest rak kolczystokomórkowy, który występuje w 95% przypadków. Pozostałe 5% stanowią raki podstawnokomórkowe i czerniak złośliwy.
Rak prącia – przyczyny powstania
Etiologia raka prącia nie jest do końca znana, mimo że dobrze poznano kilka czynników predysponujących do tej choroby. Jednym z częściej wymienianych jest niedostateczna higiena osobista. Wśród czynników predysponujących do tego nowotworu wymienia się dodatkowo:
- Stulejkę (zwężenie napletka, które powoduje jego niepełne odprowadzenie z żołędzi),
- zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) typu 16 i 18,
- przewlekłe stany zapalne prącia,
- palenie tytoniu,
- duża liczba partnerek,
- HIV – ludzki wirus upośledzenia odporności,
- wczesny wiek inicjacji seksualnej.
Rak prącia rozwinąć się może na podłożu zmian przednowotworowych, do których należą erytroplazja Queyrata, liszaj twardzinowy i zanikowy, choroba Bowena i bowenoid papulosis (grudkowatość bowenoidalna, choroba związana z infekcją HPV).
Objawy raka prącia
Mniej więcej połowa przypadków raka prącia umiejscawia się w obrębie żołędzi, 20–35% na napletku, a zaledwie kilka procent w obrębie trzonu prącia. Na początkowym etapie rak penisa nie daje z reguły żadnych objawów. Z czasem pacjent zaobserwować może niewielkie płaskie stwardnienie, które stopniowo się powiększa i uwypukla.
Wraz z zaawansowaniem raka prącia pojawiają się:
- owrzodzenie (ubytek naskórka/nabłonka),
- pieczenie,
- zaczerwienienie,
- okresowe krwawienie objętej chorobą okolicy.
Niepokojące jest również krwawienie bądź pojawienie się wydzieliny o nieprzyjemnym zapachu spod napletka, stwardnienie skóry prącia lub błony śluzowej na żołędziu, wewnętrznej części napletka, obrzęk żołędzi. Rak penisa wykazuje dużą skłonność do dawania przerzutów. Zazwyczaj komórki nowotworowe trafiają najpierw do regionalnych węzłów chłonnych, miednicy i przestrzeni zaotrzewnowej. Z czasem mogą pojawić się w odleglejszych częściach ciała.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić?
W przypadku występowania zmian skórnych w obrębie prącia należy zgłosić się do dermatologa lub wenerologa – lekarza zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób przenoszonych drogą płciową.
Diagnostyka raka penisa
Diagnostyka raka prącia rozpoczyna się od badania podmiotowego – wywiadu z pacjentem, podczas którego lekarz pragnie uzyskać jak najwięcej informacji o prowadzonym stylu życia, historii chorobowej i doświadczanych dolegliwościach. Następnie wykonywane jest badanie przedmiotowe – obejrzenie i zbadanie prącia, worka mosznowego oraz pachwin.
Rozpoznanie raka prącia opiera się na badaniu histologicznym materiału uzyskanego w biopsji gruboigłowej lub wycinka chirurgicznego. Aby ocenić stopień zaawansowania choroby, przeprowadza się badanie USG regionalnych (pachwinowych i biodrowych) węzłów chłonnych. Pod kontrolą USG można wykonać biopsję cienkoigłową węzłów chłonnych. Tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny przeprowadzane są w zależności od wskazań klinicznych. USG jamy brzusznej i RTG klatki piersiowej zlecane są przy podejrzeniu odległych przerzutów.
Na czym polega leczenie raka prącia?
Wybór metody leczenia raka prącia jest uzależniony od stopnia zaawansowania choroby i ogólnego stanu pacjenta. Postępowaniem z wyboru jest zabieg chirurgiczny. Wcześnie wykryty rak prącia, który nie dał przerzutów, można leczyć poprzez lokalne wycięcie z niewielkim marginesem zdrowych tkanek. Do zabiegów oszczędzających narząd zalicza się m.in.:
- ablację laserem,
- zabieg techniką Mohsa (z maksymalnym ograniczeniem wycięcia tkanek),
- terapię fotodynamiczną (polegającą na podaniu nietoksycznych substancji światłoczułych, które pod wpływem światła uszkadzają komórki nowotworowe),
- niszczenie guza za pomocą niskich temperatur.
W przypadku raka głęboko wrastającego w tkanki konieczne jest poszerzenie zakresu zabiegu, nawet o penektomię (amputację penisa) częściową lub całkowitą. W przypadku zajęcia węzłów chłonnych poddaje się je usunięciu. Znacznie zaawansowane przypadki z przerzutami wymagają leczenia złożonego z chemioterapii, radioterapii i chirurgii. Chemioterapia uzupełniająca może poprawić przeżycia wieloletnie chorych poddanych limfadenektomii pachwinowej (wycięciu węzłów chłonnych pachwinowych), a chemioterapia neoadiuwantowa (podawana przed operacją w celu zmniejszenia masy guza) – umożliwić próbę podjęcia radykalnego leczenia operacyjnego.
Rak prącia – rokowanie
Niepodjęcie leczenia raka prącia wiąże się z wysokim ryzykiem zgonu. Większość nieleczonych mężczyzn umiera w ciągu 2 lat od rozpoznania. Wczesne zdiagnozowanie raka penisa przekłada się na dłuższe 5-letnie przeżycie, które wynosi ponad 85% dla chorych bez przerzutów w węzłach chłonnych i 29–40% w przypadku zajęcia węzłów chłonnych.