Rak jądra – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia
Udostępnij na:
Rak jądra stanowi 1,6% zachorowań na nowotwory złośliwe wśród mężczyzn. Najczęściej rozwija się u młodych dorosłych. Im wcześniej zostanie zdiagnozowany, tym lepsze jest rokowanie i mniejsze ryzyko rozwoju przerzutów. Niestety choroba ma początkowo bezobjawowy lub skąpoobjawowy charakter.
Spis treści
Ze statystyk Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że zachorowalność na nowotwory jądra w Polsce wzrasta w tempie około 5% rocznie. Stąd też bardzo ważna jest profilaktyka tego schorzenia. Dowiedz się więcej o złośliwym nowotworze jądra i sposobach zapobiegania, w tym o kampanii Movember Polska, której celem jest zachęcanie mężczyzn do badań profilaktycznych w kierunku raka jądra i prostaty.
Rak jądra – przyczyny powstania
Rak jądra to nowotwór złośliwy męskich narządów rozrodczych. Najczęściej występują nasieniaki, które rozwijają się z komórek produkujących plemniki. Inne to m.in.: rak zarodkowy, potworniak, kosmówczak. Najwięcej przypadków raka jądra notowane jest w grupie mężczyzn w wieku 20–44 lat. Guz może powstać w jednym lub w obu jądrach. Do czynników ryzyka rozwoju tego nowotworu złośliwego należą:
- wnętrostwo, czyli niezstąpienie jądra do moszny po urodzeniu,
- obciążony wywiad rodzinny – występowanie nowotworu jądra u krewnych pierwszego stopnia,
- zakażenie HIV (z ang. Human Immunodeficiency Virus) – infekcja wirusem wywołującym ciężkie zaburzenia odporności, tzw. zespół AIDS,
- zespół Klinefeltera – choroba o podłożu genetycznym, która charakteryzuje się występowaniem co najmniej jednego dodatkowego chromosomu X we wszystkich lub w niektórych komórkach męskiego organizmu,
- obciążony wywiad medyczny – obecność w przeszłości nowotworu zarodkowego w przeciwległym jądrze.
Rak jądra – objawy
Rak jądra, podobnie jak większość chorób nowotworowych na początkowym etapie zaawansowania, przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Z uwagi na to, że pierwsze objawy raka jądra są mało dokuczliwe, bywają bagatelizowane. Z czasem chorzy mogą zaobserwować obrzęk moszny, zmianę kształtu lub powierzchni zajętego jądra, czy też wyczuć guz. Pojawia się ból w mosznie, który opisywany jest przez chorych jako tępy, zazwyczaj okresowy. Nagłe dolegliwości bólowe mogą być związane z niedokrwieniem guza, jego skrętem lub krwawieniem do guza. Części chorych w wyniku raka cierpi na nawracające zapalenie najądrzy lub jądra. Choroba może spowodować niepłodność.
Rak jądra wydziela β-hCG, czyli gonadotropinę kosmówkową. Hormon ten jest produkowany głównie u kobiet ciężarnych i odpowiada za prawidłowy rozwój ciąży. W zbyt wysokim stężeniu może doprowadzić u mężczyzn do tkliwości sutków, a nawet do ginekomastii, czyli powiększenia gruczołów piersiowych. Ginekomastia dotyczy średnio 7% mężczyzn z rakiem jądra. W przypadku rozwoju przerzutów raka jądra do innych części ciała u chorego pojawiają się dodatkowe dolegliwości – adekwatne do zajętej okolicy. Przykładowo przerzuty raka jądra do węzłów chłonnych w jamie brzusznej powodują ból brzucha i pleców, spadek masy ciała, brak apetytu, przerzuty raka jądra do płuc – duszność, ból w klatce piersiowej, kaszel, szybszą męczliwość, złe samopoczucie.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić?
Niepokojące objawy pacjent powinien skonsultować z lekarzem rodzinnym lub internistą. W zależności od wskazań lekarz może skierować pacjenta na badania krwi oraz na konsultację do urologa. To specjalista zajmujący się diagnostyką i leczeniem chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn oraz dolegliwości w obrębie układu moczowego u kobiet. Urolog przy podejrzeniu raka jądra skieruje chorego na badania obrazowe oraz na konsultację do onkologa lub chirurga, który rozważy odpowiednie leczenie nowotworu.
Rak jądra – leczenie i diagnostyka
Diagnostyka raka jądra polega w pierwszej kolejności na przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego z pacjentem i badaniu fizykalnym, podczas którego lekarz może zbadać m.in. jądra, worek mosznowy, węzły chłonne w obrębie pachwiny oraz wykonać badanie per rectum (czyli badanie przez odbyt). Następnie, w zależności od zaleceń lekarza, wykonywane są: USG jąder, badania krwi, markery nowotworowe (takie jak AFP, podjednostka β-hCG, LDH).
W razie potrzeby zalecane są dodatkowe badania, jak: USG i tomografia komputerowa jamy brzusznej (TK), RTG klatki piersiowej. Ostateczne rozpoznanie raka jądra daje badanie histopatologiczne materiału uzyskanego w czasie zabiegu usunięcia objętego chorobą jądra. Leczenie polega na wycięciu jądra w całości. To tzw. orchidektomia z dostępu pachwinowego, która pełni funkcję zabiegu diagnostyczno-leczniczego. W zależności od typu i stopnia zaawansowania raka jądra leczenie chirurgiczne uzupełniane jest o chemioterapię lub radioterapię.
Rak jądra a płodność
Temat płodności i zachowania funkcji seksualnych po leczeniu raka jądra jest często tematem tabu wśród mężczyzn. Należy pamiętać, że pomimo usunięcia jednego lub obu jąder mężczyzna może mieć wzwód oraz osiągnąć orgazm. Powikłaniem usunięcia jąder może być spadek libido i zaburzenia hormonalne, ponieważ jądra są odpowiedzialne za główną produkcję męskiego hormonu – testosteronu. W takich sytuacjach możliwe jest tzw. leczenie substytucyjne, polegające na podawaniu testosteronu (m.in. w formie tabletek lub zastrzyków).
Wczesne wykrycie raka jądra zapewnia duże szanse na wyleczenie i zachowanie płodności. W przypadku, gdy nowotwór jest zaawansowany lub gdy leczenie może spowodować bezpłodność, możliwe jest przechowanie nasienia w specjalnych bankach. Ta metoda pozwala na pobranie materiału przed terapią i przechowanie nasienia, co pozwala na posiadanie własnego potomstwa w przyszłości.
Rak jądra – profilaktyka
Profilaktyka raka jądra to przede wszystkim unikanie czynników podnoszących ryzyko powstania tej choroby, np. zapobieganie zakażeniom HIV (m.in. stosując zabezpieczenia podczas współżycia seksualnego i wykonując regularne badania) oraz dbanie o zdrowy styl życia. Ważne miejsce zajmują w niej także badania przesiewowe. Na uwagę zasługuje kampania profilaktyczna Movember Polska, której celem jest popularyzowanie badań przesiewowych pod kątem nowotworów jąder i prostaty oraz oferowanie ich wykonania w wybranych miastach w Polsce. W związku z tą akcją mężczyźni będą zapuszczać wąsy, aby zmianą wizerunku prowokować do rozmów na temat ich zdrowia.
Akcja prowadzona jest od 2014 roku, by uczyć mężczyzn, jak badać się samodzielnie i na jakie objawy zwracać uwagę. Każdy mężczyzna, a zwłaszcza ten z grupy podwyższonego ryzyka rozwoju raka jądra, powinien regularnie raz w miesiącu wykonywać samobadanie jąder. Polega ono na ocenie powierzchni jąder, ich struktury i konsystencji poprzez przekładanie jądra w dłoniach, sprawdzenie, czy występuje zgrubienie, bolesność, obrzęk oraz czy w mosznie jest płyn.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jak wykryć guz nadnerczy? Objawy i leczenie
Guz nadnerczy jest zwykle wykrywany przypadkowo podczas badań obrazowych, takich jak ultrasonografia, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Zazwyczaj guzy nadnerczy są wykrywane u osób powyżej 60. roku życia, częściej u kobiet. Dowiedz się więcej o tym schorzeniu.
Guz chromochłonny – objawy, przyczyny i ryzyko
Guz chromochłonny to rzadko występujący nowotwór. Zazwyczaj umiejscawia się w nadnerczach. Sprawdź, jakie zmiany w funkcjonowaniu organizmu wywołuje guz chromochłonny oraz jakie objawy mu towarzyszą.
Jakie są objawy i przyczyny chłoniaka nieziarniczego? Najnowsze metody leczenia
Chłoniak nieziarniczy (ang. Non-Hodgkin's lymphoma, NHL) stanowi grupę złośliwych nowotworów układu limfatycznego. To poważne schorzenie, które może mieć różne przyczyny i objawy. Regularne badania oraz świadomość objawów mogą pomóc w szybkim wykryciu chłoniaka nieziarniczego.
