Co to jest kolka niemowlęca? Jak postępować?
Kolka niemowlęca to zespół reakcji i zachowań niemowlęcia, w którym objawem dominującym jest napadowy płacz lub krzyk dziecka. Rozpoczyna się najczęściej w 2. tygodniu życia, nasila około 6. tygodnia życia i ustępuje do 5. miesiąca życia. Kolka pojawia się zwykle w godzinach popołudniowych lub wieczornych i często towarzyszy jej zaczerwienienie twarzy, podkurczanie nóżek, wzdęcie brzucha, a niekiedy duża ilość wydalanych gazów.
Spis treści
Ważna jest obserwacja dziecka – w przypadku zwykłej kolki, poza okresem niepokoju i płaczu, dziecko chętnie je, prawidłowo przybiera na wadze, nie ma gorączki ani innych objawów. Przyczyny kolki nie są do końca poznane. Uważa się, że ma związek z niedojrzałością przewodu pokarmowego, nadmiernym wytwarzaniem gazów jelitowych, nasiloną reakcją dziecka na działanie bodźców zewnętrznych takich jak niepokój, zdenerwowanie rodziców, czasem także nieprawidłową techniką karmienia lub nietolerancją pokarmową.
Lekarz po zebraniu wywiadu i zbadaniu dziecka z dużym prawdopodobieństwem może rozpoznać kolkę. Nie istnieją badania laboratoryjne, które jednoznacznie potwierdzą rozpoznanie, ale niekiedy może być potrzebne ich wykonanie w celu zróżnicowania objawów chorobowych.
Niezwłocznej konsultacji lekarskiej wymaga sytuacja gdy napadom niepokoju i płaczku towarzyszą:
- gorączka
- wymioty, nasilone ulewanie
- biegunka lub zaparcia
- widoczna krew w stolcu
- zmniejszenie przyrostu masy ciała
- zmniejszona ilość oddawanego moczu
- drgawki
- nagła zmiana zachowania dziecka
- trudności w karmieniu
- wysypka
- silne wzdęcia brzucha
Leczenie kolki niemowlęcej
Nie ma leczenia przyczynowego, istnieją jednak środki, które mogą złagodzić objawy kolki.
Otoczenie
Aby wykluczyć inne przyczyny płaczu i niepokoju dziecka należy sprawdzić, czy dziecko nie jest przegrzane. Optymalna temperatura pomieszczenia, w którym przebywa niemowlę ubrane w śpioszki, powinna wynosić 20-21°C. Dziecko nie powinno mieć kontaktu z dymem tytoniowym. Należy ograniczyć nadmierną ilość bodźców z otoczenia (hałas, światło, goście). Ważne jest zachowanie spokoju przez rodziców.
Zmiana techniki karmienia
W przypadku dzieci karmionych piersią warto zadbać o prawidłową pozycję i przystawienie do piersi. U dzieci karmionych butelką przydatne mogą okazać się butelki antykolkowe, choć nie udowodniono, że całkowicie eliminują problem kolki, ale u niektórych dzieci zmniejszają ryzyko ich wystąpienia. Warto pamiętać o "odbijaniu" – regułą powinno być po karmieniu noszenie dziecka w pozycji pionowej, aż nie odbije połkniętego powietrza.
Skuteczny może być masaż brzuszka ruchem zgodnym ze wskazówkami zegara, ciepły okład na brzuszek, delikatne kołysanie, noszenie w profesjonalnej chuście.
Nie zaleca się stosowania generatorów tzw. białego szum, zwłaszcza w sposób stały i długotrwały, gdyż mogą doprowadzić do uszkodzenia słuchu dziecka.
Modyfikacja diety
Można rozważyć próbę zmiany sposobu żywienia w konsultacji z lekarzem. U niemowląt karmionych sztucznie lub w sposób mieszany poprawę może przynieść zastosowanie hipoalergicznej mieszanki zastępczej tzw. hydrolizatu białka, a u niemowląt karmionych piersią wyeliminowanie z diety mamy pokarmów silnie alergizujących jak nabiał, jaja, ryby, orzechy, soja, pszenica. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu żywienia dziecka skontaktuj się z lekarzem, który po zebraniu wywiadu i zbadaniu dziecka ustali zasadność zmiany diety, zaproponuje mleko, ustali okres obserwacji. W przypadku nietolerancji pokarmowej lub alergii oprócz płaczu u dziecka występują inne objawy jak zmiany skórne, zmiana konsystencji stolców, krew w kale, brak przyrostów masy ciała, ulewania.
Simetykon
Jest to środek, którego działanie polega na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego. Jego zastosowanie powoduje pękanie pęcherzyków gazów nagromadzonych w jelicie. Dostępne w Polsce preparaty mają rejestrację od 28 doby życia. Badania nie potwierdziły jednoznacznie jego skuteczności, ale u części dzieci wg rodziców przynosi subiektywną poprawę. Lek ten nie wchłania się z przewodu pokarmowego, powinien być dodany do każdego posiłku. Jeżeli rodzice nie obserwują poprawy w ciągu tygodnia stosowania należy go odstawić.
Występowanie kolki niemowlęcej nie ma wpływu na rozwój dziecka i nie ma poważnych następstw. Jest natomiast dużym źródłem lęku i niepokoju rodziców. Pochopne próby leczenia mogą przynieść dziecku więcej szkody niż pożytku. Należą do nich zbyt częste zmienianie mleka modyfikowanego, rezygnacja z karmienia piersią, pochopne stosowanie leków.
Trudności w oddawaniu stolca u niemowląt (dyschezja niemowlęca) - jak postępować? Jak odróżnić od kolki?
Dyschezja niemowlęca to łagodne czynnościowe zaburzenie oddawania stolca polegające na tym, że każdorazowe oddanie stolca wiąże się z wysiłkiem i płaczem, po którym dziecko oddaje bez problemu miękki stolec o konsystencji pasty do zębów, a dolegliwości ustępują. W przypadku dyschezji po oddaniu stolca objawy ustępują – w kolce nie ma takiego związku.
Dyschezja jest związana z niedojrzałością przewodu pokarmowego oraz zaburzeniami koordynacji pomiędzy pracą mięśni brzucha i dna miednicy. Jeżeli rytm wypróżnień jest prawidłowy, nie wymaga interwencji. W przypadku, gdy ilość stolców zmniejsza się, a dolegliwości bólowe się nasilają się, należy zgłosić się do lekarza pediatry w celu wykluczenia zaparć.
Objawy dyschezji ustępują zazwyczaj samoistnie około 6 miesiąca życia. Nie zaleca się wspomagania oddawania stolca w postaci lewatyw czy czopków, bo mogą zaburzyć prawidłową funkcję zwieracza odbytu.