Proktolog

Czym zajmuje się lekarz proktolog?

Proktolog to specjalista, który zajmuje się diagnozowaniem oraz leczeniem chorób odbytu i końcowej części jelita grubego. Do jego zadań należy zarówno rozpoznawanie poważnych stanów chorobowych, np. nowotworu jelita grubego, jak i schorzeń takich jak przewlekłe zaparcia czy hemoroidy.

Lekarz ten nie tylko stawia diagnozę, lecz także może uczestniczyć w zabiegach chirurgicznych, takich jak np. nacięcie ropnia w okolicach odbytu lub usunięcie ciała obcego, czy w poważniejszych operacjach przeprowadzanych w obrębie dolnej części przewodu pokarmowego. W codziennej pracy współpracuje również ze specjalistami z innych dziedzin, takich jak urolog czy gastroenterolog, do których kieruje swoich pacjentów, gdy pojawi się potrzeba dokładniejszej diagnostyki lub gdy problem dotyczy również układu moczowo-płciowego czy innych partii przewodu pokarmowego.

Kiedy udać się do proktologa?

Wskazaniem do wizyty u proktologa są dolegliwości dotyczące dolnej części przewodu pokarmowego oraz odbytnicy:

• przewlekłe zaparcia, czyli oddawanie stolca rzadziej niż 2 razy w ciągu tygodnia;
• ból w okolicach odbytu, który pojawia się podczas wypróżnienia lub niezależnie od niego;
• świąd w okolicach odbytu;
• hemoroidy – szacuje się, że ten wstydliwy problem dotyczy 40% czterdziestolatków i co drugiego seniora;
• krwawienie z odbytu, które daje o sobie znać poprzez obecność krwi w kale. Może być objawem hemoroidów, alergii pokarmowej, a nawet nowotworów jelita grubego;
• ropień w okolicy odbytu, czyli wyczuwalny guzek z ropnym czopem, który jest efektem zakażenia bakteryjnego;
• przewlekłe biegunki (trwające dłużej niż 3 tygodnie);
• uczucie ciągłego wzdęcia i niepełnego wypróżnienia;
• ciało obce w okolicach odbytu;
• śluz w stolcu;
• nietrzymanie stolca.

Zakres porad proktologicznych

Proktolog to specjalista, który ma bardzo szerokie kompetencje. Aby zdiagnozować przyczynę problemu, z którym zgłasza się pacjent, zleca różne badania. Podstawowe badanie per rectum (przez odbyt) wykonuje sam podczas konsultacji. Oprócz tego może przeprowadzić bardziej szczegółową diagnostykę z użyciem specjalnego doodbytniczego wziernika (badanie anoskopowe lub rektoskopia). W większym stopniu niż badanie per rectum pozwalają one na rozpoznanie przyczyny zgłaszanego problemu, ponieważ ukazują wnętrze odbytnicy. Specjalista ten kieruje również na kolonoskopię, czyli badanie wnętrza jelita grubego poprzez wprowadzenie specjalnego endoskopu. Odbywa się ono na osobnej wizycie po odpowiednim przygotowaniu i często wymaga znieczulenia pacjenta.

Proktolog – podobnie jak lekarze innych specjalizacji – zleca badania krwi i może wystawić zwolnienie lekarskie, jeśli zgłaszane dolegliwości stanowią istotną przeszkodę w wykonywaniu obowiązków zawodowych. Można od niego otrzymać skierowanie do szpitala, jeśli okaże się to konieczne.

Przeczytaj również: jakie są przyczyny otyłości? Poznaj jej powikłania i możliwości leczenia

Jak przebiega porada proktologiczna?

Konsultacja proktologiczna rozpoczyna się od szczegółowego wywiadu z pacjentem. Na początku lekarz pyta o aktualne dolegliwości, które skłoniły go do wizyty, a następnie padają pytania o ogólny stan zdrowia, choroby przewlekłe, nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną, częstotliwość oddawania stolca i dolegliwości, które temu towarzyszą, np. ból lub krwawienie. Podczas konsultacji lekarz przeprowadza badanie per rectum – za pomocą palca sprawdza od wewnątrz stan odbytu. Oczywiście wszystkie czynności są wykonywane w rękawiczkach. Jeśli podstawowe badanie odbytu okaże się niewystarczające, pacjent jest kierowany na dalszą diagnostykę.

Przykładem dodatkowego badania jest kolonoskopia – przeprowadza się ją, jeśli zachodzi podejrzenie raka jelita grubego, a w diagnostyce hemoroidów pozwala wykluczyć inne możliwe przyczyny krwawienia z odbytu. Badanie to wykonuje lekarz gastroenterolog.

Jak przygotować się do konsultacji proktologicznej?

Przed wizytą u proktologa należy:

• Stosować dietę lekkostrawną w dniu poprzedzającym badanie oraz w dniu jego wykonania.
• Dbać o odpowiednie nawodnienie.
• Dokładnie umyć okolice odbytu. Dla większego komfortu można również usunąć owłosienie.
• Zanotować najważniejsze informacje, które mogą mieć znaczenie dla wywiadu lekarskiego.
• Przygotować aktualne wyniki badań, jeśli takowe były wykonywane w ostatnim czasie.
• Nastawić się psychicznie na badanie per rectum. Nie jest ono bolesne, chociaż może wywołać dyskomfort.

Jakie choroby leczy proktolog?

Proktolog diagnozuje i leczy takie dolegliwości jak przewlekłe zaparcia, nietrzymanie stolca oraz hemoroidy. Prowadzi również leczenie nowotworów odbytnicy, odbytu i – nawet jeśli nie operuje samodzielnie – może uczestniczyć w operacji jako konsultant.

Kwalifikacja do zabiegów

Proktolog może skierować Pacjenta na zabieg, np. Gumkowania hemoroidów czy nacięcia żylaków.

Gumkowanie hemoroidów

Bardzo częstym problemem, z jakim pacjenci zgłaszają się do tego specjalisty, są hemoroidy. W zależności od zaawansowania choroby proktolog proponuje odpowiednią metodę leczenia żylaków odbytu. Nowoczesnym i bezinwazyjnym sposobem na pozbycie się tego problemu jest gumkowanie hemoroidów. To mało inwazyjny zabieg, który nie jest równoznaczny z interwencją chirurgiczną. Po podaniu znieczulenia miejscowego lekarz wprowadza przez odbyt ligator, czyli specjalną aparaturę, która umożliwia założenie gumowej opaski na żylaki. Celem jest odcięcie dopływu krwi i w konsekwencji obumarcie żylaka, które następuje po 7–16 dniach od wykonania zabiegu.

Do tej metody kwalifikują się jedynie osoby, które mają hemoroidy I stopnia (żylaki nie są widoczne podczas badania per rectum, a jedynie podczas badania endoskopowego) lub II stopnia (guzki krwawnicze wypadają w czasie defekacji, jednak samoistnie wracają na swoje miejsce). W wyjątkowych przypadkach do zabiegu można zakwalifikować osoby, które zmagają się z hemoroidami III stopnia (guzki znajdują się na zewnątrz odbytnicy, jednak możliwe jest ich ręczne odprowadzenie). Podczas kwalifikacji do zabiegu lekarz bierze również pod uwagę inne choroby odbytu. W przypadku występowania dodatkowych schorzeń nawet pacjenci z hemoroidami I i II stopnia mogą nie otrzymać kwalifikacji do gumkowania hemoroidów.

Podwiązanie oraz nacięcie żylaka

W bardziej zaawansowanym stadium choroby, czyli w tzw. IV stopniu, gdy hemoroidy przez cały czas znajdują się poza odbytem i nie ma możliwości ich ręcznego odprowadzenia, lekarz proponuje klasyczną metodę operacyjną poprzez podwiązanie oraz nacięcie żylaka. Operacja polega na wycięciu zmienionych chorobowo guzków krwawniczych. Zabieg jest wykonywany w znieczuleniu podpajęczynówkowym, a pobyt w szpitalu trwa ok. 3–5 dni. Współczesna medycyna umożliwia wykonanie nacięcia i podwiązanie żylaków znacznie mniej inwazyjną metodą laserową. Kwalifikację do tego zabiegu otrzymują pacjenci, u których występują hemoroidy III i IV stopnia.

Sprawdź też: aktywność seksualna w ciąży – jak powinna wyglądać i czy jest bezpieczna.