Zapalenie ucha – poznaj typy, objawy, sposoby leczenia i jak się uchronić
Udostępnij na:
Zapalenie ucha jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza, w szczególności małych dzieci – szacuje się, że do 4 roku życia 80% z nich rozwija infekcję co najmniej raz. U dorosłych występują rzadziej, jednak również dość często skłaniają do poszukiwania pomocy. W jaki sposób objawia się zapalenie ucha? Jak można je leczyć? Dowiedz się tego z poniższego artykułu.
Spis treści
Zapalenie ucha może się rozwijać we wszystkich jego częściach, czyli w obrębie ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Najczęściej przyczyną infekcji są bakterie i wirusy, jednak rzadziej może dojść do zapalenia grzybiczego czy alergicznego. Leczenie zależy od czynnika wywołującego – można stosować antybiotyki, leki przeciwwirusowe czy przeciwgrzybicze. Można je podawać miejscowo bezpośrednio do przewodu słuchowego, doustnie lub dożylnie.
Rodzaje zapalenia ucha
Nasze ucho składa się z trzech części – ucha zewnętrznego, środkowego i wewnętrznego. Zapalenie może rozwinąć się w każdej z nich. Dodatkowo ze względu na przebieg infekcji wyróżniamy zapalenia ostre, w których objawy pojawiają się nagle i mają duże nasilenie, a także przewlekłe, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas. Wyróżnia się także zapalenie nawracające, kiedy po wyleczeniu wcześniejszej infekcji objawy ponownie wróciły.
Przyczyny zapalenia ucha
Zapalenie ucha najczęściej, bo aż w 90%, jest wywołane przez bakterie i wirusy. Infekcję ucha środkowego często wywołują wirusy powodujące powszechne infekcje górnych dróg oddechowych – m.in. wirus grypy, paragrypy, RSV lub rynowirusy. W przypadku zapalenia ucha zewnętrznego istotną rolę w zakażeniu odgrywa wirus ospy wietrznej (VZV) w przebiegu półpaśca (reaktywacja utajonego zakażenia wirusem VZV). Może również być wywoływane przez grzyby i mieć podłoże alergiczne. Na zapalenie ucha, w szczególności jego zewnętrznej części, bardziej narażone są osoby regularnie pływające (tzw. ucho pływaka) – wilgotne środowisko jest idealnym podłożem do wzrostu bakterii. Również korzystanie z patyczków do uszu może podrażniać skórę przewodu słuchowego zewnętrznego, co sprzyja rozwojowi zapalenia.
Zapalenie ucha – objawy
Najczęstszym objawem zgłaszanym przez pacjentów w przypadku zapalenia ucha jest dotkliwy, silny, często kłujący ból, który w zależności od jego lokalizacji może być odczuwany bardziej na zewnątrz lub wewnątrz ucha. Dodatkowo, w przypadku ostrego zapalenia ucha zewnętrznego zdarza się zaobserwować wyciek wydzieliny z ucha, która może mieć nieprzyjemny zapach. Pacjenci zauważają również pogorszenie słuchu w chorym uchu. Chorzy z zapaleniem ucha zewnętrznego dodatkowo skarżą się na uporczywe swędzenie i ból w okolicy przewodu słuchowego (chory odczuwa ból przy uciskaniu na skrawek ucha, czyli część ucha częściowo zasłaniającą przewód słuchowy) oraz uczucie pełności w uchu. Jeżeli infekcja ucha związana jest z zakażeniem półpaścem, u chorych na skórze małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego pojawiają się charakterystyczne zmiany w formie drobnych pęcherzyków.
W przebiegu zapalenia ucha wewnętrznego objawy są nieco inne – dominują zawroty głowy, nudności, wymioty, zaburzenia równowagi i uporczywe szumy w postaci dzwonienia czy piszczenia w uszach.
Należy pamiętać, że w przypadku zapalenia ucha mogą występować objawy ogólne takie jak gorączka, pogorszenie samopoczucia. U dzieci może pojawić się również ból brzucha i wymioty. Jeśli występują objawy towarzyszące infekcji takie jak ból gardła, uczucie zatkania zatok i nosa, można podejrzewać, że ucisk i uczucie pełności w uchu wynika z zatkania zatok przynosowych.
Do jakiego lekarza się zgłosić z objawami zapalenia ucha?
W przypadku podejrzenia zapalenia ucha konieczna jest konsultacja z lekarzem pierwszego kontaktu, internistą, lekarzem rodzinnym lub gdy objawy występują u dzieci – z pediatrą. W zależności od wskazań lekarz może skierować pacjenta do specjalisty otolaryngologa, który zajmuje się leczeniem chorób zatok, ucha, gardła i krtani. Należy pamiętać, że nieleczona infekcja może prowadzić do poważnych powikłań, na przykład upośledzenia słuchu.
Diagnostyka zapalenia ucha
Podczas badania otoskopowego (badania ucha za pomocą specjalnego wziernika – otoskopu) lekarz oceni, jaki jest to rodzaj zapalenia. Czasem może być również konieczne pobranie niewielkiej ilości wydzieliny z ucha do badania bakteriologicznego w celu określenia przyczyny infekcji. Na wizycie lekarz dodatkowo zbada słuch, aby określić, czy jest on upośledzony i jeśli tak, to w jakim stopniu.
Zapalenie ucha – sposoby leczenia
To w jaki sposób leczyć zapalenie ucha zależy od czynnika, który je wywołał. Zakażenia bakteryjne leczy się za pomocą antybiotyków w postaci kropli do uszu. Jeżeli dodatkowo pojawia się gorączka, powiększenie węzłów chłonnych lub wyciek z ucha, antybiotyki podaje się doustnie, a w wyjątkowych sytuacjach dożylnie. W przypadku infekcji wirusowych leczy się głównie objawowo – przeciwbólowo i przeciwzapalnie, w przypadku półpaśca dodatkowo stosuje się leki przeciwwirusowe (np. acyklowir), natomiast w zapaleniu wywołanym przez grzyby – leki przeciwgrzybicze. Wspomagająco można stosować środki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i obkurczające miejscowo błonę śluzową nosa.
W przypadku rozpoznania niepowikłanego ostrego zapalenia ucha środkowego (bez wysokiej gorączki, wycieku z ucha i dodatkowych objawów zapalenia) można rozważyć tzw. czujne wyczekiwanie, czyli obserwację objawów przez kolejne 48 do 72 godzin, leczenie przeciwbólowe i przeciwzapalne bez włączenia antybiotyku. Wtedy najlepiej stosować leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), np. ibuprofen. Jeśli po tym czasie nie ma poprawy, konieczna jest konsultacja u lekarza (internisty lub lekarza rodzinnego), który zaleci odpowiednią antybiotykoterapię. Niekiedy w przebiegu zapalenia ucha środkowego konieczne jest wykonanie nacięcia błony bębenkowej (tzw. paracentezy), aby zapobiec samoistnemu jej pęknięciu. Zabieg wykonywany jest za pomocą specjalnego noża wprowadzonego do przewodu słuchowego zewnętrznego, w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym.
Powikłania zapalenia ucha
Większość infekcji w obrębie narządu słuchu ustępuje po skutecznym leczeniu bez pozostawienia po sobie komplikacji. Jednak, jeżeli zakażenia mają charakter nawracający bądź są trudne w leczeniu, może dojść do powikłań takich jak:
- trwałe upośledzenie słuchu,
- porażenie nerwu twarzowego,
- zapalenie wyrostka sutkowatego (wyrostek kości skroniowej znajdujący się za uchem),
powikłań wewnątrzczaszkowych m.in. zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, ropni mózgu, zakrzepowego zapalenia zatoki esowatej
- zaburzenia rozwoju u dzieci,
- trwałe uszkodzenie błony bębenkowej.
Jak zapobiegać zapaleniom ucha?
Niestety nie ma jednej metody na to, aby w pełni uchronić się przed rozwojem infekcji ucha. Możesz jednak zmniejszyć ryzyko zachorowania za pomocą kilku prostych kroków:
- w chłodne jesienno-zimowe dni ubieraj się odpowiednio do pogody za oknem – nie zapominaj o noszeniu czapki i szalika,
- regularnie myj ręce,
- po pływaniu na basenie staraj się porządnie osuszyć głowę i uszy, aby ograniczyć zaleganie wody w uchu,
- regularne szczep dzieci według kalendarza obowiązkowych szczepień ochronnych – przeciw pneumokokom i Hib (Haemophilus influenzae), które wywołują większość bakteryjnych zapaleń ucha.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
