Testy na alergię – jakie są rodzaje? Kiedy się je wykonuje?
Udostępnij na:
Testy na alergię to główne badania pozwalające na rozpoznanie tej coraz częściej występującej dolegliwości. Badania są w stanie również określić, co odpowiada za powstanie nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Wybór testu alergicznego determinowany jest specyfiką objawów zgłaszanych przez pacjenta i uzyskanymi od niego informacjami podczas wywiadu lekarskiego.
Spis treści
Katar, kaszel, łzawienie oczu po spacerze w parku czy problemy gastryczne pojawiające się po spożyciu określonego pokarmu powinny skłonić do wizyty u alergologa. Lekarz ten określi ryzyko alergii na podstawie testów alergicznych. Sprawdź, na czym polegają poszczególne ich rodzaje i kiedy się je przeprowadza.
Alergia – co to znaczy?
Alergia to nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego na alergeny, czyli substancje pochodzące z otoczenia pacjenta np. pokarm, kurz, sierść zwierząt, pyłki traw. Substancje te nie powodują objawów alergicznych u osób zdrowych. Alergia może być sezonowa (związana z okresem pyleniem traw i drzew) lub całoroczna (gdy pacjent ma stale kontakt z alergenem np. z kurzem w domu). Do najczęstszych objawów alergicznych należą:
- wodnisty katar,
- świąd nosa i gardła,
- łzawienie i swędzenie oczu,
- kichanie oraz kaszel,
- świszczący oddech, duszność,
- wysypka skórna,
- biegunka, wymioty lub ból brzucha (w przypadku alergii na pokarm).
Pojęciem bardziej szczegółowym, które określa wrodzoną lub nabytą skłonność do reakcji alergicznej na dany alergen, jest atopia. Związana jest z nadprodukcją przeciwciał odpornościowych, tzw. immunoglobulin klasy E (IgE). Choroby związane z atopią to m.in. astma oskrzelowa, atopowe zapalenie skóry oraz alergiczny nieżyt nosa.
Jakie są rodzaje testów alergicznych?
By postawić rozpoznanie alergii, lekarz w pierwszej kolejności wykonuje badanie podmiotowe, czyli uzyskuje od chorego informacje o jego stanie zdrowia oraz badanie przedmiotowe, które składa się z badania fizykalnego pacjenta. Następnie lekarz kieruje pacjenta na odpowiednie testy alergiczne, wśród których można wymienić:
- testy alergiczne skórne,
- testy alergiczne z krwi,
- testy alergiczne prowokacyjne.
Należy podkreślić, że testy alergiczne mają z reguły charakter diagnostyczny. Oznacza to, że przeprowadzane są po wystąpieniu reakcji alergicznej. Nie wykonuje się ich przesiewowo, czyli zanim pojawią się objawy chorobowe. Badania te służą poza postawieniem rozpoznania do monitorowania odpowiedzi na wdrożone leczenie, czyli do stwierdzenia, w jakim stopniu utrzymuje się nadwrażliwość na daną substancję.
Testy alergiczne z krwi
Testy alergiczne z krwi pozwalają wykryć swoiste przeciwciała klasy IgE, czyli charakterystyczne dla danego alergenu białka odpornościowe. Są one produkowane przez układ odpornościowy, pobudzony wcześniej w przebiegu alergii. Ich obecność we krwi oznacza, że organizm zaczął bronić się przed danym alergenem. Materiałem do badań w tego rodzaju testach jest krew pobrana z reguły z żyły łokciowej. Podczas analizy laboratoryjnej oceniane jest stężenie immunoglobuliny IgE, ale także poziom leukocytów, czyli białych krwinek, których liczba determinowana jest funkcjonowaniem układu odpornościowego.
Dzięki testom alergicznym z krwi można określić jednocześnie nadmierną reakcję organizmu zarówno na jeden alergen, jak i na całą ich grupę. Na tej podstawie wyróżnione zostały testy jednokomponentowe (oznacza się przeciwciała konkretnego alergenu) i wielokomponentowe (jednoczesny pomiar stężenia przeciwciał dla wielu alergenów). Specjaliści tworzą tzw. panele alergiczne z krwi, w których zbierają po kilka, a nawet po kilkadziesiąt potencjalnych czynników alergicznych. Opracowane zostały m.in. panel pokarmowy, panel wziewny. Testy alergiczne z krwi to rozwiązanie stosowane zwłaszcza w diagnostyce alergii u dzieci z uwagi na problematyczne przeprowadzenie u najmłodszych testów skórnych.
Testy alergiczne skórne
Drugim rodzajem testów na alergię są testy skórne. Istnieje ich kilka rodzajów. Pierwszym z nich są testy punktowe. Na skórę przedramienia lub pleców specjalista nakłada krople roztworu zawierającego alergen. Następnie delikatnie nacina skórę w tym miejscu, tak aby roztwór dostał się wewnątrz. Do tego wykorzystuje tzw. lancety. Jednocześnie wykonywana jest próba kontrolna: pierwsza z roztworem soli fizjologicznej, a druga z roztworem histaminy (substancji pobudzającej układ odpornościowy). Kolejnym rodzajem testów skórnych są testy płatkowe. Na 48 godzin na ciele pacjenta lekarz umieszcza bibułowe krążki z roztworem zawierającym czynnik alergiczny. Po upływie tego czasu plastry należy usunąć i dokonać odczytu, a po upływie 72 godzin od nałożenia dokonać drugiego odczytu. Testy te wykorzystywane są zwłaszcza do rozpoznawania alergii kontaktowej i wziewnej. Trzecim rodzajem testów skórnych na alergię są testy śródskórne. Polegają one na śródskórnym wprowadzeniu alergenu. Przeprowadzane są głównie w przypadku niepewności diagnostycznej przeprowadzonych uprzednio testów punktowych. Służą również do diagnostyki alergii na leki i jad owadów. W testach alergicznych skórnych wyniki analizuje lekarz poprzez ocenę zmian skórnych. W tym celu mierzy średnicę powstałego bąbla i nacieku.
Testy alergiczne prowokacyjne
Trzecią kategorią badań na alergię są testy prowokacyjne, które nazywa się również testami ekspozycyjnymi. Charakteryzują się one bezpośrednim podaniem czynnika alergizującego drogą oddechową (na błonę śluzową nosa), pokarmową (wypicie roztworu z alergenami), a kiedy u chorego lekarz stwierdzi zapalenie spojówek – na spojówkę oka. Następnie lekarz dokonuje obserwacji reakcji organizmu. Prowokacyjne testy alergiczne są najrzadziej wykonywane. W ich wyniku może dojść do rozwoju silnej reakcji alergicznej.
Do kogo się należy zgłosić z objawami alergii?
W przypadku wystąpienia objawów alergii w pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Objawy występujące u dzieci należy skonsultować z lekarzem pediatrą. Lekarz oceni objawy oraz przeprowadzi wywiad z pacjentem. Pozwoli to na wykluczenie innych przyczyn objawów takich jak infekcje oraz inne choroby zapalne, które mogą wywoływać podobne dolegliwości. W razie wątpliwości może skierować pacjenta na badania krwi, a także na konsultację do alergologa.
Należy pamiętać, że niektóre alergie mogą powodować wstrząs anafilaktyczny – bardzo silną reakcję organizmu stanowiącą zagrożenie życia dla pacjenta. Może ona wystąpić, np. po użądleniu owada (m.in. osy, pszczoły), a także po zjedzeniu pokarmu (zwłaszcza orzechów, owoców morza) lub przyjęciu leków. W sytuacji pojawienia się duszności, silnego obrzęku w obrębie twarzy czy szyi lub utraty przytomności należy niezwłocznie wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 999 lub 112.
Kiedy najlepiej zgłosić się na test na alergię?
Testy na alergię powinno się wykonać po uprzedniej konsultacji lekarskiej. Specjalista określi najlepszy moment na ich przeprowadzenie. Zaleca się je wykonać, wówczas, gdy nie obserwuje się objawów alergicznych. Przykładowo przy podejrzeniu alergii wziewnej na pyłki roślinne testy należy wykonać poza okresem pylenia, czyli zazwyczaj od października do grudnia. W przypadku testów skórnych konieczne jest 7–14 dni przerwy od zakończenia kuracji lekami przeciwalergicznymi (m.in. przeciwhistaminowymi i glikokortykosteroidami). Odstawienie leków nie jest wymagane przy testach alergicznych z krwi, o ile lekarz nie zdecyduje inaczej. Warto też wspomnieć, że na przeprowadzenie tych badań nie należy zgłaszać się na czczo czy stosować specjalnej diety. Wyjątek stanowią testy prowokacyjne pokarmowe, gdzie na określony czas trzeba usunąć z jadłospisu potencjalny alergen. Przed wykonaniem testów alergicznych należy zawsze upewnić się, jak wygląda przygotowanie do badania.
Udostępnij na:
Zobacz także
Czym jest medycyna podróży? Kiedy z niej korzystać?
Podróżowanie do odległych zakątków świata z każdym rokiem staje się powszechniejsze, a turyści coraz chętniej wybierają egzotyczne miejsca. Udając się np. do Afryki, trzeba uwzględnić ryzyko zachorowania na choroby tropikalne. Medycyna podróży i lekarze specjalizujący się w tej dziedzinie pozwalają to ryzyko zminimalizować poprzez profesjonalne porady i stosowanie skutecznej profilaktyki (szczepień ochronnych). Sprawdź, kiedy warto udać się na wizytę i kto powinien to zrobić
Bąblowica – objawy i przyczyny pasożytniczego zagrożenia
Bąblowica to choroba pasożytnicza. Jej powstawaniu sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny i spożywanie posiłków lub wody z niepewnego bądź zanieczyszczonego źródła. Sprawdź, jakie jeszcze są drogi szerzenia się bąblowicy.
Babeszjoza – jak ją rozpoznać i dlaczego jest niebezpieczna?
Babeszjoza to choroba odzwierzęca wywołana przez pierwotniaki z rodzaju Babesia. Chociaż jest rzadka u ludzi, może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe dla skutecznej walki z tą chorobą. W tym artykule omówimy przyczyny, objawy, diagnostykę i leczenie choroby.
