Niewydolność serca – objawy, przyczyny, sposoby leczenia
Udostępnij na:
Niewydolność serca to stan, w którym serce nie może pompować krwi w takiej ilości, która sprostałaby zapotrzebowaniu metabolicznemu tkanek. Pierwszy przypadek niewydolności serca u danej osoby określa się mianem świeżej niewydolności. Ryzyko rozwoju choroby wzrasta wraz z wiekiem.
Spis treści
Niewydolność serca może dotyczyć lewej i/lub prawej komory. Lewokomorowa może objawiać się problemami z oddychaniem, a prawokomorowa występowaniem obrzęków na kończynach dolnych. Dowiedz się, jakie są przyczyny niewydolności serca. Sprawdź, w jaki sposób lekarz stawia rozpoznanie i na czym polega leczenie niewydolności serca.
Co to jest niewydolność serca?
Niewydolność serca to stan, w którym serce nie pompuje prawidłowo krwi, co utrudnia dostarczanie tlenu i składników odżywczych do innych narządów. W zależności od czasu utrzymywania się objawów wyróżnia się:
- ostrą niewydolność serca – objawy pojawiają się nagle i szybko narastają,
- przewlekła niewydolność serca – objawy utrzymują się przynajmniej przez miesiąc, biorąc pod uwagę ich przebieg, wyróżnia się postać stabilną, pogarszającą się, niewyrównaną.
Biorąc pod uwagę zaburzoną czynność hemodynamiczną mięśnia sercowego (czynność mechaniczną zapewniającą przepływ krwi), wymienia się skurczową i rozkurczową niewydolność serca. Pierwsza przebiega ze zmniejszoną frakcją wyrzutową (tzw. LVEF, wskaźnik określający odsetek objętości krwi wyrzuconej z lewej komory podczas jednego skurczu), druga z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory. Niewydolność serca może być lewokomorowa, prawokomorowa lub dotyczyć obu komór. Należy też wspomnieć o zastoinowej niewydolności serca, która spowodowana jest przez zastój krwi w różnych narządach. Charakteryzuje się występowaniem cech przewodnienia organizmu np. dusznością z powodu zastoju krwi w płucach czy obrzękiem nóg.
Przyczyny niewydolności serca
Najczęstsze przyczyny niewydolności serca stanowią: nadciśnienie tętnicze, kardiomiopatie – grupa chorób związana z nieprawidłową budową mięśnia sercowego (zwłaszcza kardiomiopatia przerostowa), zawał mięśnia sercowego, choroby zastawkowe (niedomykalność zastawki dwudzielnej, trójdzielnej lub aortalnej, zwężenie zastawki aortalnej), choroba niedokrwienna serca. Wśród innych przyczyn niewydolności serca wymienia się zapalenie mięśnia sercowego, zaciskające zapalenie osierdzia (powstające w wyniku przewlekłego procesu zapalnego osierdzia – błony surowiczej otaczającej serce). Należy też wspomnieć o czynnikach, które wpływają negatywnie na przebieg niewydolności serca, a są nimi m.in. cukrzyca, nadmierna masa ciała, marskość wątroby, nadczynność tarczycy, POCHP (przewlekła obturacyjna choroba płuc), niedokrwistość (anemia).
Niewydolność serca – objawy
Niewydolność serca objawia się w nieco różny sposób w zależności od tego, której komory dotyczy. W przypadku lewej komory obecne są dolegliwości ze strony układu oddechowego, zwłaszcza duszność. Nasila się podczas podejmowania aktywności ruchowej oraz w pozycji leżącej. Dodatkowe objawy to przewlekły kaszel, przyspieszony oddech (tzw. tachypnoe), bezdech senny, splątanie, łatwe męczenie się, świsty oddechowe, zawroty głowy, zimne dłonie i stopy. W ciężkich przypadkach w plwocinie mogą pojawiać się piana lub krew.
Niewydolność serca odnosząca się do prawej komory przyczynia się do występowania obrzęków w kończynach (szczególnie w obrębie kostek i łydek). U chorych obserwuje się wysoki poziom zmęczenia, wzrost masy ciała, nudności, częste oddawanie moczu (zwłaszcza w nocy), a także poszerzenie żył szyjnych (widocznych na szyi). W ciężkich przypadkach może rozwinąć się obrzęk brzucha i powiększenie wątroby.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Z podejrzeniem niewydolności serca należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lub lekarza rodzinnego. Po wstępnym rozpoznaniu może on skierować chorego do kardiologa. W przypadku gwałtownego pojawienia się lub pogorszenia objawów niewydolności serca (szczególnie gdy występują nasilone duszności, ból w klatce piersiowej lub odksztuszanie krwistej wydzieliny) konieczne jest wezwanie pogotowia ratunkowego.
Rozpoznanie niewydolności serca
W rozpoznaniu niewydolności serca jako pierwsze przeprowadzane są wywiad, badanie fizykalne, pomiar ciśnienia, badania laboratoryjne krwi i moczu (ocena wskaźników niewydolności serca, funkcjonowania nerek, wątroby) i elektrokardiogram (EKG, ocena aktywności elektrycznej serca).
Następnie, gdy występują wskazania, diagnostykę poszerza się o echokardiografię (tzw. badanie ECHO), która jest badaniem USG serca i pozwala ocenić jego strukturę i pracę. Jeżeli konieczna jest dalsza diagnostyka, to rozszerza się zakres badań o m.in.: próbę wysiłkową, RTG płuc, angiografię naczyń wieńcowych (tzw. koronarografię), rezonans magnetyczny, tomografię komputerową.
Jak się leczy niewydolność serca?
Podstawą leczenia niewydolności serca jest zwalczenie przyczyny jej powstania. Leczenie przyczynowe ma w związku z tym indywidualny charakter. Przykładowo w przypadku wad zastawkowych i anatomicznych przeprowadza się korekty operacyjne, w przebiegu choroby wieńcowej wdrażane jest leczenie poprawiające ukrwienie serca.
Aby złagodzić objawy niewydolności serca, ważne jest stosowanie zasad zdrowego stylu życia. U osób z niewydolnością serca ważna jest również profilaktyka infekcji, które powodują zaostrzenie choroby serca – zaleca się coroczne szczepienie przeciw grypie, a także przeciw pneumokokom. Stosuje się farmakoterapię, w tym m.in. inhibitory enzymu konwertazy angiotensyny (tzw. ACEI, rozszerzają naczynia krwionośne, co ułatwia przepływ krwi), beta adrenolityki (zwalniają akcję serca i jednocześnie obniżają zapotrzebowanie mięśnia na tlen), diuretyki (zmniejszają obrzęki stóp i kostek, zapobiegają gromadzeniu się płynu w płucach), antykoagulanty (obniżają krzepliwość krwi).
W cięższych przypadkach konieczne jest leczenie inwazyjne, w tym rozrusznik (sygnałami elektrycznymi stymuluje określone bicie serca), terapia resynchronizacyjna serca, wszczepialny kardiowerter-defibrylator (w przypadku groźnych zaburzeń rytmu zwiększających ryzyko nagłego zatrzymania krążenia). W skrajnych przypadkach niewydolności serca prowadzi się leczenie operacyjne – przeszczep serca.
Powikłania niewydolności serca
Niewydolność serca to choroba postępująca, co oznacza, że z czasem rozwija się przewlekłe upośledzenie funkcji serca. Powoduje pogorszenie sprawności fizycznej oraz jakości życia. Prawidłowe leczenie i kontrolowanie chorób podstawowych (m.in. nadciśnienia, cukrzycy, nadmiaru cholesterolu, otyłości) pozwala na zahamowanie rozwoju choroby. Niewydolność serca zwiększa ryzyko:
- zakrzepów i zatorów prowadzących m.in. do udaru mózgu, niedokrwienia jelit,
- rozwoju niewydolności nerek i wątroby,
- zaburzeń rytmu serca (arytmii),
- zakrzepicy żył głębokich.
Występowanie objawów ostrej niewydolności serca jest bezpośrednim stanem zagrożenia życia i wiąże się z ryzykiem występowania zawału mięśnia sercowego, choroby niedokrwiennej i poważnych zaburzeń rytmu serca. Może prowadzić do obrzęku płuc i wstrząsu kardiogennego wynikającego z zaburzeń ukrwienia narządów.
Profilaktyka niewydolności serca
Ryzyko rozwoju niewydolności serca mogą ograniczyć następujące czynniki:
- kontrolowanie chorób prowadzących do niewydolności serca – najważniejszy czynnik zmniejszający ryzyko rozwoju i szybkiego postępowania niewydolności serca,
- stosowanie zbilansowanej diety z ograniczoną ilością soli,
- podejmowanie regularnej aktywności ruchowej,
- ograniczenie, a najlepiej wyeliminowanie używek (papierosów i alkoholu),
- utrzymanie prawidłowej masy ciała,
- unikanie stresujących sytuacji i konstruktywny sposób walki ze stresem.
Udostępnij na:
Zobacz także
Zespół Ehlersa-Danlosa – jak go rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Zespół Ehlersa-Danlosa (EDS) to złożona grupa dziedzicznych zaburzeń tkanki łącznej, które wynikają z defektów w strukturze i funkcjonowaniu kolagenu. Ta rzadka choroba – po raz pierwszy opisana w XIX wieku – charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, od nadmiernej elastyczności skóry po komplikacje naczyniowe zagrażające życiu. Sprawdź, jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć!
Jakie są przyczyny suchości w nosie? Jak jej przeciwdziałać?
Niezależnie od pory roku uczucie suchości w nosie to uciążliwy problem, który nie tylko powoduje dyskomfort, lecz także może prowadzić do poważniejszych komplikacji zdrowotnych. Choć zazwyczaj sucha śluzówka nosa nie jest powodem do niepokoju, w niektórych przypadkach może być oznaką poważniejszej choroby. Sprawdź, jakie są potencjalne przyczyny „suchego nosa” i dowiedz się, jak przeciwdziałać temu kłopotliwemu symptomowi.
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
