Liszaj – co to jest? Przyczyny i sposoby leczenia liszaja
Udostępnij na:
Liszaj płaski, to przewlekłe schorzenie, które rozwinąć się może na każdym etapie życia, jednak najczęściej dotyka ludzi między 3. a 6. dekadą życia. Objawy chorobowe występują głównie na skórze, choć możliwe są także liszaje płaskie błon śluzowych i płytek paznokciowych.
Spis treści
Choroby dermatologiczne nierzadko stanowią dla pacjentów przyczynę dyskomfortu psychicznego i mogą negatywnie wpływać na ich relacje społeczne i ogólną jakość życia. Tak też jest w przypadku liszaja płaskiego, któremu towarzyszy szereg przykrych dolegliwości. Sprawdź, jakie są objawy liszaja, co powoduje powstanie tej choroby i jak jest ona leczona.
Liszaj na ciele – skąd się bierze?
Liszaj płaski to choroba skóry, płytek paznokciowych lub błon śluzowych. Jej występowanie szacowane jest na 0,1–2,2% w populacji ogólnej. Najczęstsze są przypadki choroby w grupie wiekowej 30–60 lat, w tym częściej u kobiet niż u mężczyzn. Liszaj u dzieci należy do rzadkości.
Mimo dziesiątek lat badań specjaliści w dalszym ciągu nie wiedzą, co odpowiada za rozwój liszaja płaskiego. Najprawdopodobniej choroba ta jest wynikiem reakcji autoimmunologicznej, w której przebiegu limfocyty T CD8+ (które w warunkach prawidłowych odpowiedzialne są za usuwanie zakażonych wirusem komórek) atakują keratynocyty (komórki skóry) warstwy podstawnej naskórka, w efekcie czego dochodzi do ich śmierci. Czynnikami, które mogą to zainicjować, są m.in.: antygeny wirusowe i bakteryjne, niektóre leki i czynniki fizyczne, silne obciążenie psychiczne. Spotykane są przypadki jednoczesnego występowania liszaja i innych chorób autoimmunologicznych, takich jak: bielactwo, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, pemfigoid, toczeń rumieniowaty. Często też liszajowi płaskiemu towarzyszą: nietolerancja glukozy, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca. Liszaj nie jest chorobą zakaźną ani uwarunkowaną genetycznie.
Liszaj – jak wygląda?
Objawy liszaja różnią się w zależności od zajętej okolicy. Niżej przedstawione zostały kluczowe informacje na temat objawów liszaja skóry, błon śluzowych i paznokci.
Liszaj skóry
W liszaju skóry typowym wykwitem jest wieloboczna grudka o kilkumilimetrowej średnicy, barwy sinofioletowej, z ostrymi brzegami. Jej powierzchnię pokrywają linie lub siatka, która nazywana jest siatką Wickhama. Zmiany mogą występować w grupach lub jako osutka. W liszaju płaskim obecny jest objaw Köbnera. Oznacza on, że w wyniku mechanicznego urazu (np. zadrapania) po jednym tygodniu czy dwóch dochodzi do wysiewu zmian o linijnym układzie. Zaostrzenie objawów mogą powodować promieniowanie UV (narażenie na promienie słoneczne) lub wysoka temperatura. Objawy liszaja płaskiego najczęściej spotykane są w obrębie kończyn (zwłaszcza na wyprostnych powierzchniach nóg i wewnętrznych rąk – głównie na nadgarstkach i przedramionach), w okolicy krzyżowo-lędźwiowej. Rzadko zajęta zostaje skóra twarzy. W skrajnych sytuacjach dochodzi do zajęcia skóry na całym ciele. Liszaj owłosionej skóry głowy może skutkować wypadaniem włosów czy nawet ich utratą. Chorobie towarzyszy różnej intensywności świąd. Drapanie powoduje nasilenie zmian skórnych.
Liszaj płaski paznokci
Liszaj płaski paznokci dotyczy 3–15% przypadków choroby. Zmiany rozwijają się jednocześnie w obrębie kilku płytek paznokciowych. Liszaj paznokci może dawać takie objawy, jak: ścieńczenie, utrata przejrzystości, szorstkość (trachyonychia), podłużne pobruzdowanie, spełzanie (onycholysis), podłużne wyżłobienia (onychorrhexis), wklęśnięcie (koilonychia), zmiana zabarwienia (chromonychia), złuszczanie się płytki paznokciowej (onychomadesis), hiperkeratoza podpaznokciowa.
Liszaj płaski błon śluzowych
Występowanie zmian w obrębie błon śluzowych dotyczy 30–70% przypadków liszaja płaskiego. Najczęstszą lokalizacją okazuje się wówczas jama ustna. W blisko połowie przypadków rozwijają się pojedyncze wykwity, a u pozostałej części – zmiany mnogie. Mają one różne rozmieszczenie, choć zazwyczaj pojawiają się na wewnętrznej stronie policzków i języka. Istnieje możliwość zajęcia przełyku. Zmiany mają postać białej siateczki lub w cięższym przypadku – zanikowo-nadżerkowego zapalenia. Towarzyszy im ból i pieczenie, które nasila się pod wpływem jedzenia ostrych, gorących, twardych pokarmów i drażnienia zmienionej chorobowo błony śluzowej podczas zabiegów higienizacyjnych. Liszaj płaski błony śluzowej jamy ustnej może stanowić stan przednowotworowy. Oznacza to zmianę skórną, z której podczas tzw. transformacji nowotworowej może rozwinąć się nowotwór złośliwy. Do jego rozwoju w przypadku liszaja błon śluzowych dochodzi w 0,4–5,3% przypadków.
Do jakiego lekarza należy się zgłosić z objawami?
Osoby podejrzewające u siebie liszaja powinny zgłosić się na konsultację do lekarza rodzinnego. Ten po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego i badania fizykalnego zadecyduje o skierowaniu pacjenta do dermatologa. To lekarz od chorób skóry, który korzystając ze specjalistycznych badań, postawi diagnozę i określi sposób leczenia. W przypadku liszaja u dzieci wskazana jest konsultacja dermatologa dziecięcego.
Jak lekarz stawia rozpoznanie?
Diagnostyka liszaja płaskiego opiera się na charakterystycznych objawach i wyglądzie zmian na skórze. Należy rozważyć też inne choroby takie jak świerzb, łuszczycę lub alergie skórne po różnych lekach. W razie wątpliwości dermatolog może zalecić pacjentowi pobranie wycinków ze zmienionych chorobowo miejsc (tzw. biopsji) w celu wykonania badania histopatologicznego umożliwiającego postawienie rozpoznania.
Liszaj – jak można go leczyć?
Objawy liszaja płaskiego w większości przypadków ustępują samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Jednak z uwagi na ciężki charakter wymagają one leczenia objawowego. Miejscowo aplikowane są środki z glikokortykosteroidami, które redukują świąd, spłaszczają wykwity. Jeśli nie przynoszą efektu, wprowadza się leczenie ogólnoustrojowe z użyciem glikokortykosteroidów (sterydów podawanych doustnie). W opornych postaciach podaje się cyklosporynę i retinoidy. Pomocne bywają także fototerapia (tzw. PUVA) i okłady z aloesu, a w wypadku liszaja w jamie ustnej – płukanka z siemienia lnianego i dieta wykluczająca drażniące pokarmy.
Profilaktyka liszaja
Niestety, nie istnieją działania prewencyjne, które mogłyby zapobiec rozwojowi liszaja u dzieci i dorosłych. Nie ma jasno określonej przyczyny powstania tej choroby, dlatego też brakuje konkretnych sposobów profilaktyki. Ważne, by osoby zmagające się z chorobami autoimmunologicznymi znajdowały się pod opieką lekarską.
Udostępnij na:
Zobacz także
Sucha skóra
Sucha skóra może występować u osób zdrowych oraz w przebiegu rozmaitych chorób skóry. Pojawia się też na skutek starzenia się skóry.
Co oznaczają plamy wątrobowe? Kiedy udać się do lekarza?
Skóra pełni funkcje ochronne, a oprócz tego stanowi ważne źródło informacji na temat stanu zdrowia. Źródłem niepokoju bywają plamy pigmentacyjne, zwane potocznie plamami wątrobowymi. Choć sama nazwa może sugerować powiązanie z chorobami wątroby, w rzeczywistości nie ma z nimi nic wspólnego. Sprawdź, jakie są przyczyny takich zmian, jak je rozpoznać i poznaj sposoby zmniejszenia ryzyka ich powstania..
Ostuda – niespodziewany gość na skórze
Ostuda, inaczej zwana melasmą, to niezwykle powszechne, nieestetyczne przebarwienie skóry, które dotyczy milionów ludzi na całym świecie. Jego charakterystyczną cechą są ciemne, nierównomierne plamy pojawiające się najczęściej na skórze twarzy, szyi, dekolcie i ramionach. Ostuda sama w sobie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, jednak może wpływać na komfort psychiczny osób, które się z nią zmagają.
