Cichy zabójca, czyli kilka słów o nadciśnieniu tętniczym
Udostępnij na:
Czy miliony Polaków mogą cierpieć na groźną dla życia chorobę i nawet o tym nie wiedzieć ? Tak - z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w przypadku nadciśnienia tętniczego, schorzenia nazywanego czasem „cichym zabójcą”. Około 12 milinów Polaków choruje na nadciśnienie, ale co trzeci o tym nie wie!
Spis treści
Do braku znajomości własnego ciśnienia przyznaje się aż 40% z nas, a zalecenia mówią jasno - każde dziecko po skończeniu 2 lat i każdy dorosły powinni mieć mierzone ciśnienie tętnicze krwi co najmniej raz w roku. Jest to ważne, bo nadciśnienie u większości osób nie daje żadnych objawów, nawet przez wiele lat. Czym jest więc nadciśnienie, jak je rozpoznać, dlaczego na nie chorujemy i czy możemy się przed nim uchronić?
Jakie jest prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi?
Jeśli ciśnienie skurczowe jest niższe niż 120 mm Hg i rozkurczowe niższe niż 80 mm Hg to jest doskonale - takie wartości to ciśnienie optymalne. Gdy jest nieco wyższe, ale nie przekracza 139/89 mm Hg, to nadal mamy prawidłowe ciśnienie krwi. Natomiast od poziomu 140/90 mm Hg mówimy o nadciśnieniu tętniczym i wystarczy, że tylko jedna z wartości ciśnienia jest powyżej normy. W przypadku dzieci prawidłowe wartości ciśnienia zależą od wieku, płci i wzrostu.
Czy jeśli nasze ciśnienie dotychczas było dobre, a tylko pojedynczy pomiar jest ponad normę, to powinniśmy się tym niepokoić? Ciśnienie tętnicze podlega ciągłym zmianom: z minuty na minutę, z godziny na godzinę, z dnia na dzień. Zmienia się także w wielu codziennych sytuacjach i to znacznie. Najlepszym przykładem jest wysiłek fizyczny - podczas intensywnego treningu ciśnienie skurczowe może przekraczać 200 mm Hg, a w przypadku podnoszenia ciężarów osiągać nawet 250/150 mm Hg. Także inne czynniki, takie jak stres albo ból podwyższają ciśnienie krwi - to normalna reakcja fizjologiczna. Ciśnienie tętnicze rośnie także po alkoholu i wypaleniu papierosa, natomiast może być niższe po obfitym posiłku. Krótkotrwały wzrost ciśnienia dla zdecydowanej większości osób nie stanowi najmniejszego zagrożenia, natomiast przewlekle podwyższone wartości ciśnienia prowadzą do wielu problemów zdrowotnych. Nadciśnienie tętnicze jest najważniejszym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia, a jednocześnie główną przyczyną przedwczesnych zgonów na świecie. Skutecznie lecząc nadciśnienie możemy zapobiec wystąpieniu zawału serca, udaru mózgu i wielu innych powikłań tej choroby.
Badania diagnostyczne
Diagnostyka niektórych schorzeń wymaga wykonania licznych specjalistycznych badań. Z nadciśnieniem tętniczym jest inaczej - wystarczy jedno proste urządzenie, czyli ciśnieniomierz. Rozpoznanie nadciśnienia można postawić na podstawie pomiarów wykonanych w gabinecie lekarskim, ale mogą do tego służyć także pomiary wykonane samodzielnie przez pacjenta w domu. Ta metoda jest polecana, gdy sam fakt wejścia do centrum medycznego lub badania ciśnienia powoduje jego wzrost - mówimy wówczas o efekcie białego fartucha. Zwykle zalecany jest tygodniowy okres mierzenie ciśnienia w domu, 2 razy dziennie - rano i wieczorem, zawsze po 2 pomiary w odstępie kilku minut. Z wyników lekarz wyliczy średnią dla ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Normy dla pomiarów domowych są nieco ostrzejsze i o nadciśnieniu mówimy już od wartości 135/85 mm Hg. W przypadku wątpliwości, do rozpoznania bywa także wykorzystywany aparat do całodobowego pomiaru ciśnienia metodą Holtera.
Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze?
Najlepiej używać ciśnieniomierza automatycznego, z mankietem zakładanym na ramię. Urządzenia z mankietem nadgarstkowym mogą być mniej dokładne, zwłaszcza u osób starszych. Pomiar ciśnienia to zadanie proste, ale żeby wyniki były wiarygodne, trzeba przestrzegać kilku zasad. Oto instrukcja, jak to prawidłowo zrobić. Przygotuj ciśnieniomierz i usiądź przy stole w cichym pomieszczeniu. Odpocznij w pozycji siedzącej przez co najmniej 5 minut. Po założeniu mankietu na ramię 2-3 cm nad łokciem, swobodnie połóż łokieć i przedramię na blacie stołu tak, by mankiet ciśnieniomierza znajdował się na wysokości serca. Plecy powinny być oparte o krzesło, mięśnie ręki rozluźnione, stopy swobodnie stać na podłodze, a nogi nie mogą być skrzyżowane. Podczas pomiaru nie poruszaj się i nie rozmawiaj.
Jakie są przyczyny nadciśnienia tętniczego?
Wpływ na rozwój tej choroby mają czynniki genetyczne oraz środowiskowe, związane głównie z naszym stylem życia, dietą, nałogami. Nadciśnienie tętnicze jest chorobą dziedziczną i częściej występuje u osób, których krewni mają podwyższone wartości ciśnienia. Do rozwoju nadciśnienia przyczynia się otyłość, zwłaszcza typu brzusznego, mała aktywność fizyczna i zła dieta, a zwłaszcza nadmiar soli kuchennej. Także palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i przewlekły stres zwiększają ryzyko nadciśnienia. Częściej występuje ono u osób z cukrzycą i podwyższonym stężeniem cholesterolu. U niewielkiej, kilkuprocentowej, grupy pacjentów rozwój nadciśnienia spowodowany jest konkretną chorobą: przewlekłą chorobą nerek, zwężeniem tętnicy nerkowej lub aorty, istotnymi zaburzeniami czynności tarczycy, chorobą nadnerczy, przysadki mózgowej albo obturacyjnym bezdechem podczas snu.
Czy można zapobiegać rozwojowi nadciśnienia tętniczego i czy można leczyć nadciśnienie bez leków?
Zdecydowanie można i trzeba to robić. Kluczem do sukcesu jest zmiana stylu życia, diety, rezygnacja z nałogów. Jeśli mamy nadciśnienie tętnicze pierwszego stopnia, czyli wartości ciśnienia skurczowego między 140-159 mm Hg i/lub rozkurczowego 90-99 mm Hg, to postępowanie niefarmakologiczne może być jedyną metodą leczenia nadciśnienia, ponieważ dzięki niemu można obniżyć ciśnienie o kilka, a nawet kilkanaście mm Hg. Każdy chory z nadciśnieniem i osoby z wartościami ciśnienia zbliżonymi do górnej granicy normy powinny stosować się do następujących zaleceń:
- Jeśli masz nadwagę lub otyłość to schudnij, aby Twój indeks masy ciała, czyli BMI wynosił poniżej 25 kg/m2. Ogranicz spożycie soli kuchennej do <5 g dobę.
- Zmniejsz spożycie tłuszczów, zwłaszcza nasyconych, czyli na przykład tłustego mięsa, słodyczy, a zwiększ ilość warzyw i owoców w diecie. Jedz produkty zbożowe, chudy nabiał, ryby, orzechy - możesz stosować dietę śródziemnomorska lub specjalną dietę dla osób z nadciśnieniem DASH.
- Rzuć palenie tytoniu. Ogranicz spożycie alkoholu kobiety do 10-20 g, a mężczyźni 20-30 g czystego spirytusu/dobę, nie pij codziennie i nie upijaj się.
- Nie siedź ciągle - zalecana aktywność fizyczna to minimum 30 minut 5 x w tygodniu, a docelowo 5 godzin w tygodniu. Możesz chodzić na spacery, trenować nordic walking, marszobiegi lub pływanie.
- Naucz się skutecznie radzić sobie ze stresem, stosuj techniki relaksacyjne.
Czy leki na nadciśnienie są skuteczne i bezpieczne?
Gdy zmiana stylu życia nie wystarczy do osiągnięcia docelowych wartości ciśnienia konieczne jest dołączenie leczenia farmakologicznego. Leki obniżające ciśnienie mają dużą skuteczność i są bezpieczne, większość nie ma istotnych działań niepożądanych. Nowoczesne leki działają długo i można je przyjmować tylko raz na dobę. Dostępne są też preparaty złożone, zawierające 2 lub 3 leki w jednej tabletce - to wygoda dla pacjenta i lepsze efekty leczenia. Leki hipotensyjne nie uzależniają, ale większość pacjentów z nadciśnieniem będzie przyjmować leki do końca życia. Niestety wielu chorych na nadciśnienie tętnicze samowolnie zaprzestaje leczenia po kilku miesiącach. To wielki błąd, wszystkie zmiany leczenia muszą być wprowadzane przez lekarza.
Pacjentami z nadciśnieniem tętniczym opiekują się lekarze rodzinni i interniści. W przypadku trudności z obniżeniem wartości ciśnienia do optymalnego poziomu, podejrzenia nadciśnienia wtórnego do innej choroby albo nagłego pogorszenia kontroli ciśnienia chory może zostać skierowany na konsultację do hipertensjologa lub kardiologa.
Nadciśnienie tętnicze to częsta choroba, szczególnie wśród osób starszych. Z uwagi na groźne dla zdrowia i życia powikłania, dotyczące m.in. nerek, oczu, mózgu, serca i naczyń krwionośnych musi być w porę wykryte i prawidłowo leczone. Mierzmy więc ciśnienie i żyjmy długo i zdrowo!
Udostępnij na:
Zobacz także
Ból gardła przy przełykaniu – o czym świadczy? Jakie badania zrobić?
Dolegliwość określana jako ból przy przełykaniu (odynofagia) to problem, który może mieć swoje źródło w stanach zapalnych, infekcjach, chorobach przełyku, a nawet nowotworach. Właściwa diagnoza oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia są kluczowe dla zdrowia i poprawy komfortu codziennego życia. Sprawdź, jakie badania zrobić, do jakiego lekarza się udać i jak leczyć ból gardła przy przełykaniu.
Botulizm – objawy, przyczyny i profilaktyka
Botulizm, powszechnie znany także jako zatrucie jadem kiełbasianym, ta rzadko występująca, ale niebezpieczna choroba, wywoływana przez neurotoksynę produkowaną przez beztlenowe bakterie Clostridium botulinum. Spożycie skażonej nią żywności może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych powikłań. Sprawdź, jakie są objawy, diagnostyka, leczenie oraz kluczowe środki profilaktyczne, aby skutecznie zapobiegać zatruciu jadem kiełbasianym.
Dysplazja włóknista kości – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Dysplazja włóknista jest rzadkim schorzeniem, które wpływa na rozwój kości. Charakteryzuje się zamianą zdrowej tkanki kostnej na tkankę włóknistą. Dowiedz się, jakie są objawy, diagnostyka i leczenie dysplazji włóknistej.
