Ból gardła przy przełykaniu – o czym świadczy? Jakie badania zrobić?

Czym jest ból gardła przy przełykaniu?

Odynofagia, czyli ból przy przełykaniu, jest obok dysfagii jednym z objawów zaburzeń połykania. Może być odczuwany w obrębie gardła lub za mostkiem. Charakteryzuje się on bolesnością w trakcie przełykania śliny, płynów lub pokarmów stałych. Ból ten miewa różny charakter – od tępego i kłującego po wręcz dławiący. Dolegliwość ta może mieć charakter przejściowy i ustąpić samoistnie po kilku dniach lub utrzymywać się stale, co wymaga już konsultacji lekarskiej.

Przyczyny bólu gardła przy przełykaniu

Ból gardła podczas przełykania może być spowodowany wieloma różnymi czynnikami. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się stany zapalne gardła i migdałków, Choroby przełyku mogą być przyczyną bólu przy przełykaniu, ale lokalizuje się on głównie w okolicy zamostkowej.

Stany zapalne

Zapalenie gardła (wirusowe, bakteryjne lub grzybicze) prowadzi do podrażnienia i obrzęku błony śluzowej, co skutkuje bólem przy przełykaniu. Dolegliwości mogą również mieć swoje źródło w zapaleniu migdałków (anginie), które charakteryzuje się zaczerwienieniem i rozpulchnieniem migdałków, a także powstawaniem ropnych nalotów (w przypadku zakażenia bakteryjnego). Ból gardła nasilający się podczas mówienia i przełykania może więc towarzyszyć przeziębieniu, grypie i innym infekcjom górnych dróg oddechowych.

Choroby przełyku

Do chorób przełyku, które mogą powodować ból przy przełykaniu, należą m.in.:

• choroba refluksowa przełyku – cofanie się treści żołądkowej do przełyku może powodować podrażnienie i powstawanie nadżerek na błonie śluzowej;
• zapalenie przełyku – może mieć podłoże infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, grzybicze) lub być skutkiem działania czynników drażniących, np. leków;
• zwężenia i uchyłki przełyku – utrudniają swobodne przechodzenie pokarmu, wywołując ból;
• nowotwory przełyku – w zaawansowanym stadium mogą powodować dysfagię i odynofagię.

Inne przyczyny

Wśród innych możliwych przyczyn omawianej dolegliwości wymienia się urazy i oparzenia gardła i przełyku spowodowane np. przez połknięcie substancji żrących oraz ciała obce, które mogą podrażniać błonę śluzową, wywoływać ból i utrudniać połykanie. Objaw ten towarzyszy też niektórym chorobom neurologicznym, takim jak twardzina, które zaburzają motorykę przełyku.

Objawy towarzyszące odynofagii

Ból gardła przy przełykaniu najczęściej nie występuje samodzielnie, tylko towarzyszy mu szereg innych objawów, zależnych od przyczyny schorzenia. Przy infekcjach wirusowych lub bakteryjnych będzie to podwyższona temperatura ciała, trudności w mówieniu, osłabienie. W przypadku choroby nowotworowej może wystąpić nieprzyjemny zapach z ust, szczękościsk czy utrata masy ciała. Chorobie refluksowej towarzyszy również zgaga, odbijanie, nudności, uczucie drapania w gardle.

Jak przebiega diagnostyka odynofagii?

Aby określić przyczynę bólu gardła przy przełykaniu, lekarz (specjalista medycyny rodzinnej lub laryngolog) przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem oraz wykonuje badanie fizykalne. Ważne jest ustalenie, od jak dawna występuje problem, jaki jest charakter bólu oraz czy dotyczy on całego gardła, czy tylko jego części.

W celu pogłębienia diagnostyki mogą zostać zlecone dodatkowe badania:

• videofiberoskopia – pozwala ocenić struktury laryngologiczne – nos, gardło środkowe, dolne i krtań, umożliwiając wykrycie zarówno stanów zapalnych, podrażnień, ciała obcego, jak i zmian nowotworowych;
• endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego – pozwala ocenić stan błony śluzowej przełyku i pobrać materiał do badań histopatologicznych;
• RTG przełyku – umożliwia zobrazowanie ewentualnych zwężeń, uchyłków lub ciał obcych;
• pH-metria przełyku – służy do wykrycia choroby refluksowej;
• badania laboratoryjne – morfologia krwi, wymaz z gardła.

W przypadku podejrzenia zmian w obrębie klatki piersiowej, które mogą uciskać na przełyk, lekarz może zlecić również tomografię komputerową. Kompleksowa diagnostyka pozwala na trafne ustalenie przyczyny odynofagii i wdrożenie skutecznego leczenia.

Leczenie bólu przy przełykaniu

Postępowanie terapeutyczne w przypadku bólu gardła przy przełykaniu zależy od przyczyny tego problemu. Najważniejsze jest stosowanie leczenia przyczynowego, a nie wyłącznie objawowego, które polega na inhalacjach, zażywaniu tabletek na ból gardła, płukankach i środków przeciwbólowych o działaniu miejscowym.

Leczenie infekcji

W tym przypadku stosuje się płukanie gardła i podaje leki przeciwbólowe. Przy infekcjach bakteryjnych konieczna jest antybiotykoterapia, a infekcje grzybicze wymagają stosowania odpowiednich środków przeciwgrzybiczych takich jak flukonazol czy nystatyna.

Leczenie chorób przełyku

Gdy przyczyną bólu przy przełykaniu jest choroba refluksowa, terapia polega na modyfikacji diety oraz podaniu inhibitorów pompy protonowej. Zwężenia przełyku wymagają leczenia endoskopowego lub chirurgicznego, natomiast podstawą leczenia nowotworów jest chemioterapia, radioterapia i leczenie operacyjne.

Rola lekarza w leczeniu odynofagii

Pacjenci z bólem gardła przy przełykaniu powinni najpierw zgłosić się do lekarza rodzinnego. Przeprowadzi on wstępną ocenę stanu chorego, zada pytania dotyczące objawów i wywiadu, a następnie podejmie decyzję o dalszym postępowaniu.

Jeśli przyczyną odynofagii okaże się infekcja wirusowa lub bakteryjna, lekarz rodzinny wdroży odpowiednie leczenie farmakologiczne. W przypadku podejrzenia chorób przełyku pacjent zostanie skierowany do gastroenterologa w celu przeprowadzenia specjalistycznych badań diagnostycznych. Czasami wskazane może być również skierowanie pacjenta na konsultację laryngologiczną, zwłaszcza w przypadku podejrzenia ciała obcego gardła / krtani lub schorzeń nowotworowych tych struktur.

Na podstawie wyników badań specjalista ustali ostateczną diagnozę i dobierze optymalną formę terapii. Tylko kompleksowe podejście gwarantuje trwałe rozwiązanie problemu.