Choroby strun głosowych – krótka charakterystyka najczęściej występujących dolegliwości dotykających głos.
Choroby strun głosowych to m.in.: zapalenie krtani, afonia (bezgłos), dysfonia (chrypka), guzek śpiewaczy. Za ich powstanie odpowiadać może wiele czynników, które mogą mieć charakter organiczny (spowodowany chorobą), czynnościowy (spowodowany nieprawidłowym używaniem głosu) czy psychologiczny. Leczeniem chorób strun głosowych zajmuje się otolaryngolog we współpracy z innymi specjalistami.
Spis treści
Na choroby strun głosowych narażone są przede wszystkim osoby pracujące głosem z uwagi na wzmożone ryzyko nadwyrężania go. W zależności od podłoża i nasilenia przypadłości proces leczenia przybrać może różny charakter. Dowiedz się, jakie są objawy, jak ustala się rozpoznanie i czy można zapobiegać chorobom strun głosowych.
Co to są struny głosowe?
Prawidłowy ludzki głos, który nazywany jest eufonicznym, jest dźwięczny, bogaty rezonansowo, bez komponentu szumowego. Tworzony jest swobodnie, bez nadmiernego napięcia mięśni krtani i szyi, z miękkim nastawieniem głosowym. Powstaje na skutek drgania fałdów głosowych, które zwyczajowo określa się mianem strun głosowych. Struktury te zlokalizowane są na bocznych ścianach krtani, składają się z mięśni, tkanki łącznej, więzadeł głosowych, naczyń krwionośnych i nerwów.
Jakie są choroby strun głosowych?
Ludzki głos narażony jest na różnego rodzaju zaburzenia. Niżej zaprezentowano krótką charakterystykę jednych z częściej spotykanych.
Afonia
Afonia inaczej nazywana jest bezgłosem. Objaw ten polega na utracie dźwięczności głosu. Do jego powstania przyczynić się mogą zaburzenia czynności krtani, np. porażenie nerwów krtaniowych, zniekształcenia i obrzęk fałdów głosowych w przebiegu stanów zapalnych, choroby nowotworowe krtani. Do bezgłosu doprowadzić mogą również zaburzenia nerwicowe, silne wzruszenie, reakcja histeryczna. Osoba z bezgłosem jest w stanie komunikować się za pomocą szeptu. Jeżeli możliwość ta zostaje utracona, zjawisko to określa się apsityrią.
Rozpoznanie afonii stawia się m.in. na podstawie wywiadu z pacjentem, badania fizykalnego oraz laryngologicznego (badania ucha, nosa oraz gardła i krtani). Leczenie bezgłosu opiera się na zwalczaniu odpowiadającej za niego choroby. Wskazana jest rehabilitacja głosu i terapia foniatryczna. Ważne miejsce zajmują ćwiczenia usprawniające działanie krtani i nauka emisji głosu. Dodatkową terapią są inhalacje, jonoforeza, a czasami elektrostymulacje. W przypadku podłoża psychologicznego wskazana jest psychoterapia i zajęcia relaksacyjne.
Dysfonia
Dysfonia inaczej określana jest chrypką. Charakterystyczne jest dla niej powstanie matowego, twardego, bezdźwięcznego, niższego, o nieczystej intonacji i szorstkiego głosu. Chrypka powstaje na skutek przyczyn organicznych, czynnościowych, psychogennych. Wśród pierwszych wymienia się m.in. zapalenie krtani, guzki głosowe, polipy, zmiany obrzękowo-zapalne fałdów głosowych, ale także choroby nowotworowe krtani. Czynnościowa dysfonia związana jest z niewłaściwym lub nieefektywnym korzystaniem z głosu. Wyróżnia się w jej obrębie dysfonię hyperfunkcjonalną – powstaje w związku z nadużywaniem głosu i hipofunkcjonalną – powstaje w związku z niewydolnością mięśni krtani. Z kolei psychogenne determinanty dysfonii stanowią zaburzenia osobowości, depresja, stres, stany lękowe.
Rozpoznanie dysfonii opiera się na wywiadzie z pacjentem, badaniu laryngoskopowym (nieinwazyjnym badaniu specjalnym lusterkiem tzw. krtaniowym), stroboskopowym (oceniającym stan krtani i napięcie fałdów głosowych), testach percepcyjnych oceniających głos, ocenie akustycznej głosu. W przypadku występowania niepewności diagnostycznych wykorzystuje się badania laboratoryjne (stężenie hormonów, elektrolitów), badania radiologiczne (RTG), badanie elektromiograficzne (EMG).
W każdym przypadku dysfonii wskazane jest ograniczenie wysiłków głosowych. Leczenie chrypki organicznej ma charakter przyczynowy. W dysfonii czynnościowej podejmuje się rehabilitację głosu. Zaleca się naukę prawidłowej emisji głosu (łączenie czynności oddychania, artykulacji, fonacji i używania rezonatorów). Pomocniczą rolę w leczeniu dysfonii czynnościowej pełni farmakoterapia. Zalecane są pochodne adenozyny, witaminy, a niekiedy konieczne glikokortykosteroidy. Dodatkowo zabiegi fizykalne np. jonoforeza, diatermia, ciepłe inhalacje. Postać psychogenna chrypki czasami wymaga leków uspokajających i psychoterapii.
Zapalenie krtani
Zapalenie krtani to stan zapalny toczący się w obrębie fałdów głosowych i otaczających je tkanki. W wyniku infekcji następuje przekrwienie i obrzęk błony śluzowej górnych dróg oddechowych. Objawami zapalenia krtani są: ból, chrypka, kaszel, trudności w połykaniu, duszność. Do zapalenia krtani dochodzi w wyniku różnego rodzaju infekcji (najczęściej wirusowych, rzadziej bakteryjnych m.in. anginy paciorkowcowej), refluksu żołądkowo-przełykowego.
Rozpoznanie choroby opiera się na badaniu podmiotowym (wywiadzie z pacjentem) i przedmiotowym (badaniu fizykalnym). Zwykle nie ma konieczności wykonywania badań dodatkowych. W przypadku duszności zleca się pomiar saturacji (nasycenia krwi tlenem) za pomocą pulsoksymetru. W przypadku nawrotowego charakteru pomocne jest endoskopowe badanie górnych dróg oddechowych.
Choroba ma tendencję do samoograniczania się. Objawy łagodnieją w ciągu kilku dni. Leczenie opiera się na farmakoterapii. W łagodnych przypadkach stosuje się sterydy wziewne lub w nebulizacji, leki przeciwgorączkowe i przeciwzapalne, rozrzedzające wydzielinę w drogach oddechowych. W sytuacji pojawienia się objawów niewydolności oddechowej (nasilone duszności, narastanie obrzęku krtani, słyszalny świst podczas wdechu tzw. stridor) niezbędne jest zabezpieczenie dróg oddechowych (podanie tlenu, możliwość wykonania intubacji) w warunkach leczenia szpitalnego. W ciężkich przypadkach konieczna okazać się może tracheotomia (zabieg otwarcia tchawicy i wprowadzenia rurki do dróg oddechowych).
Guzek śpiewaczy
Guzek śpiewaczy to kolejna choroba strun głosowych. Inaczej określany jest guzkiem głosowym lub krzykaczy. Definiuje się go jako przerostowe, przewlekłe, ograniczone zapalenie krtani. Zmiany te zazwyczaj rozwijają się symetrycznie. Wielkość guzków śpiewaczych jest różna: od główki szpilki do 2-3 mm średnicy. Pojawiają się na skutek nadmiernego wysiłku głosowego lub mechanicznego urazu fałdów głosowych.
Objawami tej choroby strun głosowych jest chrypka, łamliwość i szybkie zmęczenie głosu. Na początkowym etapie choroby tworzą się tzw. guzki miękkie. Po odpoczynku głosowym ulegają zmniejszeniu. Jeśli jednak nie będzie się ograniczało pracy głosem, dochodzi do powiększenia się zmian i powstania tzw. guzków twardych, które wymagają postępowania operacyjnego.
Rozpoznanie guzków śpiewaczych opiera się na laryngoskopii. Ewentualne wątpliwości diagnostyczne rozwieje wideolaryngoskopia (badanie krtani za pomocą specjalnego endoskopu z kamerką). W leczeniu zachowawczym guzków śpiewaczych stosuje się zabiegi fizykalne, rehabilitację głosu. Zaleca się również zaprzestanie palenia papierosów i unikanie spożywania alkoholu. Ciężkie przypadki leczone są chirurgicznie. Zabieg polega na usunięciu zgrubień. Należy jednak zaznaczyć, że bez zmiany w nawykach fonacyjnych istnieje ryzyko nawrotu choroby.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
W przypadku zaburzeń głosu należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego, który określi prawdopodobną przyczynę występujących objawów. Jeśli przyczyną jest infekcja górnych dróg oddechowych, włączy odpowiednie leczenie przeciwzapalne, przeciwbólowe, nawilżające drogi oddechowe. W przypadku innej przyczyny może być konieczna wizyta u otolaryngologa. W zależności od wskazań potrzebna może być również konsultacja foniatryczna, współpraca z logopedą, psychologiem czy innymi specjalistami.
Profilaktyka chorób strun głosowych
Ryzyko chorób strun głosowych można ograniczyć poprzez m.in.:
- profilaktykę infekcji dróg oddechowych – dbanie o zdrowie i odporność, prawidłowy ubiór w okresie jesienno-zimowym (czapka i szalik), szczepienia przeciw grypie i pneumokokom,
- prawidłową emisję i nienadwyrężanie głosu,
- częste nawadnianie organizmu,
- porzucenie nałogów (przede wszystkim palenia papierosów),
- zwalczanie nawykowego kaszlu – zamiast kasłać, należy wolno przełykać ślinę, popijać wodę,
- zachowywanie naturalnej wysokości głosu,
- robienie przerw na oddech, niemówienie na jednym wydechu,
- dbanie o rozluźnienie mięśni ramion, szyi, klatki piersiowej,
- robienie rozgrzewki mięśni przed dłuższą rozmową,
- dbanie o prawidłowy poziom wilgotności w pomieszczeniach zamkniętych.
Udostępnij:
Zobacz także
Czym jest wskaźnik BMI? Jak interpretować wyniki?
W ciągu ostatnich lat w polskim społeczeństwie – i nie tylko – wzrósł problem nadwagi i otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju na otyłość cierpi ok. 9 mln osób. Statystyki na ten temat bazują na międzynarodowej skali BMI (ang. Body Mass Index), która pozwala oszacować, czy aktualna waga jest prawidłowa, zbyt wysoka lub za niska. Sprawdź, czym jest ten wskaźnik, jak dokonywać obliczeń i interpretować wyniki.
Jak objawia się niedobór magnezu? Jakie ma skutki? Kiedy wdrożyć suplementację?
Magnez to ważny minerał dla organizmu człowieka. Pełni on wiele istotnych funkcji: wspiera układ nerwowy i odpornościowy, zapobiega bolesnym skurczom mięśni i zmęczeniu i wraz z wapniem buduje zdrowe kości i zęby etc. Sprawdź, jak objawia się niedobór tego pierwiastka, jakie mogą być jego skutki i kiedy warto rozważyć suplementację.
Czym jest płyn w opłucnej – dlaczego się gromadzi? Jakie daje objawy? Jak się go pozbyć?
Płyn w opłucnej, potocznie zwany „wodą w płucach”, to stan, w którym w przestrzeni między płucami a ścianą klatki piersiowej gromadzi się nadmierna ilość płynu. Może on świadczyć m.in. o chorobach płuc, serca, układu krążenia lub niektórych schorzeniach autoimmunologicznych. Sprawdź, jak rozpoznać nieprawidłowości w obrębie jamy opłucnej, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.
