Rak wątroby – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia
Udostępnij na:
Rak wątroby może rozwijać się z tkanek wątroby, nazywany jest wówczas nowotworem pierwotnym, lub być przerzutem nowotworów z innych narządów – tzw. nowotwór wtórny wywodzący się z np. raka żołądka, trzustki, jelita grubego, płuca czy piersi. Rak wątroby bywa zazwyczaj późno rozpoznawany z uwagi na brak charakterystycznych objawów i długi okres bezobjawowy choroby.
Spis treści
Rak wątroby jest jedną z częściej występujących chorób nowotworowych. W przypadku zmian pierwotnych najczęściej stwierdza się raka wątrobowokomórkowego. USG jest podstawowym badaniem przy podejrzeniu guza wątroby. Rozpoznanie wymaga jednak dodatkowych badań. Dowiedz się, jak wygląda leczenie i w jaki sposób można zapobiec rakowi wątroby.
Rak wątroby – co go powoduje?
Pierwotny rak wątroby to w znacznej większości rak wywodzący się z komórek wątroby (hepatocytów), nazywany rakiem wątrobowokomórkowym. Występuje rzadziej niż zmiany wtórne. Wśród czynników ryzyka nowotworu złośliwego wątroby wymienia się zwłaszcza marskość pozapalną, czyli przewlekły stan zapalny prowadzący do włóknienia wątroby wywołany przez wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) lub C (WZW C). Do raka wątroby predysponować mogą też inne choroby tego narządu, jak m.in. alkoholowa marskość wątroby (wywołana przez nadużywanie alkoholu), autoimmunologiczne zapalenie wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby (tzw. NASH, towarzyszące wielu chorobom przewlekłym m.in. cukrzycy i otyłości). Czynnikami ryzyka są też znajdujące się w żywności aflatoksyny (rodzaj mikotoksyn wytwarzanych zwłaszcza przez grzyby z rodzaju Aspergillus), stosowane przez długi okres doustne środki antykoncepcyjne, palenie tytoniu.
Rak wątroby może być też uwarunkowany genetycznie – większe ryzyko choroby występuje w przypadku obciążonego wywiadu rodzinnego – bliskich krewnych, którzy chorowali na raka wątroby. Specjaliści zwracają też uwagę na większe ryzyko raka wątroby u osób zmagających się z chorobami metabolicznymi, w tym np. z hemochromatozą pierwotną, tyrozynemia typu I, chorobą Wilsona, porfiriami, chorobą von Gierkego.
Objawy raka wątroby
Na początkowym etapie rak wątroby w wielu przypadkach przebiega bezobjawowo lub towarzyszące mu dolegliwości są skąpe. Kiedy choroba jest zaawansowana, pojawiają się niespecyficzne objawy raka wątroby, w tym m.in. ból brzucha, nudności, wzdęcia, zaburzenia wypróżniania. U chorych pojawić się mogą obrzęki kończyn dolnych, napięty brzuch, silne zmęczenie. Dochodzi do spadku łaknienia, zmniejszenia masy ciała, powiększenia wątroby. Choroba może prowadzić do rozwoju żółtaczki, wodobrzusza (powiększenia obwodu brzucha), encefalopatii wątrobowej (zaburzeń neurologicznych wynikających z niewydolności wątroby), cholestazy (upośledzenia odpływu żółci z wątroby do dwunastnicy). Zdarza się, że w badaniu palpacyjnym możliwe jest wyczucie guza pod prawym łukiem żebrowym.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
W przypadku występowania niepokojących objawów pacjent powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, internisty lub lekarza rodzinnego, który zbada pacjenta, wykluczy inne przyczyny dolegliwości oraz zleci podstawowe badania krwi. W zależności od wskazań lekarza pacjent może zostać skierowany na dalsze badania, do chirurga w celu ustalenia leczenia chirurgicznego, onkologa lub do gastrologa, który zajmuje się schorzeniami przewodu pokarmowego – przełyku, jelit, żołądka, wątroby i trzustki.
Jak rozpoznaje się raka wątroby?
Jak w przypadku każdej choroby proces diagnostyczny rozpoczyna się od badania podmiotowego (wywiadu z pacjentem) i przedmiotowego (badania fizykalnego). Lekarz może skierować chorego na badania laboratoryjne – próby wątrobowe (enzymy wątrobowe m.in. AST, ALT, GGTP, bilirubinę), alfa-fetoproteinę (tzw. AFP, służącą za marker nowotworowy), a także na badanie USG brzucha. Ultrasonografia może nie być wystarczająca do jednoznacznego rozróżnienia zmian łagodnych ze złośliwymi. USG może być wykorzystane również do wykonania biopsji pod kontrolą obrazową. Biopsja i badanie histopatologiczne nie są konieczne do diagnostyki raka wątroby u osób z marskością, guzem większym niż 2 cm o typowym obrazie radiologicznym w tomografii komputerowej lub rezonansie magnetycznym.
Aby uzyskać bardziej konkretne informacje, przeprowadza się inne badania obrazowe – można zastosować tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MR). MR z wykorzystaniem środków kontrastowych pozwala na bardziej dokładną ocenę zmiany i jej stadium zaawansowania. Zaleca się je do planowania zabiegu chirurgicznego usunięcia guza – tzw. resekcji wątroby. Jeśli rozważa się resekcję przerzutów do wątroby, wskazane jest badanie obrazowe PET-TK (Pozytonowa Tomografia Emisyjna połączona z Tomografią Komputerową). Korzysta się z niego też do charakterystyki ognisk chorobowych, których ocena w innych badaniach może nie być jednoznaczna.
Leczenie raka wątroby
Wybór sposobu leczenia raka wątroby zależy w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby. Podstawową metodą jest leczenie operacyjne, w obrębie którego wymienia się resekcję (wycięcie całej zmiany nowotworowej z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek) - u osób z pojedynczymi guzami wątroby i bardzo dobrze zachowaną funkcją narządu, lub całkowite wycięcie narządu i przeszczepienie wątroby.
W przypadku gdy klasyczne leczenie operacyjne jest przeciwwskazane, rozwiązaniem są małoinwazyjne techniki zabiegowe. Wśród nich wymienia się:
- metody ablacyjne – np. niszczenie guza energią wytwarzaną przez prąd o częstotliwości fal radiowych lub przez wstrzyknięcie do niego odpowiednich substancji chemicznych, np. przezskórne wstrzyknięcie etanolu,
- chemoembolizacja – metoda zalecana osób z pośrednim stadium zaawansowania, bezobjawowego wieloguzkowego raka, bez rozsiewu pozawątrobowego, przeciwwskazana w przypadku braku przepływu w żyle wrotnej.
W leczeniu ogólnoustrojowym wykorzystuje się sorafenib (inhibitor wielu enzymów, hamujący rozrost komórek raka wątroby). Lek stosowany jest w przypadku zaawansowanego raka. Chemioterapia nie jest zalecana z uwagi na niską skuteczność, a radioterapia stosowana jest w leczeniu paliatywnym, łagodzącym objawy przerzutów do innych narządów.
Profilaktyka raka wątroby
Podejmując pewne działania, można zmniejszyć ryzyko rozwoju raka wątroby. Ważne miejsce w profilaktyce zajmuje szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, które należy do obowiązkowych szczepień ochronnych w Polsce. Wobec wirusa typu C nie opracowano szczepienia, dlatego należy szczególnie ograniczać sytuacje sprzyjające zakażeniu, jak zabiegi medyczne, kosmetyczne, podczas których istnieje ryzyko kontaktu z zakażoną krwią, oraz ryzykowne kontakty seksualne. Istotnym elementem profilaktyki raka wątroby jest stosowanie zasad zdrowego stylu życia – unikanie używek (papierosów, alkoholu), zbilansowana dieta, aktywność ruchowa. Co ciekawe, badania naukowe potwierdziły ochronny wpływ kawy – regularne picie tego napoju zmniejsza ryzyko raka wątroby nawet o 40%. Należy pamiętać, że osoby z grupy ryzyka (chorzy na WZW B lub WZW C, ze stwierdzoną marskością wątroby) powinny profilaktycznie wykonywać kontrolne badanie USG brzucha co 6 miesięcy. W przypadku pojawienia się jakichkolwiek dolegliwości ze strony wątroby należy się udać na konsultację lekarską.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jakie są przyczyny marskości wątroby? Jak przebiegają diagnostyka i leczenie?
Marskość wątroby jest poważną chorobą, która prowadzi do trwałego uszkodzenia tego narządu. W tym artykule dowiesz się, jakie są przyczyny, objawy i metody leczenia marskości wątroby. Przeczytaj dalej, aby zdobyć kompleksową wiedzę na ten temat.
Jak wykryć guz nadnerczy? Objawy i leczenie
Guz nadnerczy jest zwykle wykrywany przypadkowo podczas badań obrazowych, takich jak ultrasonografia, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny. Zazwyczaj guzy nadnerczy są wykrywane u osób powyżej 60. roku życia, częściej u kobiet. Dowiedz się więcej o tym schorzeniu.
Guz Klatskina – nowotwór zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych
Guz Klatskina to nowotwór zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych. Schorzenie to zawdzięcza swoją nazwę lekarzowi Geraldowi Klatskinowi, który dokonał jego pierwszego opisu. Guz Klatskina rozwija się najczęściej wśród osób starszych. Rozpoznawany jest z reguły w zaawansowanym stadium.
