Zawał serca u sportowców – przyczyny, objawy, profilaktyka
Udostępnij na:
Zawał serca i jego następstwa są jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce. Styl życia w istotny sposób wpływa na rozwój chorób serca i naczyń. Niemniej jednak regularny wysiłek fizyczny o dużym natężeniu może nasilać objawy sercowe u osób predysponowanych do chorób serca.
Spis treści
Zawał serca u sportowców może tak samo wystąpić jak wśród innych ludzi. Objawy i sposób postępowania leczniczego nie różnią się względem reszty społeczeństwa. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny problemów z sercem u sportowców. Czy są dyscypliny, które zwiększają zagrożenie?
Co to jest zawał serca?
Zawał serca zwyczajowo określany atakiem serca to martwica mięśnia sercowego, do której dochodzi na skutek niedokrwienia spowodowanego zamknięciem światła tętnicy wieńcowej – naczynia doprowadzającego krew do serca. Mimo że czynnikiem predysponującym do wystąpienia zawału serca jest niestosowanie się do zaleceń zdrowego trybu życia, choroba ta wystąpić może również u osób podejmujących regularnie aktywność fizyczną. Należy jednak pamiętać, że występowanie zawału serca podczas wysiłku fizycznego jest najczęściej związane z predyspozycjami danej osoby do chorób serca – objawy niedokrwienia mięśnia sercowego ujawniają się częściej podczas wysiłku niż przy codziennej aktywności. Ryzyko zawału serca nie jest większe w grupie uprawiającej sport w porównaniu do osób niepodejmujących aktywności fizycznej.
Zawał serca u sportowców – przyczyny
Za objawy z układu sercowo-naczyniowego w grupie młodych sportowców odpowiadają głównie zaburzenia rytmu serca (arytmie). W większości przypadków nagła śmierć sercowa u osób uprawiających sport była związana z występowaniem choroby wieńcowej (nawet w 80% przypadków w grupie powyżej 35 roku życia). W przypadku ostrego zespołu wieńcowego (OZW) stwierdza się typowe czynniki ryzyka –- palenie tytoniu oraz dyslipidemię (zaburzenie stężenia lipidów i lipoprotein w osoczu krwi). Do zawału mięśnia sercowego u sportowców mogą przyczynić się również anomalie naczyniowe lub trombofilie, czyli choroby charakteryzujące się zwiększoną krzepliwością krwi i tworzeniem skrzeplin. Warto też wspomnieć, że sportowcy czasem stosują anaboliczne środki dopingowe (m.in. testosteron). Ich przyjmowanie wiąże się z szeregiem konsekwencji zdrowotnych, włączając w to zawał serca.
Należy wspomnieć też o innych kardiologicznych przyczynach śmierci u aktywnych fizycznie. Jedną z nich jest arytmogenna dysplazja prawej komory. To choroba mięśnia sercowego zaliczana do kardiomiopatii. Choroba ta jest związana z postępującym zanikiem komórek mięśnia sercowego, które zostają zastąpione tkanką tłuszczową i włóknistą. Nie poznano jak dotąd jej przyczyn rozwojowych. Wśród przyczyn nagłego zgonu sercowego wymienić można również zaburzenia rytmu serca czy choroby genetyczne. Nierzadkie są przypadki, w których nie udało się ustalić przyczyny nagłego zgonu sercowego u sportowców.
Jak objawia się zawał serca u sportowców?
Ból odczuwany w klatce piersiowej to bez wątpienia najczęstszy objaw zawału serca, w tym też wśród sportowców. Ból stale narasta, nie ustępuje po odpoczynku i zażyciu nitratów (np. nitrogliceryny podjęzykowo). Opisywany jest jako piekący, rozpierający, dławiący. Może promieniować w kierunku szyi i żuchwy, lewego ramienia czy brzucha i pleców. Z badań wynika, że osoby aktywne fizycznie z zawałem serca rzadziej niż seniorzy odczuwają duszność. Wśród możliwych objawów zawału serca znajdują się m.in.: bladość, osłabienie, zlewny pot (zimna i wilgotna skóra), pobudzenie ruchowe, mdłości i wymioty, kołatanie serca (chory czuje, że jego serce mocno bije), zawroty głowy lub omdlenie.
W badaniu EKG zazwyczaj stwierdza się zawał mięśnia sercowego z uniesionym odcinkiem ST (charakterystyczna zmiana w zapisie elektrokardiograficznym, tzw. zawał STEMI). Rokowanie u osób aktywnych fizycznie z zawałem mięśnia sercowego jest lepsze niż u osób starszych. Wiąże się to z mniej rozpowszechnionymi wśród uprawiających sport przypadkami cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego. Powikłania naczyniowe też rozwijają się rzadziej, a zmiany miażdżycowe bywają mniej nasilone.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Osoby, które obserwują u siebie objawy ze strony układu krążenia (m.in. zwiększenie męczliwości, uczucie kołatania serca) powinny zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, lekarza medycyny rodzinnej lub internisty. Lekarz może zalecić wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych oraz badanie EKG. W celu dalszej diagnostyki przyczyn kardiologicznych może skierować pacjenta do kardiologa. W przypadku podejrzenia zawału mięśnia sercowego należy jak najszybciej wezwać pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 999 lub 112.
Leczenie zawału serca u sportowców
Nie istnieją oddzielne zasady leczenia dla sportowców z ostrym zespołem wieńcowym. Leczenie zawału serca u sportowców jest takie samo jak w pozostałych grupach. Postępowanie terapeutyczne opiera się na farmakoterapii i leczeniu zabiegowym. Stosowane są takie środki jak: leki przeciwzakrzepowe, leki zmniejszające stężenie cholesterolu (tzw. statyny), beta-blokery i inhibitory konwertazy angiotensyny.
W leczeniu zabiegowym zawału serca wykonuje się angioplastykę tętnic wieńcowych (tzw. PTCA). Zabieg polega na wprowadzeniu w miejsce zwężenia tętnicy cewnika balonowego i rozprężeniu balona, co prowadzi do poszerzenia światła naczynia. W ciężkich przypadkach wykonuje się operację pomostowania aortalno-wieńcowego (tzw. CABG, potocznie „by-passy”). Zabieg ten polega na połączeniu aorty z tętnicą wieńcową za miejscem zwężenia lub niedrożności naczynia.
Czy istnieją dyscypliny zwiększające ryzyko chorób serca?
Nie ma dyscyplin sportowych, które w mniejszym czy w większym stopniu przyczyniłyby się do zawału serca. Od rodzaju podejmowanego wysiłku nieco różnią się zmiany zachodzące w mięśniu sercowym. W dyscyplinach, gdzie dominują wysiłki izotoniczne np. biegi, kolarstwo, pływanie, kajakarstwo, mięsień lewej komory serca pogrubia się w sposób odśrodkowy. W dyscyplinach, gdzie dominują wysiłki izometryczne np. podnoszenie ciężarów, występuje wzrost ciśnienia tętniczego i dochodzi do przerostu do wewnątrz lewej komory serca oraz wzrostu stosunku masy do objętości serca.
Profilaktyka zawału serca u sportowców
Ważnym elementem profilaktyki jest:
- motywowanie do osiągania prawidłowych wartości docelowych stężenia lipidów, cukrów oraz ciśnienia tętniczego krwi,
- stosowanie zasad tzw. zdrowego stylu życia, nie tylko odnoszących się do ruchu,
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- ograniczenie spożycia alkoholu,
- wykonywanie profilaktycznych badań układu krążenia,
- określenie zakresu aktywności ruchowej przez specjalistę na podstawie indywidualnych badań.
Udostępnij na:
Zobacz także
Jakie są objawy i skutki niedoboru witaminy D? Poznaj zasady suplementacji
Witamina D, często nazywana „witaminą słońca”, odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu naszego organizmu. Jej niedobór może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak problemy z układem kostnym, obniżenie odporności czy zaburzenia nastroju. Niestety, wiele osób cierpi na niedobór witaminy D. Sprawdź, po czym poznać niewystarczającą podaż i jak wdrożyć suplementację.
Czym jest zapalenie mięśnia sercowego? Jak je rozpoznać i leczyć?
Zapalenie mięśnia sercowego (łac. myocarditis) to poważna choroba kardiologiczna, która wymaga pilnej diagnozy i skutecznego leczenia. Dotyka ona środkowej warstwy serca, czyli mięśnia sercowego, a w niektórych przypadkach może również obejmować otaczającą serce błonę osierdziową. Sprawdź, jak rozpoznać ten stan, co go powoduje i jak powinno wyglądać jego skuteczne leczenie.
Niskie ciśnienie – jak się objawia? Z czego wynika? Jak je leczyć?
Niskie ciśnienie krwi – określane również jako hipotensja – to stan, w którym wartości ciśnienia skurczowego spadają poniżej 90 mmHg, a rozkurczowego poniżej 60 mmHg. Choć niskie ciśnienie często postrzega się jako mniej niebezpieczne niż nadciśnienie, to nie należy go lekceważyć, ponieważ może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Sprawdź, jak objawia się niskie ciśnienie krwi, z czego wynika i jak je leczyć.
