Różyczka – co to za choroba? Objawy i przyczyny powstania
Udostępnij na:
Różyczka to choroba rozpowszechniona na całym świecie. Dzięki szczepieniom ochronnym możliwe jest znaczne zredukowanie ryzyka zachorowania na różyczkę. Najczęściej choroba ta dotyczy dzieci. Towarzyszą jej m.in. wysypka, ból gardła, powiększone węzły chłonne.
Spis treści
Różyczka po raz pierwszy została opisana w 1814 roku przez lekarzy z Niemiec, stąd też zwyczajowo określana bywa niemiecką odrą. W 2020 r. odnotowano 96 zachorowań na różyczkę. Sprawdź, w jaki sposób może dojść do zarażenia wirusem różyczki i na czym polega leczenie tej infekcji. Jakie działania podejmować, aby ograniczyć ryzyko zachorowania na różyczkę?
Co to jest różyczka? Przyczyny powstania
Różyczka to choroba zakaźna typowa dla wieku dziecięcego. Szczyt zachorowań przypada na wiek przedszkolny lub wczesnoszkolny. Choroba ta znana jest również pod nazwą odra niemiecka. To z reguły łagodna choroba, jeśli zakażenie wystąpiło po urodzeniu (różyczka nabyta), lecz jeżeli choruje na nią kobieta w ciąży, istnieje ryzyko poważnego uszkodzenia płodu.
Chorobę tą charakteryzuje sezonowość. Najwięcej przypadków różyczki notowane jest przez późną zimę i wczesną wiosnę. Za powstanie różyczki odpowiada RNA-rubiwirus z rodziny togawirusów. Źródłem zakażenia jest chory lub nosiciel wirusa. Patogen szerzy się drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt ze śluzem z nosogardła zawierającym cząstki wirusa. Okres wylęgania wynosi 12–23 dni (zazwyczaj 14 dni). Przebycie różyczki zapewnia trwałą odporność.
Jak objawia się różyczka?
Typowym objawem różyczki jest wysypka plamisto-grudkowa. Zmiany skórne powstają 14–17 dni od zakażenia. Wysypka jest krótkotrwała (trwa z reguły 3 dni). W pierwszej kolejności zmiany skórne rozwijają się na głowie i przechodzą na klatkę piersiową, plecy, później na ręce i nogi. Czasami zdarza się tak, że dziecko kładzie się spać z wysypką, a budzi się bez zmian na skórze. Niekiedy wysypka bywa niezauważona przez rodziców – mówi się wtedy, że różyczkę dziecko przechorowało pod kołdrą. Choroba ustępuje bez przebarwień i łuszczenia naskórka.
Towarzyszy jej powiększenie zausznych, szyjnych i podpotylicznych węzłów chłonnych. U dorosłych i u młodzieży częściej niż u dzieci występują objawy przepowiadające, tzw. prodromalne, w postaci bólu oczu, głowy i gardła, jadłowstrętu, nudności, gorączki, ospałości, ogólnego osłabienia.
Różyczka u dorosłych może doprowadzić do powstania stanu zapalnego i bólu stawów. Niekiedy dodatkowo dochodzi do zapalenia spojówek. Należy jednak podkreślić, że w połowie przypadków różyczka ma bezobjawowy przebieg.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Jeśli występują objawy różyczki, należy w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego (w przypadku dziecka – pediatry), który po wstępnym rozpoznaniu może skierować do specjalisty chorób zakaźnych. Rozpoznanie choroby opiera się głównie na badaniu podmiotowym (szczegółowym wywiadzie z chorym) i charakterystycznym obrazie klinicznym.
Różyczka – rozpoznanie i leczenie
Z objawami różyczki należy zgłosić się do lekarza rodzinnego. Rozpoznanie stawiane jest w większości przypadków w oparciu o dokładnie zebrany wywiad i typowy obraz kliniczny. Z reguły nie ma konieczności przeprowadzania badań serologicznych. Infekcję potwierdza izolacja wirusa z krwi, moczu, wydzieliny z nosa, gardła czy płynu mózgowo-rdzeniowego.
Nie ma typowego leku na różyczkę. Leczenie ma charakter objawowy. Zależy zatem od rodzaju towarzyszących różyczce dolegliwości. Głównie stosuje się leki obniżające gorączkę. Zalecany jest też odpoczynek, nawadnianie organizmu i izolacja chorego, aby ograniczyć ryzyko szerzenia się wirusa. U kobiet w ciąży, które miały kontakt z osobą chorą na różyczkę, aby zapobiec zakażeniu, podaje się gamma-globulinę.
Powikłania różyczki
Jeśli już rozwiną się powikłania różyczki, to ich ryzyko jest większe wśród dorosłych niż dzieci. Należą do nich: zapalenia stawów, zapalenia najądrzy i jąder u mężczyzn, zaburzenia krzepnięcia (zwłaszcza niebezpieczne zmniejszenie liczby płytek krwi, tzw. małopłytkowość). W wyjątkowych przypadkach zakażenie wirusem może spowodować różyczkowe zapalenie mózgu lub kłębuszkowe zapalenie nerek.
Szczególnie niebezpieczne są przypadki różyczki u kobiet w ciąży, zwłaszcza w pierwszych 12 tygodniach ciąży, które grożą rozwojem wad wrodzonych, a nawet poronieniem czy obumarciem płodu. Blisko połowa zakażonych ciężarnych nie ma objawów choroby, ale niezależnie od ich występowania dochodzi do groźnej dla płodu wiremii (czyli namnożenia wirusów w organizmie). Dlatego też w sytuacji, gdy kobieta w ciąży miała kontakt z osobą chorą na różyczkę, powinna niezwłocznie zgłosić się do lekarza prowadzącego ciążę.
Jak zapobiegać powstawaniu różyczki?
Skutecznym sposobem zapobiegania rozwojowi różyczki są szczepienia ochronne. Stosuje się szczepionkę żywą atenuowaną (z wirusem niezdolnym do wywołania choroby). Szczepienie na różyczkę prowadzone jest w połączeniu ze szczepionką przeciwko odrze i śwince. Maksymalną ochronę zapewnia podanie dwóch dawek. Pierwszą w 13–15 miesiącu życia, a drugą uzupełniającą – w 6 roku życia. Należy jednak pamiętać, że różyczka może również wystąpić u osób zaszczepionych. Może wówczas przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo.
Szczepienie dzieci jest obowiązkowe. Podanie szczepionki na różyczkę zaleca się kobietom planującym ciążę, które nie chorowały wcześniej lub nie były szczepione. Poza stosowaniem szczepień ochronnych profilaktyka różyczki obejmuje dbanie o odporność, unikanie kontaktu z osobami chorymi na różyczkę, przestrzeganie zasad higieny (częste mycie rąk).
Udostępnij na:
Zobacz także
Krzywica. Przyczyny i leczenie
Krzywica to choroba metaboliczna związana z zaburzeniami procesu mineralizacji kości. Niepodjęcie jej leczenia lub terapia prowadzona w nieprawidłowy sposób wiąże się z poważnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Poznaj objawy krzywicy i sprawdź, co może doprowadzić do tej choroby.
Czym jest zespół Edwardsa? Jaki ma wpływ na dziecko?
Trisomia 18 chromosomu jest drugim pod względem częstości (po zespole Downa) zespołem wad genetycznych uwarunkowanym obecnością dodatkowego chromosomu. Sprawdź, jakie objawy towarzyszą zespołowi Edwardsa i na podstawie jakich badań lekarz stawia rozpoznanie.
Czym jest zespół Patau? Przyczyny, objawy, rozpoznanie
Zespół Patau to jedna z trzech najczęściej występujących aberracji chromosomowych, obok zespołu Downa i zespołu Edwardsa. Przyczyną tego schorzenia jest obecność dodatkowego chromosomu 13 (trisomia chromosomu 13). Dowiedz się więcej o tym zespole wad wrodzonych.
