Opieka okołoporodowa – dowiedz się, jakie badania powinna wykonywać ciężarna

Lista badań, jakie czekają przyszłą matkę, jest dość długa, jednakże zlecane badania mają potwierdzić, że ciąża rozwija się prawidłowo, a na wypadek ewentualnych nieprawidłowości, szybko będą mogły być podjęte działania zaradcze. Sprawdź, jakie badania czekają przyszłą matkę.

Opieka okołoporodowa – co ją reguluje?

Kwestię opieki okołoporodowej w Polsce reguluje dokument o tytule „Standard organizacyjny opieki okołoporodowej”. Jest on ustanowiony rozporządzeniem Ministra Zdrowia. Znajdują się w nim normy postępowania personelu medycznego odnośnie do opieki nad ciężarną podczas ciąży, porodu, połogu i nad noworodkiem. Dzięki standardom wszystkie przyszłe mamy mają dostęp do tego samego sposobu postępowania medycznego. Poniżej zapoznać się można z listą badań diagnostycznych i konsultacji medycznych oraz z sugerowanym terminem ich wykonania w trakcie ciąży.

Opieka okołoporodowa – trymestr pierwszy

Pierwszy trymestr obejmuje pierwsze 3 miesiące ciąży – trwa od pierwszego dnia ostatniej miesiączki do 13. tygodnia ciąży.

Do 10. tygodnia ciąży lub w chwili pierwszego zgłoszenia się do lekarza przyszła matka powinna wykonać następujące badania:

• grupa krwi i Rh, chyba że ciężarna ma odpowiednio udokumentowane badanie grupy krwi,
• przeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych,
• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• badanie cytologiczne, chyba że było wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy,
• badanie stężenia glukozy we krwi na czczo, ewentualnie test doustnego obciążenia glukozą (z ang. oral glucose tolerance test – OGTT) u kobiet z czynnikami ryzyka cukrzycy ciążowej (z ang. gestational diabetes mellitus – GDM),
• badanie VDRL (z ang. veneral diseases research laboratory) – test przesiewowy, wykrywający ewentualne zakażenie kiłą,
• badanie HIV i przeciwciała anty HCV,
• badanie w kierunku toksoplazmozy (IgG, IgM), chyba że ciężarna przedstawi wynik potwierdzający występowanie przeciwciał IgG sprzed ciąży,
• badanie w kierunku różyczki (IgG, IgM), o ile ciężarna nie chorowała lub nie była szczepiona lub w przypadku braku informacji,
• oznaczenie TSH.

Dodatkowo zalecane jest wykonanie kontroli stomatologicznej.

Bardzo ważne jest wykonanie badania usg w okresie pomiędzy 11. a przed 14. tygodniem ciąży. Na jego podstawie lekarz ocenia budowę i wymiary płodu, umiejscowienie w jamie macicy, ma także miejsce pierwsza ocena narządów wewnętrznych dziecka.

Warto, by kobieta w ciąży wiedziała o możliwości wykonania badań prenatalnych w kierunku wad wrodzonych płodu, które obejmować mogą: badania genetyczne z krwi matki tzw. “testy wolnego DNA”, test potrójny wg FMF, usg ciąży z oceną biometrii i morfologii płodu lub amniopunkcję.

Opieka okołoporodowa – trymestr drugi

Drugi trymestr obejmuje 4., 5. i  6. miesiąc ciąży – zaczyna się od 14. tygodnia i trwa do 27. tygodnia ciąży.

Między 15. a 20. tygodniem przyszła matka powinna wykonać:

• morfologię krwi,
• badanie ogólne moczu.

Następnie podczas 18.–22. tygodnia ciąży ma miejsce kluczowe badanie ultrasonograficzne, oceniające stan płodu, jego wymiary oraz prawidłowy rozwój narządów wewnętrznych

Od 21. do 26 tygodnia ciąży wskazane jest wykonanie:

• badania ogólnego moczu,
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–),
• badania w kierunku toksoplazmozy (IgM) u kobiet, które miały ujemny wynik przeciwciał w pierwszym trymestrze.

Dodatkowo w 24.–28. tygodniu ciąży przeprowadza się opisane wcześniej badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy (OGTT): przed podaniem glukozy (na czczo), po 1 godzinie i po 2 godzinach od podania glukozy.

Opieka okołoporodowa – trymestr trzeci

Trzeci trymestr obejmuje ostatnie 3 miesiące ciąży – zaczyna się od 28. tygodnia i trwa do końca ciąży, to jest do około 40. tygodnia. Między 28. a 32. tygodniem przyszła matka powinna wykonać następujące badania:

• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–),
• badanie ultrasonograficzne.

W 28.–30. tygodniu ciąży w przypadku występowania wskazań zalecane jest podanie immunoglobuliny anty-D.

Następnie podczas 33.–37. tygodnia powinno się wykonać:

• morfologię krwi,
• badanie ogólne moczu,
• badanie antygenu HBs,
• badanie HIV,
• badanie VDRL, anty-HCV w grupie kobiet ze zwiększonym populacyjnym lub indywidualnym ryzykiem zakażenia.

Między 35. a 37. tygodniem ciężarna powinna wykonać posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących.

Następnie w 38.–39. tygodniu zlecane są badanie ogólne moczu i morfologia krwi, a po 40. tygodniu ciąży – badanie ultrasonograficzne i KTG.

Opieka okołoporodowa – promocja zdrowia

Poza wymienionymi badaniami podczas ciąży lekarz ginekolog we współpracy z położną sprawujący opiekę nad ciężarną prowadzi działania z zakresu promocji zdrowia, które obejmują m.in.: pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie gruczołów sutkowych, pomiar masy ciała i wskaźnika BMI, ocenę ryzyka ciążowego, ocenę ryzyka i nasilenia objawów depresji, propagowanie zdrowego stylu życia. Warto też nadmienić, że od połowy drugiego trymestru powinno się rozpocząć edukację przedporodową. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości w przebiegu ciąży, pacjentka kierowana jest do ośrodka specjalistycznego o odpowiednim stopniu referencyjności.