Opieka nad kobietą w ciąży w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ)

W ramach podstawowej opieki zdrowotnej, każda kobieta ma prawo do opieki położnej środowiskowo-rodzinnej.

Położna środowiskowo-rodzinna zapewnia:

• kompleksową, pielęgnacyjną opiekę położniczą i ginekologiczną nad kobietą oraz neonatologiczną nad noworodkiem, do ukończenia 2. miesiąca życia w ramach wizyt patronażowych;

• edukację kobiet w ciąży, w tym kobiet w ciąży wysokiego ryzyka, przygotowując je do porodu, połogu i karmienia piersią;

• opiekę w chorobach ginekologicznych, w tym opiekę pielęgnacyjną nad kobietą po operacji ginekologicznej lub onkologicznej;

• wykonuje zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami iniekcje i zabiegi w gabinecie położnej POZ i w domu Pacjenta.

Wybór lub zmiana położnej środowiskowo-rodzinnej

Położną można wybrać lub zmienić przez złożenie deklaracji POZ.
Deklaracja może być złożona:

• w formie pisemnej, w wybranej przez siebie przychodni;

• poprzez Internetowe Konto Pacjenta;

• poprzez stronę luxmed.pl wybierając „e-Deklaracje POZ”.

Praktycznie jest złożyć deklarację POZ do lekarza, położnej i pielęgniarki w jednej przychodni. Kobieta ma prawo do bezpłatnego wyboru położnej POZ nie częściej niż dwa razy w roku kalendarzowym. W przypadku każdej kolejnej zmiany konieczna jest opłata w wysokości 80,00 zł. Z opłaty może zostać zwolniona, jeżeli zmienia miejsce zamieszkania lub poprzednia położna zaprzestała udzielać świadczeń opieki zdrowotnej. Dzieci do 6. miesiąca życia, jeśli nie mają nadanego numeru PESEL, mogą być zgłoszone do przychodni na podstawie ubezpieczenia zdrowotnego rodzica lub opiekuna prawnego.

Organizacja pracy położnej

Z opieki położnej możesz skorzystać w dni powszednie, od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00–18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy. W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia kobiety lub dziecka, świadczenie jest udzielane w dniu zgłoszenia. W pozostałych przypadkach, uzgadniany jest dogodny termin.

Świadczenia położnej obejmują rozpoznanie problemów zdrowotnych, profilaktykę i promocję zdrowia, prowadzenie edukacji kobiet w ciąży oraz przygotowanie kobiety do porodu i rodzicielstwa.

Edukacja przedporodowa

Podstawą prowadzenia edukacji przedporodowej jest opracowany przez położną POZ plan edukacji obejmujący praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu i karmienia piersią, uwzględniający indywidualne potrzeby Pacjentki. Zajęcia mogą odbywać się w formie spotkań indywidualnych lub grupowych.

Wizyty odbywają się:

• od 21. tygodnia ciąży do 31. tygodnia ciąży 1 raz w tygodniu, maksymalnie 10 wizyt;

• od 32. tygodnia ciąży do porodu 2 razy w tygodniu, maksymalnie do 16 wizyt.

Miejsce spotkań edukacyjnych ustalane jest indywidualnie – mogą odbywać się w miejscu pracy położnej lub w domu ciężarnej. Czas trwania to ok. 1 godzina.

Wizyty patronażowe

Położna POZ opiekuje się kobietą w okresie połogu i dzieckiem do ukończenia 2 miesiąca życia. Ma wykonać od 4 do 6 wizyt w okresie dwóch miesięcy kalendarzowych. Wizyty odbywają się w domu noworodka, w obecności opiekunów. Pierwsza wizyta patronażowa powinna nastąpić nie później niż 48 godzin po opuszczeniu szpitala przez matkę i dziecko. Termin pierwszej wizyty położna ustala indywidualnie.

Wizyty patronażowe obejmują:

• 0-4 doba życia dziecka:

— ocena stanu ogólnego bezpośrednio po urodzeniu według skali APGAR;

— pomoc w tworzeniu więzi matki z dzieckiem i prawidłowe rozpoczęcie karmienia piersią;

— pomiar masy i długości ciała, obwodu głowy i klatki piersiowej;

— profilaktyka zakażeń przedniego odcinka oka;

• 1-6 tydzień życia dziecka:

— ocena stanu ogólnego noworodka - temperatura ciała, masa ciała, czynność serca, czynność oddechowa, oddawanie moczu i stolca;

— ocena obecności odruchów noworodkowych;

— ocena stanu skóry;

— ocena odżywiania – sposobu karmienia, przebiegu karmienia oraz obecności zaburzeń czynnościowych jelitowych ;

— ocena oczu, nosa i jamy ustnej;

— ocena sposobu zachowania się dziecka (długość snu, czuwania, nawiązywanie kontaktu);

— ocena sposobu zapewniania higieny ciała (kąpiel, toaleta, przewijanie i zmiana pieluszek, ubieranie);

— ocena stanu kikuta pępowiny i dna pępka;

— ocena higieny i bezpieczeństwa pomieszczenia, w którym przebywa noworodek;

— wykrywanie objawów patologicznych;

— ocena relacji rodziny z noworodkiem, adaptacji do środowiska zewnętrznego;

— wykonania badań przesiewowych w ramach programów zdrowotnych oraz szczepień ochronnych;

— prowadzenie edukacji zdrowotnej i udzielanie porad w zakresie: pielęgnacji noworodka, karmienia piersią, szczepień ochronnych, badań profilaktycznych, opieki medycznej, socjalnej oraz w zakresie laktacji, kontroli płodności, samoopieki.

Przed wizytą u dziecka położna sprawdza, czy matka dziecka złożyła deklarację do położnej POZ i lekarza POZ. Jeśli tak, sprawuje opiekę też nad matką. W szczególności, ocenia:

• stan ogólny matki;

• stan położniczy - badanie wysokości dna macicy, ilości i jakości odchodów połogowych, gojenia się rany krocza, stanu gruczołów piersiowych i brodawek oraz ocenę rany, w przypadku zakończenia ciąży lub porodu cięciem cesarskim;

• laktację;

• czynności pęcherza moczowego i jelit;

• higienę ciała;

• stan psychiczny matki.

Kiedy i w jakim celu zgłaszać się z dzieckiem do lekarza?

W ciągu pierwszych 2 lat życia dziecka wizyty u lekarza są dosyć częste.

Generalnie, rodzice zgłaszają się do przychodni:

• na planowe wizyty profilaktyczne – w celu nadzorowania prawidłowego rozwoju dziecka, omówienia zasad jego żywienia oraz realizacji profilaktyki zdrowotnej (np. szczepień ochronnych);

• w nagłych przypadkach – w razie zachorowania dziecka lub wystąpienia niepokojących objawów.

Harmonogram planowych wizyt profilaktycznych

Pierwsza wizyta u pediatry powinna odbyć się już w 1 miesiącu życia maluszka. Lekarz najczęściej sprawdza podczas niej m.in. wielkość ciemiączka, obwód główki, brzuszek, narządy płciowe i oczy dziecka. Podczas wywiadu lekarskiego można rozwiać wszelkie wątpliwości dotyczące np. niemowlęcych dolegliwości, snu czy zasad karmienia. Już na pierwszej wizycie omawiane są planowane szczepienia. Dziecko może także dostać skierowanie do poradni preluksacyjnej, aby specjalista skontrolował bioderka i stópki maluszka.

Podczas drugiej wizyty (między 6 a 8 tygodniem) lekarz powinien ocenić, czy dziecko rozwija się prawidłowo a także poinformować o zalecanych oraz dodatkowych szczepieniach, które rozpoczynają się w 8. tygodniu.

Trzecia wizyta (między 3 a 4 miesiącem) to czas na wykonanie kolejnych szczepień i omówienie zbliżającego się rozszerzania diety maluszka. Lekarz ocenia rozwój fizyczny i psychoruchowy dziecka. W tym czasie dziecko powinno już zacząć komunikować się z otoczeniem, dlatego jeżeli rodzic zauważy, że np. niemowlę nie odwraca główki w kierunku dźwięków, nie próbuje jej unosić lub się nie uśmiecha, powinien skonsultować to z lekarzem.

Podczas czwartej wizyty (między 5 a 6 miesiącem) można poprosić o fachową pomoc przy rozszerzaniu diety dziecka.

Kolejne rutynowe kontrole powinny odbyć się w 7 i 9 miesiącu – kiedy dziecko zaczyna pełzać i raczkować, a potem doskonali te umiejętności.

Regularne spotkania z pediatrą kończy bilans roczniaka (gdy dziecko ma 12 miesięcy), będący ważnym podsumowaniem najbardziej intensywnego etapu rozwoju. Lekarz powinien sprawdzić wtedy, czy dziecko potrafi już chodzić, wypowiada pierwsze słowa i mieści się w siatkach centylowych.