Najczęstsze pytania rodziców noworodków i niemowląt
Udostępnij na:
Rodzice noworodków i małych niemowląt mają wiele pytań związanych z opieką i pielęgnacją swojego dziecka. Nie są pewni, czy postępują prawidłowo i czy objawy, które obserwują u dziecka, takie jak kolka i ulewanie są normą, czy raczej powinny budzić niepokój.
Spis treści
Rodzice noworodków i małych niemowląt mają wiele pytań związanych z opieką i pielęgnacją swojego dziecka. Nie są pewni, czy postępują prawidłowo i czy objawy, które obserwują u dziecka, są normą, czy powinny budzić niepokój. Pytania pojawiają się od pierwszych dni opieki nad dzieckiem i najczęściej dotyczą kwestii opisanych w artykule.
Jak pielęgnować kikut pępowiny i kiedy zgłosić się do lekarza pediatry?
Kikut pępowiny to fragment pozostały po jej przecięciu po urodzeniu dziecka. Pępowinę przecina się po uprzednim zaciśnięciu plastikowym zaciskiem około 2 cm od powierzchni brzuszka, a kikut pępowiny zabezpiecza się jałowym gazikiem. W pierwszych godzinach po urodzeniu kikut pępowiny jest biało-niebieski. W ciągu 24 godzin obkurcza się, wysusza a jego kolor zmienia się na żółtobrązowy, a następnie czarnobrązowy.
Przed wpisem ze szpitala do domu zacisk kikuta pępowiny powinien być zdjęty. Kikut pępowiny odpada zazwyczaj pomiędzy 5 a 15 dobą życia. Jeżeli po tym czasie nie odpadł należy zgłosić to lekarzowi.
Pielęgnacja kikuta pępowiny
Kikut pępowiny jest bardzo podatny na zakażenie i należy traktować go jako gojącą się ranę.
Raz na dobę oraz zawsze, gdy dojdzie do jego zabrudzenia, należy oczyścić pępek zwilżonym w wodzie jałowym gazikiem.
W przypadku zmoczenia kikuta pępowiny podczas kąpieli należy dokładnie go osuszyć czystym gazikiem i pozostawić odkryty do wyschnięcia. W celu zapewnienia dostępu powietrza warto odwijać brzeg pieluszki, ewentualnie używać pieluszek z "okienkiem" na pępek.
UWAGA! Nie smaruj kikuta pępowiny alkoholem, fioletem goryczki lub jodyną oraz nie stosuj antybiotyków miejscowych. Postaraj się zapewnić jak najlepszy dostęp powietrza, nie zalepiaj kikuta plastrem ani szczelnym opatrunkiem. Kikut może być ewentualnie przykryty jałowym gazikiem.
Kiedy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pediatry
- jeżeli kikut pępowiny nie odpadł po 15 dniach
- zauważysz silne krwawienie,
- zauważysz ropę u nasady kikuta, wyraźne zaczerwienienie i obrzęk
- zauważysz rosnącą nierówną tkankę u nasady kikuta
- zauważysz wyciekanie płynu z pępka lub wyczujesz nieprzyjemny zapach
Opóźnione odpadanie kikuta pępowiny może być związane z małą masą urodzeniową dziecka lub wcześniactwem, porodem za pomocą cięcia cesarskiego, miejscowym zastosowaniem środków przeciwbakteryjnych i spirytusu, zaburzeniami funkcji krwinek białych lub wady wrodzonej - przetrwałym przewodem łączącym pępek z pęcherzem moczowym.
Tkanka rozwijająca się u nasady kikuta pępowiny to tzw. ziarnina. W razie potrzeby lekarz zaleci leczenie hamujące jej rozrost.
Wydzielina ropna i stan zapalny wokół pępka wskazuje na infekcję bakteryjną i wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i włączenia antybiotykoterapii.
Obfite krwawienie może wskazywać na poważne zaburzenia krzepnięcia i wymaga pilnej konsultacji lekarskiej i wykonania badań laboratoryjnych.
Jak często małe dziecko oddaje mocz i stolec?
Mocz noworodków i małych niemowląt do 3. miesiąca życia jest bardzo jasny. Wydalany jest bez kontroli, często kilkanaście do 30 razy na dobę, jedynie w pierwszych 2 dniach życia nieco rzadziej – 2-6 razy na dobę.
Częstotliwość oddawania moczu zmniejsza się z upływem czasu do około 15 razy w drugim półroczu życia i około 10 razy w 2 roku życia. Przedszkolaki oddają mocz 6-8 x na dobę. Wszystkie dzieci do 4-5 roku życia powinny przestać moczyć się bezwiednie zarówno w ciągu dnia jak i w nocy.
Pierwszy stolec nazywany smółką oddawany jest w ciągu 3 dni po porodzie (90% w pierwszej dobie). Przez klika kolejnych dni po oddaniu smółki stolce mają zielonkawą barwę i luźną konsystencję i są to tak zwane stolce przejściowe.
Stolce niemowląt karmionych piersią mają żółty kolor konsystencję papki. Mogą pojawiać się po każdym karmieniu, nawet do 7-10 razy dziennie lub bardzo rzadko co kilka, a nawet kilkanaście dni.
Niemowlęta karmione mieszanką lub w sposób mieszany – piersią i mieszanką – oddają 2-3 uformowane lub papkowate stolce. W wieku poniemowlęcym dzieci oddają zwykle nie więcej niż 1-2 stolce na dobę.
Czy układanie do snu na brzuchu noworodka i niemowlęcia niesie za sobą jakieś ryzyko?
Układanie niemowląt w stanie czuwania i aktywności w pozycji na brzuchu nie ma żadnych niekorzystnych następstw. Dziecko, które nie śpi, można na krótki czas układać na brzuchu – przyczynia się to do kształtowania prawidłowego wzorca ruchowego, formowania fizjologicznych kształtów kręgosłupa i wzmacnianie mięśni osi głowa-tułów. Leżenie na brzuchu wpływa korzystnie na stawy biodrowe i sprzyja lepszej perystaltyce jelit, działając jak masaż brzucha. Należy jednak pamiętać, że dziecko leżące na brzuchu musi pozostawać pod kontrolą i przy bacznej obserwacji.
Nigdy nie wolno układać niemowlęcia w pozycji na brzuchu bezpośrednio po posiłku, ani też do snu, gdyż spanie na brzuchu zwiększa ryzyko zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS). Towarzystwa naukowe pediatryczne zalecają, aby niemowlęta układać do snu na plecach.
Ile snu potrzebuje dziecko?
Niemowlęta mogą mieć własny, indywidualny wzorzec snu i rytmu dobowego. Długość i jakość snu niemowlęcego jest indywidualna, ale zależy także od środowiska tj. zewnętrznych czynników zakłócających sen. Z reguły noworodki i niemowlęta przesypiają większość doby.
Orientacyjne normy przedstawiają się następująco:
Noworodki – do ukończenia 1. miesiąca życia
calkowity sen: 16-18 h
Nocny: 8-9 h
Drzemki: 7-9 h (3-5 epizodów)
Dziecko 2-4 mies.
calkowity sen: 14-16 h
Nocny: 9-10 h
Drzemki: 4-5 h (3 drzemki)
Dziecko 4-6 mies.
calkowity sen: 14-15 h
Nocny: 10 h
Drzemki: 4-5 h (2-3 razy)
Dziecko 6-9 mies.
calkowity sen: 14 h
Nocny: 10-11 h
Drzemki: 3-4 h (2 x w ciągu dnia)
Dziecko 9-12 mies.
calkowity sen: 14
Nocny: 10-12 h
Drzemki: 2-3 h (2 razy w ciągu dnia)
Dziecko 12-18 mies.
calkowity sen: 13-14 h
Nocny: 11-12 h
Drzemki w ciągu dnia: 2-3 h (1-2 drzemki)
Kiedy zgłosić się do lekarza
Niepokojące są sytuacje, w których następuje odwrócenie rytmu dobowego, czyli zamiana dnia z nocą, całkowity brak snu, niepokój i bezsenność z następowym zmęczeniem i apatią lub rozdrażnieniem w ciągu dnia. Problemem może się też stać sen przerywany i bardzo płytki.
W takich sytuacjach konieczna jest konsultacja z pediatra, który zdecyduje o ewentualnej dalszej diagnostyce w poszukiwaniu przyczyn.
Jak interpretować siatki centylowe?
Wartości masy ciała naniesione na siatki centylowe pozwalają stwierdzić, czy masa i długość ciała dziecka mieści się w granicach normy dla dzieci w tym wieku. Ważne jest, aby pomiary były wykonane prawidłową techniką i standardowym sprzętem. Większość siatek centylowych uznaje za normę przedział między 3 a 97 centylem, niektóre zawężają tę normę do zakresu 10-90 centyl. Zatem wartość masy ciała dziecka większa niż 97 centyl lub mniejsza niż 3 centyl (albo analogicznie 90 lub 10 centyl) mieści się poza normą. Jednak to dopiero lekarz, po całościowej ocenie klinicznej decyduje, czy dana wartość jest dla dziecka normą. Zdrowe, szczupłe dziecko może mieć np. masę odpowiadającą pozycji poniżej 10 centyla nie wykazując przy tym żadnej nieprawidłowości w rozwoju. Istotne jest aby stosować wyłącznie siatki centylowe odpowiednie dla danej lokalnej populacji. Poza tym warto podkreślić, że pojedynczy wynik pomiaru ma zdecydowanie mniejsze znaczenie, niż pomiary w odstępach czasu, pozwalające na wykreślenie tzw. krzywej wzrastania. Przykładowo dla dziecka drobnych rodziców powtarzające się wyniki wagi i wzrostu wokół 3 centyla mogą stanowić normę.
Jak zmniejszyć objawy związane z ząbkowaniem?
Pierwsze ząbkowanie rozpoczyna się zazwyczaj około 6 miesiąca życia. U niemowląt może występować duże zróżnicowanie wieku ząbkowania. Dzieci donoszone w 84% zaczynają ząbkować między 5 a 10 miesiącem życia, a wcześniaki w 85% pomiędzy 6 a 11 miesiącem życia. Dla obydwu grup dzieci są to prawidłowe przedziały czasowe.
Ząbkowanie jest procesem fizjologicznym, które najczęściej przebiega bez powikłań ogólnych. Niekiedy zaburzenia ząbkowania mogą dawać objawy miejscowe w postaci utrzymującego się stanu zaczerwienienia, obrzęku i zapalenia dziąsła nad lub przy wyrzynającym się zębie. Czasem może dojść do zakażenia i zapalenia mieszka zęba mlecznego. Przed wyrżnięciem zęba mlecznego kilka dni lub tygodni nad wyrzynającym się zębem może także powstać niebieskawe zasinienia błony śluzowej dziąsła związane z tworzeniem krwiaka.
Ząbkowanie może być dla organizmu małego dziecka stresem zmniejszającym odporność organizmu, nakłada się też na okres wygasania wrodzonej odporności. Dodatkowe objawy ogólne najczęściej towarzyszące ząbkowaniu to nadmierne ślinienie się, wkładanie zabawek do ust, gryzienie twardych przedmiotów, rozdrażnienie, ale także stany podgorączkowe, infekcje dróg oddechowych, biegunki, zaparcia, zaburzenia snu.
Jak złagodzić objawy ząbkowania
- delikatnie masować dziąsła nad wyrzynającym się zębem
- stosować żele zawierające środki znieczulające lub rumianek – ale tylko w razie potrzeby, nie profilaktycznie
- podawać gryzaki schłodzone w lodówce – nigdy w zamrażalniku!
- doraźnie leki przeciwbólowe – paracetamol, ibuprofen.
Jak postępować w przypadku pieluszkowego zapalenia skóry?
Pieluszkowe zapalenie skóry to najczęstszy problem dermatologiczny niemowląt i małych dzieci, związany ze stosowaniem pieluszek. Występuje najczęściej w wieku pomiędzy 7 a 12 miesiącem życia, ale może też dotyczyć dzieci starszych, u których konieczne jest stosowanie pieluch. Jest związany z podrażnieniem skóry okolicy krocza.
Przyczyny
Za kluczowe czynniki odpowiedzialne za rozwój choroby uważa się wilgoć i uszkodzenia naskórka, spowodowane przez tarcie skóry przez pieluszkę, drażniące działanie moczu i stolca, niedostateczną higienę, biegunki, wrodzone wady układu moczowego, alergie na preparaty stosowane do pielęgnacji lub alergeny zawarte w samej pieluszce, długotrwałą antybiotykoterapię, a także obecność drożdżaków Candida albicans. Zmiany chorobowe zlokalizowane są niemal zawsze w okolicy przylegania pieluszki. Stan zapalny skóry charakteryzuje się obecnością plam rumieniowych, grudek, pęcherzyków, nadżerek często z towarzyszącym złuszczaniem naskórka.
Postępowanie przy pierwszych objawach
W razie wystąpienia objawów należy zwrócić uwagę na prawidłowe zasady higieny i pielęgnacji tej okolicy. Trzeba sprawdzić, czy stosowane dotychczas kosmetyki i pieluszki nie działają drażniąco lub alergizująco. Należy umożliwić dziecku jak najczęstsze przebywanie bez pieluszki, by zapewnić wentylację uszkodzonej skóry oraz ułatwić regenerację naskórka.
Kiedy zgłosić się do lekarza
Jeżeli u dziecka występują objawy sugerujące zakażenie drożdzakowe lub bakteryjne – krosty, pęcherze, strupy – należy skonsultować się z lekarzem.
Leczenie
Leczenie pieluszkowego zapalenia skóry polega na skrupulatnym przestrzeganiu czystości, kąpielach w roztworze nadmanganianu potasu oraz krótkotrwałym stosowaniu miejscowych kremów lub maści z hydrokortyzonem w stężeniu 1%. Przeciwwskazane jest natomiast używanie silnych preparatów steroidowych, szczególnie fluorowanych. W przypadku nadkażeń dodatkowo w leczeniu można stosować miejscowe preparaty wspomagające, w tym przeciwgrzybiczne, np. klotrimazol, nystatynę oraz mupirocynę.
Zapobieganie
Zapobieganie nawrotom pieluszkowemu zapaleniu skóry polega na wyborze odpowiednich pieluszek, zwiększeniu częstotliwości ich wymiany i przestrzeganiu higieny okolic intymnych. Zwykle zaleca się wymieniać pieluszkę co godzinę u noworodków i co 3-4 godziny u małych dzieci, a w czasie dnia jak najdłuższe przerwy w noszeniu. Należy unikać stosowania pieluch wykonanych z nieprzepuszczalnych materiałów. Nowoczesne pieluszki jednorazowe mają niskie działanie drażniące i alergizujące, ale mogą wystąpić objawy nietolerancji składników zawartych w pieluszkach lub mokrych chusteczkach używanych przy przewijaniu. Należy unikać chusteczek nasączonych substancjami zawierającymi alkohole i mieszanki zapachowe, najlepiej używać chusteczek nasączonych czystą wodą. Do kąpieli zalecane jest stosowanie emolientowych środków myjących, konieczne jest także stosowanie przy wymianie pieluszki kremów o działaniu przeciwzapalnym i ściągającym. Substancje pomocne w pielęgnacji skóry to alantoina, panthenol, olej lniany lub konopny, kremy z dodatkiem kłącza pięciornika lub rumianku.
Ciemieniucha co to jest i jak postępować?
Ciemieniucha to występowanie na skórze głowy żółtawych, łuszczących się płatków. Jest dość powszechną przypadłością niemowląt. Objawy najczęściej pojawiają się w pierwszych miesiącach życia i ustępują w ciągu kilku tygodni lub kilku miesięcy. Zaniedbana ciemieniucha może rozprzestrzeniać się min na brwi, twarz okolice uszu, czasem ulega nadkażeniom, najczęściej grzybiczym.
Przyczyny
Ciemieniucha powstaje w skutek nadmiernego wydzielania łoju, który zasycha na skórze i łączy się ze złuszczającym się naskórkiem. Wytwarzanie łoju jest pobudzane hormonami matki pozostałymi z okresu ciąży, które przeniknęły przez łożysko do organizmu dziecka.
Leczenie
Zabiegi pielęgnacyjne polegają na natłuszczaniu skóry głowy przynajmniej pół godziny przed kąpielą np. oliwką dla niemowląt w celu rozmiękczenia zmian, delikatnym wyczesywaniu miękką szczotką łusek w kierunku pod włos oraz delikatnym myciu głowy nawilżającym szamponem dla dzieci.
Zabieg należy powtarzać do czasu ustąpienia objawów. Nie wolno usuwać łusek "na sucho", zdrapywać ich paznokciem i zrywać. Należy unikać przegrzewania dziecka i ekspozycji na słońce.
Kiedy zgłosić się do lekarza
W przypadku braku poprawy, powiększania się ciemieniuchy i jej rozprzestrzeniania na twarz lub ciało, pojawienia się stanu zapalnego, obrzęku, zaczerwienienia lub sączenia skóry należy skontaktować się z lekarzem. Lekarz może zalecić maści przeciwzapalne i przeciwgrzybicze oraz wykluczy choroby, które mogą być przyczyną braku poprawy.
Jak postępować w przypadku niewielkiego obrzęku i zaczerwienienia w miejscu szczepienia?
Po każdym szczepieniu istnieje ryzyko wystąpienia miejscowego odczynu wokół miejsca podania szczepionki. Zwykle jest to obrzęk z rumieniem o niewielkim nasileniu i samoistnie ustępuje po upływie 1 do 3 dni.
Reakcja tego typu nie jest uważana za powikłanie poszczepienne. Najczęściej w praktyce obrzęk miejscowy występuje po podaniu szczepionki DTP (błonica, tężec, krztusiec).
Postępowanie
Można zastosować miejscowe okłady (kompresy) z sody oczyszczonej. W tym celu należy na pół szklanki wody rozpuścić 1 łyżeczkę sody. Okłady należy nasączać co jakiś czas, a woda do kompresu powinna być letnia.
Kiedy zgłosić się do lekarza
W przypadku braku poprawy, powiększania się obrzęku i zaczerwienienia, pojawienia się ropienia, gorączki, powiększenia węzłów chłonnych, ograniczenia ruchomości kończyny konieczna jest konsultacja pediatryczna.
Udostępnij na:
Zobacz także
Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.
Zapalenie mieszków włosowych – przyczyny, objawy, leczenie
Zapalenie mieszków włosowych to częsta dolegliwość dermatologiczna, która dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn. W przebiegu tego schorzenia na skórze pojawiają się czerwone grudki, a towarzyszy im świąd i pieczenie. Choć w wielu przypadkach ma ono łagodny przebieg, niekiedy może prowadzić do groźniejszych powikłań, takich jak bolesne zmiany ropne. Sprawdź, jakie są przyczyny zapalenia mieszków włosowych i poznaj skuteczne metody jego leczenia oraz profilaktyki!
Sucha skóra
Sucha skóra może występować u osób zdrowych oraz w przebiegu rozmaitych chorób skóry. Pojawia się też na skutek starzenia się skóry.
