Jak rozpoznać kolkę nerkową? Co robić w przypadku ataku?

Czym jest kolka nerkowa?

Kolka nerkowa nie jest osobną jednostką chorobową, lecz raczej nieprzyjemnym objawem, który występuje w przebiegu chorób nerek, najczęściej związanych z obecnością złogów. Charakteryzuje się ona nagłym, silnym bólem w okolicy lędźwiowej, który może promieniować do pachwiny, narządów płciowych lub cewki moczowej. Dolegliwość ta jest najczęściej spowodowana przemieszczaniem się kamienia nerkowego z nerki do moczowodu, przez co odpływ moczu zostaje częściowo zablokowany.

Kiedy występuje kolka nerkowa?

Główną przyczyną kolki nerkowej jest kamica nerkowa – schorzenie polegające na odkładaniu się w nerkach i drogach moczowych związków chemicznych, które tworzą złogi zwane kamieniami moczowymi. Kiedy zaczynają się one przemieszczać z nerki do moczowodu, dochodzi do podrażnienia oraz wzrostu ciśnienia w układzie moczowym. To właśnie te mechaniczne i czynnościowe zmiany wywołują charakterystyczny ból okolicy nerki.

Oprócz kamieni nerkowych przyczyną kolki mogą być również:

• zakrzepy w moczowodzie;
• uszkodzenia tkanek w obrębie nerki
• ucisk na moczowód z zewnątrz (np. przez powiększoną macicę u kobiet w ciąży).

Jak objawia się kolka nerkowa?

Dominującym objawem kolki nerkowej jest ostry, nagły i promieniujący ból w okolicy lędźwiowej. Pacjenci opisują go jako jeden z najbardziej dotkliwych i silnych.

Oprócz bólu w przebiegu kolki nerkowej mogą wystąpić również:

• nudności i wymioty;
• ból w podbrzuszu;
• bolesne parcie na pęcherz moczowy;
• częste, utrudnione oddawanie moczu;
• krwiomocz (obecność krwi w moczu).

Czasami mogą pojawić się również zaburzenia świadomości, a nawet omdlenia. Jeśli dodatkowo wystąpią objawy infekcyjne, takie jak gorączka, dreszcze czy ogólne rozbicie, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem, gdyż może to świadczyć o zapaleniu nerek.

Jak długo trwa atak kolki nerkowej?

Atak kolki nerkowej zwykle utrzymuje się od kilkunastu minut do godziny, choć w niektórych przypadkach dolegliwości bólowe mogą trwać nawet kilka godzin. Czas trwania zależy od tego, jak szybko kamień nerkowy przejdzie przez moczowód i udrożni odpływ moczu.

Ból często występuje ze zmiennym nasileniem, a jego lokalizacja ulega przesunięciom. Ustępuje on zazwyczaj w momencie, gdy kamień dostanie się do pęcherza moczowego, skąd może zostać wydalony z moczem. Jeśli jednak kamień okaże się zbyt duży, by samoistnie przejść przez moczowód, symptomy kolki mogą się utrzymywać znacznie dłużej.

Diagnostyka kolki nerkowej

Rozpoznanie kolki nerkowej opiera się przede wszystkim na charakterystycznych objawach zgłaszanych przez pacjenta oraz na podstawie badania fizykalnego. Lekarz (nefrolog lub urolog) będzie poszukiwał tzw. objawu Goldflama, czyli wzmożonego bólu podczas uderzenia ręką w okolicę lędźwiową.

W celu potwierdzenia rozpoznania i wykluczenia innych potencjalnych przyczyn dolegliwości można dodatkowo wykonać badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej oraz badania laboratoryjne krwi i moczu.

Jakie są sposoby leczenia kolki nerkowej?

Leczenie kolki nerkowej ma na celu przede wszystkim złagodzenie dolegliwości bólowych oraz umożliwienie swobodnego przepływu moczu. W tym celu stosuje się:

• leki przeciwbólowe i rozkurczowe (np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, przeciwbólowe i rozkurczowe);
• płyny – pacjent powinien wypijać dużo wody (co najmniej 2–2,5 l na dobę), co wspomaga wypłukiwanie kamieni z dróg moczowych;
• leczenie ciepłem – przyłożenie ciepłego okładu lub ciepła kąpiel mogą przynieść ulgę w bólu.

Jeśli metody leczenia zachowawczego okażą się nieskuteczne lub kamień będzie zbyt duży, by mógł samoistnie przejść przez moczowód, lekarz może zalecić leczenie zabiegowe, takie jak:

• litotrypsja pozaustrojowa (ESWL) – rozbijanie kamienia za pomocą fal uderzeniowych;
• nefrolitotrypsja przezskórna (PCNL) – usunięcie kamienia przez nacięcie w okolicy nerki;
• ureterorenoskopia (URS) – usunięcie kamienia z moczowodu za pomocą endoskopu.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

W przypadku pierwszego ataku kolki nerkowej trzeba niezwłocznie skontaktować się z lekarzem w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki i wykluczenia innych przyczyn tej dolegliwości.

Osoby, u których kolka nerkowa występowała już wcześniej, mogą podjąć samodzielną próbę leczenia objawów za pomocą leków przeciwbólowych i rozkurczowych. Jednak jeśli objawy nie ustąpią w ciągu 1–2 dni lub pojawią się dodatkowe niepokojące symptomy, takie jak gorączka, krwiomocz czy zmniejszenie ilości oddawanego moczu, konieczna jest pilna wizyta u lekarza.

Nie należy podejmować samodzielnej próby leczenia kolki nerkowej u dzieci oraz kobiet w ciąży – w tych przypadkach konieczna jest pilna konsultacja medyczna.

Sprawdź też, o czym może świadczyć ból po prawej stronie brzucha.

Jak zapobiegać atakom kolki nerkowej?

Mimo że w wielu przypadkach nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka wystąpienia kamicy nerkowej, istnieją pewne działania, które mogą pomóc zmniejszyć częstotliwość ataków kolki. Należą do nich m.in.: zwiększenie spożycia wody (ok. 2–2,5 litra płynów dziennie), ograniczenie spożycia soli, mięsa, czekolady, kawy i herbaty, zwiększenie ilości owoców i warzyw w codziennej diecie, regularne przyjmowanie leków zapobiegających nawrotom kamicy (jeśli zaleci je lekarz).