Jak poprawić odporność u dzieci
Rodzice często niepokoją się, czemu ich dziecko tak często jest chore. Zazwyczaj nawracające infekcje są związane z normalną u dziecka niedojrzałością układu odpornościowego. Zdrowa dieta, odpowiednia ilość ruchu i snu oraz szczepienia ochronne to podstawowe metody poprawiania odporności.
Spis treści
Zachorowania z powodu infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych stanowią najczęstszą przyczynę wizyty z dzieckiem u lekarza pediatry lub specjalisty medycyny rodzinnej. Rodzice często niepokoją się, czemu ich dziecko tak często jest chore. Infekcje mają zazwyczaj charakter nawracający, a spowodowane są najczęściej wirusami RSV, adenowirusami, wirusami grypy oraz paragrypy. Ilość epizodów infekcji wirusowej u dziecka waha się od 6 do 10 razy na rok, warto o tym pamiętać, aby unikać nieuzasadnionego stosowania antybiotykoterapii.
Bakterie, które znacznie rzadziej są odpowiedzialne za zakażenia dróg oddechowych u dziecka, to najczęściej: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Klebsiella pneumoniae oraz Streptococcus pyogenes.
Zdrowa dieta, odpowiednia ilość ruchu i snu
Aby zadbać odporność dziecka warto karmić dziecko jak najdłużej piersią, a w przypadku dzieci starszych zadbać o właściwe zbilansowane posiłki, systematyczne uprawianie sportu, odpowiednią ilość snu oraz brak narażenia dziecka na dym tytoniowy.
Należy upewnić się, czy dieta dziecka zawiera odpowiednie ilości mleka i jego przetworów, jaj, ryb, orzechów, oraz pełnoziarnistych produktów zbożowych. Warto też pamiętać o stosowaniu naturalnych probiotyków, których doskonałym źródłem są kefir, jogurt i kiszonki.
Aby wzmocnić odporność dziecka należy zapewnić dziecku codzienną porcję ruchu, hartować organizm dziecka stopniowo przyzwyczajając do niższych temperatur i nie przegrzewać.
Warto zadbać o wietrzenie sypialni oraz nawilżanie powietrza w sezonie grzewczym.
Szczepienia ochronne
Kluczowym sposobem na poprawę odporności są szczepienia ochronne zgodnie z kalendarzem szczepień oraz szczepienia zalecone i sezonowe szczepienie przeciwko grypie. Dzięki szczepieniom chronimy dziecko przed zagrażającymi zdrowiu i życiu dziecka chorobami.
Preparaty z apteki
Istotne znaczenie dla odporności ma zgodnie z zaleceniami lekarza profilaktyczne podawanie witaminy D.
U części dzieci sprawdzają się probiotyki zawierające Lactobacillus GG, Lactobacillus rhamnosus DSM oraz szczepy Streptococcus salivarius oraz dostępne na receptę preparaty lizatów bakteryjnych, zawierające produkty rozpadu bądź fragmenty komórek najczęstszych patogenów bakteryjnych wywołujących infekcje dróg oddechowych.
Kiedy podejrzewać zaburzenia odporności u dziecka?
Układ odpornościowy dojrzewa do 12 roku życia. Dzieci, zwłaszcza te uczęszczające do żłobka lub przedszkola, najczęściej chorują w pierwszych latach życia. Większość dzieci po ukończeniu 4-5 roku życia choruje rzadziej. Za normę uznajemy przebycie przez dziecko od 8 do 10 infekcji rocznie. Ze względu na to, że infekcje najczęściej przypadają na sezon jesień-zima-wiosna, może się w tym okresie wydawać, że dziecko ciągle choruje. Z uwagi na niedojrzałość układu odpornościowego infekcja często trwa 10-14 dni, w sezonie dzieci zapadają na 1-2 infekcję w miesiącu, więc nierzadko jedna choroba nakłada się na drugą.
Kiedy zgłosić się do lekarza
O możliwości niedoboru odporności może świadczyć:
- liczba infekcji jest większa niż 8-10 w ciągu roku
- częste zapalenia uszu (4 i więcej w ciągu roku)
- ciężkie zakażenia dwa lub więcej razy w ciągu roku, trwające dwa miesiące lub dłużej pomimo stosowania antybiotykoterapii
- zapalenie płuc występujące 2 i więcej w ciągu roku
- antybiotykoterapia trwająca ponad 2 miesiące i niepowodująca ustępowania infekcji
- zaburzenia w rozwoju dziecka np. niedostateczny przyrost masy ciała, zahamowanie wzrostu
- przewlekłe zmiany skórne w postaci zmian ropnych, głębokie nawracające ropnie skórne lub narządowe
- przewlekająca się grzybica jamy ustnej i skóry
- konieczność długotrwałej antybiotykoterapii dożylnej
- występujące 2 lub więcej razy zakażenia tkanek miękkich, w tym posocznica
- wywiad rodzinny wskazujący na niedobory odporności
Czy podawanie witamin może zapobiec infekcjom?
W okresie pełnego zdrowia nie powinno się prewencyjnie podawać żadnych witamin w celu wzmocnienia odporności. Jedyny wyjątek stanowi tu witamina D, której deficyt wykazuje większość dzieci i młodzieży w Polsce. Przykładowo, witamina C (kwas askorbinowy) jest oczywiście potrzebna do prawidłowej kontroli procesu zapalenia i gojenia ran, przyczyniając się w ten sposób do zwalczania infekcji. W sezonie nasilonych infekcji układu oddechowego podaż witaminy C ma jednakże minimalne znaczenie w profilaktyce.
Dla wzmocnienia odporności o wiele istotniejsze są:
- Zdrowa, zróżnicowana dieta,
- Odpowiednia ilość ruchu – minimum godzina aktywności dziennie,
- Właściwa temperatura otoczenia, nie przegrzewanie dziecka,
- Odpowiednie ubieranie dziecka przy wyjściu na dwór,
- Dostęp do dobrze wietrzonych pomieszczeń,
- Izolacja dziecka od czynników zakaźnych.
Większość zapotrzebowania na witaminę C jest realizowana przy pomocy diety. Nie ma pewnych dowodów, aby witamina C zapobiegała infekcjom bakteryjnym lub wirusowym wśród dzieci. Długotrwałe stosowanie dużych dawek witaminy C może mieć niekorzystne działanie na nerki, zwiększając ryzyko kamicy szczawianowej układu moczowego.
Jakie witaminy i mikroelementy powinno otrzymywać dziecko?
W świetle współczesnej wiedzy i oficjalnych wytycznych zdrowe noworodki i niemowlęta nie powinny otrzymywać żadnych suplementów diety poza witaminą K w pierwszych tygodniach życia i witaminą D w dawkach profilaktycznych. Witaminę D stosuje się przez cały okres rozwojowy.
Bez wskazań lekarskich nie powinno się podawać dzieciom w sposób przewlekły żadnych preparatów multiwitaminowych ani suplementów diety, czyli środków dietetycznych specjalnego przeznaczenia. Istnieją dowody, że stosowanie suplementów poza kontrolą medyczną może być nawet niebezpieczne dla zdrowia.
Prawidłowe żywienie i zbilansowana zwyczajowa dieta, stosowna do etapu i tempa wzrastania, zabezpiecza wszystkie potrzeby witaminowe i mikroelementowe rosnącego organizmu. Dodatkowa podaż preparatów wapnia, magnezu, żelaza, kwasu foliowego, czy też witamin z grupy B musi być oparta na racjonalnych przesłankach i dowodach klinicznych lub laboratoryjnych, zależy zatem od wyniku badań i konsultacji lekarskich. Tylko potwierdzone niedobory poszczególnych elementów lub witamin stanowią wskazanie do dodatkowej kontrolowanej suplementacji.