Co to jest zespół kanału nerwu łokciowego? Objawy, przyczyny i leczenie

Zespół kanału nerwu łokciowego to jedna z częstszych patologii w obrębie kończyny górnej. Sprawdź, jakie czynniki mogą doprowadzić do zwężenia kanału łokciowego i jakie objawy mogą temu towarzyszyć. Dowiedz się, w jaki sposób lekarz stawia rozpoznanie i na czym polega leczenie zespołu kanału nerwu łokciowego.

Co to jest zespół kanału nerwu łokciowego?

Zespół kanału nerwu łokciowego to zespół, za którego powstanie odpowiada ucisk wywierany na nerw łokciowy. To jeden z głównych nerwów odpowiadających za ruch i czucie w kończynie górnej. Pochodzi z gałązek nerwów rdzeniowych, odchodzących od rdzenia kręgowego na wysokości kręgów szyjnych (od C8) i piersiowych (do Th1). Ma on szeroki zakres unerwienia – odpowiada za unerwienie ruchowe i czuciowe licznych struktur. Choroba ta nazywana bywa również zespołem rowka nerwu łokciowego i należy do neuropatii uciskowych (chorób spowodowanych uciskiem na nerw).

Zespół kanału nerwu łokciowego – przyczyny powstania

Do powstania zespołu kanału nerwu łokciowego dochodzi w wyniku zwężenia kanału łokciowego. Najogólniej przedstawić go można jako strukturę anatomiczną, zabudowaną z następujących elementów: więzadło ramienno-łokciowe, nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej, rozcięgno znajdujące się pośrodku głów zginacza łokciowego nadgarstka (to pasmo tkanki łącznej zbitej oddzielające głowę ramienną i głowę łokciową mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka, który jest mięśniem położonym najbardziej przyśrodkowo na przedramieniu).

Do zwężenia kanału łokciowego dojść może w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów [link]. Przyczynami zwężenia są: urazy, wady anatomiczne (takie jak wrodzone podwichnięcie stawu łokciowego lub koślawość łokcia), zmiany zwyrodnieniowe stawów, zniekształcenia kości po przebytych złamaniach. Czynnikiem predysponującym do rozwoju tej przypadłość może być praca polegająca na przewlekłym utrzymywaniu kończyny górnej zgiętej w stawie łokciowym czy na częstych ruchach zginania i prostowania. Czynnikiem sprawczym bywa także ganglion, zwany torbielą galaretowatą [link]. To guzek otoczony torebką, wypełniony gęstym płynem, który jest uwypukleniem torebki stawowej. Powstaje w wyniku nadmiernej produkcji płynu w stawach, ale nie do końca znane są tego przyczyny. Możliwe, że gangliony tworzą się w wyniku przeciążenia stawu, zapalenia torebek stawowych, zmian zwyrodnieniowych.

Zespół kanału nerwu łokciowego – objawy

Objawem zespołu kanału łokciowego jest osłabienie, a w skrajnych przypadkach zanik mięśni kłębiku. To nazwa stosowana dla czterech mięśni kłębu (środkowej części dłoni). Należą do nich: mięsień odwodziciel krótki kciuka, mięsień przeciwstawiacz kciuka, mięsień zginacz krótki kciuka, mięsień przywodziciel kciuka.

W przebiegu zespołu kanału łokciowego dochodzi do zaburzenia czucia i zdolności wykonywania ruchów w okolicach, które unerwia nerw łokciowy. Najczęściej występują parestezje (inaczej czucia opaczne, m.in.: pieczenie, mrowienie, kłucie, palenie, drętwienie, uczucie „przepływania prądu”) w obrębie palców ręki IV i V. Do ich nasilenia dochodzi w czasie zginania ręki w stawie łokciowym.

Typowe dla zespołu kanału nerwu łokciowego są pozytywne wyniki takich testów diagnostycznych, jak:

• test Fromenta – pacjent stara się utrzymać kartkę między powierzchnią łokciową wyprostowanego kciuka a powierzchnią promieniową stawu śródręczno-paliczkowego palca drugiego, a osoba przeprowadzająca test próbuje tę kartkę wyciągnąć, wynik jest dodatni, gdy pacjent zgina kciuk w stawie międzypaliczkowym, aby utrzymać kartkę,
• test cyrkla – pacjent nie jest w stanie dotknąć kciukiem do opuszki palca małego,
• test Lüthy’ego – w wyniku porażenia mięśnia odwodziciela krótkiego kciuka nie można chwycić okrągłego przedmiotu pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym całą powierzchnią, a jedynie przez brzeg łokciowy kciuka,
• objaw Tinela-Hoffmana – wywołuje się go poprzez opukiwanie pnia badanego nerwu obwodowego. Wówczas objęty stanem chorobowym nerw (bez osłonki mielinowej) daje reakcję drętwienia.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

Przy podejrzeniu zespołu kanału nerwu łokciowego w pierwszej kolejności pacjent powinien się udać na konsultację do lekarza rodzinnego. Jeśli będą wskazania, pacjent zostanie skierowany do neurologa, a jeśli będzie konieczny zabieg – na konsultację ortopedyczną.

Zespół kanału łokciowego – leczenie

Do rozpoznania zespołu kanału nerwu łokciowego poza szczegółowo przeprowadzonym wywiadem i badaniem przedmiotowym z wykorzystaniem wyżej wymienionych testów nierzadko konieczne jest wykonanie badania rentgenowskiego stawu łokciowego (RTG) oraz badania przewodzenia impulsów w nerwie łokciowym (elektromiografii – EMG, elektroneurografii – ENG).

Leczenie zespołu kanału nerwu łokciowego polega na stosowaniu środków przeciwzapalnych i zazwyczaj wymaga zabiegu operacyjnego. Polega on na uwolnieniu nerwu z ucisku. Jako leczenie zachowawcze, ale i element rekonwalescencji po zabiegu, stosowana jest odpowiednio dobrana do pacjenta rehabilitacja, w tym: ćwiczenia na zespół kanału nerwu łokciowego, jonoforeza, prądy TENS, laseroterapia.

Profilaktyka zespołu kanału łokciowego

Aby ograniczyć ryzyko zespołu kanału łokciowego, zaleca się:

• modyfikację przyzwyczajeń ruchowych – unikanie długotrwałego utrzymywania zgiętej kończyny,
• właściwe układanie rąk podczas pracy (np. przy komputerze) – unikanie opierania się na łokciu,
• leczenie chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca,
• leczenie chorób predysponujących do zwężenia kanału nerwu łokciowego.