Zbyt wysoki cholesterol – przyczyny i sposoby leczenia

16.02.2023

Wysoki cholesterol w nomenklaturze medycznej określa się jako hipercholesterolemię. Może mieć charakter wrodzony lub nabyty. Stanowi czynnik ryzyka chorób układu krążenia, które są jednymi z głównych przyczyn przedwczesnej śmierci.

Wysoki cholesterol.jpg

Spis treści

Co powoduje wysoki cholesterol w organizmie?
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Jak obniżyć wysoki cholesterol?
Jak leczyć wysoki cholesterol? Zalecenia dietetyczne
Powikłania hipercholesterolemii

Cholesterol w odpowiednim stężeniu pełni w organizmie szereg ważnych funkcji. Jednak zbyt wysoki jego poziom okazać się może niebezpieczny dla zdrowia. Z zaburzeniem tym zmaga się znaczna część społeczeństwa. Szacuje się, że zbyt wysoki cholesterol występuje u około 60% dorosłych Polaków. Sprawdź, jakie są przyczyny wysokiego cholesterolu oraz w jaki sposób obniżyć wartość tego parametru.

Co powoduje wysoki cholesterol w organizmie?

Hipercholesterolemia, czyli podwyższony cholesterol całkowity oraz LDL (lipoproteiny o małej gęstości, z ang. low density lipoprotein) w osoczu krwi, to nieprawidłowość metaboliczna. Hipercholesterolemia wynikająca z zaburzeń genetycznych określana jest mianem pierwotnej. Może być efektem mutacji w wielu genach. Czasami stwierdza się rodzinnie wysoki cholesterol, co nazywane jest hipercholesterolemią rodzinną. Przypadłość ta jest wynikiem mutacji w obrębie jednego genu – LDLR w locus 19p13.2, który koduje białko receptora dla LDL. Wówczas możliwe jest utrzymywanie się wysokiego cholesterolu nawet przy stosowaniu zdrowej diety.

Zbyt wysoki cholesterol może mieć charakter wtórny. Tzw. hipercholesterolemia wtórna występuje w przebiegu niektórych chorób i wskutek prowadzenia niezdrowego trybu życia. Czynnikami sprzyjającymi jej powstaniu są: niska aktywność fizyczna, palenie papierosów, zły sposób odżywiania (dieta wysokokaloryczna i bogata w tłuszcze), narażenie na silny lub przewlekły stres, regularne spożywanie alkoholu. Zbyt wysoki cholesterol może być skutkiem ubocznym stosowania niektórych leków, w tym m.in.: glikokortykosteroidów, tiazydowych leków moczopędnych, progestagenów, niektórych beta-blokerów, inhibitorów proteaz używanych w leczeniu zakażenia HIV.

Konsultacja internisty

W jakich chorobach występuje podwyższony cholesterol? Zbyt wysoki poziom może być konsekwencją takich zaburzeń w stanie zdrowia, jak:

  • cukrzyca i zespół metaboliczny,
  • nadciśnienie tętnicze krwi,
  • nadwaga i otyłość,
  • zaburzenia lipidowe,
  • niektóre choroby nerek (np. zespół nerczycowy),
  • chorób wątroby przebiegających z cholestazą, czyli zaburzeniem odpływu żółci bądź jej produkcji,
  • niedoczynność tarczycy.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku podwyższonego cholesterolu w badaniach krwi należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Specjalista zaleci dodatkowe badania krwi i omówi z pacjentem plan leczenia. Zalecana jest także konsultacja dietetyka.

Jak obniżyć wysoki cholesterol?

Wysoki cholesterol to stan wymagający leczenia. Podstawowym elementem leczenia hipercholesterolemii jest zmiana stylu życia. Konieczne są:

  • podejmowanie aktywności fizycznej,
  • unikanie narażenia na czynniki stresowe,
  • eliminacja palenia tytoniu,
  • zdrowe odżywianie.

Skonsultuj swoje problemy z dietetykiem

Leczenie farmakologiczne wprowadza się, gdy nie można wyeliminować hipercholesterolemii za pomocą samej diety lub gdy ryzyko sercowo-naczyniowe jest bardzo wysokie. W leczeniu za wysokiego cholesterolu stosuje się leki należące do grupy statyn (m.in. atorwastatynę, fluwastatynę, lowastatynę, rosuwastatynę, simwastatynę, pitawastatynę, prawastatynę).

W przypadku, gdy farmakoterapia ta nie pozwala na uzyskanie zadowalającego efektu lub wiąże się z działaniami niepożądanymi, pacjentom przypisane mogą zostać inne leki, np. żywice jonowymienne, których zadaniem jest hamowanie wchłaniania cholesterolu z przewodu pokarmowego.

Innym lekiem stosowanym do obniżenia poziomu cholesterolu jest ezetymib. Działa podobnie jak żywice jonowymienne, ale w odróżnieniu od nich nie zaburza wchłaniania innych substancji. Na początku zwykle stosuje się pojedynczy lek, a w przypadkach ciężkich konieczna okazać się może terapia skojarzona z wykorzystaniem kilku substancji.

Jak leczyć wysoki cholesterol? Zalecenia dietetyczne

Dietoterapia w za wysokim cholesterolu to konieczność. Do głównych zaleceń żywieniowych należą:

  • zastąpienie węglowodanów prostych (cukrów prostych łatwo wchłanianych przez organizm) węglowodanami złożonymi (które są wolnej rozkładane),
  • zamiana tłuszczów pochodzenia zwierzęcego na rzecz roślinnych,
  • ograniczenie spożywania tłuszczów trans, które obecne są zwłaszcza w gotowych daniach, ciastach, ciastkach, słonych przekąskach, zupach w proszku i gotowych sosach,
  • zwiększenie spożycia rozpuszczalnej w wodzie frakcji błonnika pokarmowego, którego dostarczą owoce i warzywa, w tym zwłaszcza: jabłka, fasola, soczewica, groch, brązowy ryż, ciemne pieczywo z mąki z grubego przemiału, kasza gryczana i jęczmienna,
  • ograniczenie spożywania czerwonego mięsa, nabiału o wysokiej zawartości tłuszczu, smalcu, masła i żółtek, wysoko przetworzonych produktów, alkoholu, słodyczy,
  • wybieranie pokarmów zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe, m.in.: orzechów, ryb, chudego białego mięsa (np. drobiu),
  • wprowadzenie do jadłospisu pokarmów, które mają właściwości obniżające poziom cholesterolu, działanie takie wykazują m.in.: czosnek, awokado, płatki owsiane, siemię lniane, babka płesznik, grzyby shitake,
  • dostarczanie z pożywieniem składników o działaniu antyoksydacyjnym, do których należą: witamina E, witamina C, betakaroten, flawonoidy, likopen, koenzym – Q10,
  • najwłaściwszą formą przygotowywania posiłków jest gotowanie w wodzie, na parze, pod ciśnieniem.

Powikłania hipercholesterolemii

Długotrwale utrzymujący się wysoki poziom cholesterolu może powodować odkładanie się go w naczyniach krwionośnych w postaci tzw. blaszki miażdżycowej prowadzącej do rozwoju miażdżycy. Nieleczona hipercholesterolemia może prowadzić do choroby niedokrwiennej lub zawału serca, udaru niedokrwiennego mózgu oraz tętniaka aorty.

Źródła
  1. W. Janiec, Kompendium farmakologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
  2. V. Sanin, W. Koenig, Therapy of Hypercholesterolemia in Primary Prevention, “Deutsche Medizinische Wochenschrift” 2019, t. 144, nr 5, s. 322–328.

Zobacz także

Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?
Zdrowie na co dzieńDermatologia

Co oznaczają przebarwienia na paznokciach?

Zadbane paznokcie to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim cenna informacja o stanie zdrowia. Jednak wraz z wiekiem – a także pod wpływem różnorodnych czynników – ich wygląd może ulec niekorzystnym zmianom. Jednym z najczęstszych problemów są przebarwienia płytki paznokciowej. Sprawdź, o czym może świadczyć ten objaw i kiedy należy udać się do specjalisty.

Leukocyty w moczu.jpeg
Zdrowie na co dzieńUrologia

Leukocyty w moczu – co oznaczają? Jak leczyć tę przypadłość?

Zdrowie układu moczowego to niezbędny element dobrego samopoczucia. Obecność w moczu leukocytów, czyli białych krwinek, może wskazywać na problemy w tej sferze. Sprawdź, co może być przyczyną tego stanu, jakie ma on znaczenie dla organizmu i jak wygląda leczenie!

Zapalenie krtani – przyczyny, objawy, leczenie
Zdrowie na co dzieńLaryngologia

Zapalenie krtani – przyczyny, objawy, leczenie

Krtań – istotna część układu oddechowego człowieka – odgrywa ważną rolę w procesie mowy i ochrony dolnych dróg oddechowych. Niestety, ten delikatny narząd może zostać dotknięty stanem zapalnym, określanym jako zapalenie krtani. Ta dolegliwość – choć często postrzegana jako niegroźna – może prowadzić do poważnych komplikacji, zwłaszcza u dzieci, jeśli nie zostanie właściwie zdiagnozowana i skutecznie leczona. Sprawdź, jakie są przyczyny, najważniejsze objawy i jak wygląda leczenie tej dolegliwości.