Wycięcie migdałków – wskazania do zabiegu, przebieg, rekonwalescencja i możliwe powikłania

Usunięcie migdałków jest niekiedy ostatnią deską ratunku dla osób zmagających się z nawracającymi anginami i przewlekłym powiększeniem migdałków. Wykonuje się ją również wtedy, gdy zbyt duże migdałki są przyczyną nadmiernego chrapania i bezdechów sennych. Zabieg jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym i trwa zwykle od 45 minut do 1,5 godziny. Po wycięciu migdałków przez tydzień po zabiegu należy stosować dietę płynną i następnie stopniowo wprowadzać pokarmy stałe. Całkowity powrót do zdrowia trwa średnio około 2-3 tygodnie.

Wskazania do wycięcia migdałków

Migdałki podniebienne to parzyste struktury zbudowane z tkanki chłonnej (tzw. limfatycznej) znajdujące się na bocznej ścianie gardła. Pełnią one funkcję ochronną – są pierwszą linią obrony przed patogenami (bakteriami, wirusami i grzybami) układu oddechowego i przewodu pokarmowego. Powiększenie migdałków nie zawsze jest wskazaniem do ich usunięcia, jednak u niektórych pacjentów operacja ta może przynieść wiele korzyści. Tonsillektomię, czyli zabieg wycięcia migdałków podniebiennych, wykonuje się najczęściej u dzieci, jednak może być przeprowadzony także u dorosłych. Operację wykonuje się, jeżeli:

• pacjent cierpi na nawracające infekcje migdałków, które są oporne na leczenie lub wywołują poważne trudności w oddychaniu czy mówieniu,
• powiększone migdałki są przyczyną chrapania, obturacyjnych bezdechów sennych i powodują trudności w oddychaniu podczas snu,
• migdałki blokują ujście zewnętrzne trąbki słuchowej, co prowadzi do nawracających infekcji ucha środkowego i niedosłuchu,
• u chorego występują przewlekłe, nawracające zapalenia zatok obocznych nosa i nosogardła.

Można również przeprowadzić zabieg usunięcia znajdującego się w części nosowej gardła migdałka gardłowego (tzw. trzeciego), zwany adenotomią. Głównym wskazaniem do zabiegu jest przerost migdałka, który znacznie ogranicza drożność nosowej części gardła lub wywołuje dodatkowe objawy (trudności z oddychaniem, bezdechy senne, zniekształcenie rysów twarzy).

Przeciwwskazania do wycięcia migdałków

Do przeciwwskazań do tonsillektomii należą m.in.: dysfunkcja zwieracza podniebienno-gardłowego (powoduje tzw. nosowanie otwarte, czyli mowę nosową), ostre stany zapalne dróg oddechowych, gruźlica, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze krwi, choroby krwi m.in. białaczka i anemia, niewydolność układu krążenia i oddechowego. Ostateczną decyzję o zakwalifikowaniu pacjenta do zabiegu podejmuje lekarz wykonujący zabieg.

Do kogo się zgłosić?

W przypadku nawracających infekcji gardła i zatok lub objawów przerostu migdałków podniebiennych (m.in. chrapanie, bezdech senny) należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Może on zlecić podstawowe badania i określić prawdopodobną przyczynę objawów. Dalszą diagnostykę oraz wskazania do zabiegu określa lekarz otolaryngolog. Zabieg tonsillektomii przeprowadza się najczęściej w szpitalu w ramach chirurgii laryngologicznej wykonywanej przez otolaryngologów.

Jak przygotować się do zabiegu?

Przed wykonaniem zabiegu należy wykonać podstawowe badania laboratoryjne, w tym morfologię krwi i oznaczenie parametrów krzepnięcia (poziom płytek krwi, APTT, czas protrombinowy i INR). Przed zabiegiem nie należy przyjmować niesteroidowych leków przeciwzapalnych (tzw. NLPZ, m.in. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, ketoprofen) i obniżających krzepliwość krwi, ponieważ mogą one zwiększać ryzyko krwawienia. O ewentualnym odstawieniu leków zawsze decyduje lekarz prowadzący.

Jak przebiega operacja?

Zabieg usunięcia migdałków przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym i trwa zwykle od 45 minut do 1,5 godziny. Migdałki mogą zostać usunięte w całości (tonsillektomia) lub częściowo (tonsillotomia). Wykonuje się to sposób tradycyjny, używając skalpela lub przy pomocy elektrokoagulacji (przy użyciu prądu elektrycznego) czy lasera. W przypadku ewentualnego krwawienia hamuje się je za pomocą elektrokoagulacji lub w obrębie naczynia zakłada się szew.

Powrót do zdrowia po zabiegu

Pacjent po wycięciu migdałków pozostaje na obserwacji w szpitalu przez 1-2 dni. W pierwszej dobie po zabiegu nie wolno spożywać żadnych pokarmów – składniki odżywcze podaje się w formie kroplówki. Przez kolejny tydzień nie należy spożywać pokarmów stałych – można pić wodę, jeść lody, jogurty, puddingi, zupy-kremy, jajecznicę, tłuczone ziemniaki czy potrawy w formie zmielonej. Trzeba unikać również pikantnych potraw z ostrymi przyprawami. W kolejnych tygodniach pokarmy stałe trzeba wprowadzać stopniowo, zaczynając od tych możliwie jak najłatwiejszych do pogryzienia. Zaleca się również prowadzenie oszczędnego trybu życia przez co najmniej dwa tygodnie po zabiegu. Całkowity powrót do aktywności sprzed operacji trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni.

Możliwe powikłania po wycięciu migdałków

Najczęstszym powikłaniem, które występuje u znacznej większości pacjentów, jest ból pooperacyjny. Może się on utrzymywać nawet do 2 tygodni po zabiegu, jednak najczęściej ustępuje po 7-10 dobach po zabiegu. Skuteczne w jego łagodzeniu mogą być środki przeciwbólowe dostępne bez recepty, jak na przykład paracetamol czy ibuprofen. Bolącą okolicę można dodatkowo chłodzić, stosując zimne okłady. Do innych powikłań zaliczamy:

• chrypkę i ból gardła wynikający z założenia rurki intubacyjnej na czas zabiegu,
• krwawienia z miejsca po usuniętym migdałku,
• uszkodzenie podczas operacji struktur podniebienia i gardła,
• znaczny obrzęk gardła i języczka, który może prowadzić do duszności,
• nudności i wymioty,
• w wyniku gojenia się rany i pojawienia się blizn może dojść do zmiany głosu.