Szumy uszne – przyczyny i leczenie

Jakie są przyczyny szumów usznych?

Szumy uszne to uczucie słyszenia dźwięków, które obiektywnie nie mają swojego źródła. Szumy zwykle mają podłoże neurologiczne, co oznacza, że mogą być np. spowodowane uszkodzeniem nerwu przedsionkowo-ślimakowego. Najczęściej dochodzi do nich na skutek:

• długotrwałej ekspozycji na hałas;
• urazu głowy lub odcinka szyjnego kręgosłupa;
• zapalenia ucha;
• działania substancji toksycznych i niektórych leków;
• fizjologicznego starzenia się narządu słuchu, tzw. głuchota starcza.

Niejednokrotnie przyczyną szumów usznych mogą być przyjmowane leki. Dolegliwości bywają też związane ze stosowaniem antybiotyków, chininy, diuretyków pętlowych czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (tzw. NLPZy). Nieprzyjemne wrażenia słuchowe mają charakter tymczasowy i ustępują po zakończeniu leczenia. Należy jednak zaznaczyć, że cytostatyki (pochodne platyny) i antybiotyki aminoglikozydowe mogą uszkodzić słuch – wówczas szumy uszne nie ustąpią.

Szumy uszne mogą być spowodowane:

• nadciśnieniem tętniczym;
• cukrzycą;
• przerostem migdałków;
• przewlekłym zapaleniem ucha;
• otosklerozą (chorobą jednej z kosteczek słuchowych, powodującą zaburzenia słuchu);
• anemią;
• stwardnieniem rozsianym;
• miażdżycą
• niedoborem witaminy B12.

Przeczytaj również: Infekcja górnych dróg oddechowych

Szumy uszne – rodzaje

Szumy mogą być słyszane w jednym lub obu uszach, pomimo braku zewnętrznego sygnału dźwiękowego. Dolegliwości występują stale lub chwilowo, znacznie pogarszając jakość życia chorego. Zazwyczaj skarżą się na nie seniorzy, a szumom usznym może towarzyszyć niedosłuch. Należy jednak zaznaczyć, że problem ten dotyczy także młodszych osób. Bywa związany ze stresem, nerwicą, depresją bądź zaburzeniami osobowości.

Szumy uszne można też podzielić na pierwotne (idiopatyczne, czyli o nieznanej przyczynie) i wtórne (pojawiające się w przebiegu innych chorób). Biorąc pod uwagę czas ich występowania, wyróżniamy trzy rodzaje dolegliwości akustycznych: ostre (trwają krócej niż 3 miesiące), podostre (pacjent doświadcza ich przez 4–12 miesięcy) lub przewlekłe (utrzymują się dłużej niż rok).

Szumy uszne – objawy

Szumy uszne mogą przybrać postać pisków, dzwonienia, brzęczenia, gwizdania, szmerów czy syczenia. Niekiedy stają się mniej lub bardziej intensywne przy zmianie pozycji ciała albo aktywności fizycznej. Należy zaznaczyć, że nie są jednostką chorobową, tylko objawem.

Szumy uszne wpływają niekorzystnie na stan psychiczny pacjenta. Mogą mieć niską, umiarkowaną lub wysoką częstotliwość. Niektórzy chorzy słyszą je w jednym uchu, podczas gdy inni – w środku głowy. Niejednokrotnie dolegliwości te utrudniają koncentrację i powodują problemy ze snem. Pacjent często jest zmęczony i rozdrażniony.

Do jakiego lekarza zgłosić się z szumami usznymi?

W pierwszej kolejności należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad i zbada pacjenta. Może on zlecić podstawowe badania krwi (takie jak morfologia z rozmazem, lipidogram i poziom glukozy na czczo).

W zależności od wskazań może również skierować pacjenta do laryngologa. Ten specjalista zajmuje się m.in. diagnostyką i leczeniem chorób uszu, gardła i nosa. W razie potrzeby może zlecić audiometrię tonalną, pozwalającą określić próg słyszenia. W przypadku podejrzenia nadciśnienia tętniczego krwi może być konieczne wykonywanie regularnych pomiarów ciśnienia tętniczego w domu przy użyciu ciśnieniomierza.

Jak rozpoznaje się szumy uszne?

Jeśli laryngolog stwierdzi pulsujące szumy uszne, może skierować pacjenta na angiografię metodą rezonansu magnetycznego lub tomografii komputerowej. W ten sposób można ustalić, czy niepokojące dolegliwości mają związek z nieprawidłowym przepływem krwi przez naczynia mózgowe. Niekiedy wykonuje się USG Dopplera, które pozwala ocenić stan żył i tętnic.

Sprawdź też: Samoopieka – postępowanie w przeziębieniu

Szumy uszne – leczenie

Leczenie szumów usznych uzależnione jest od przyczyny ich występowania. Aby złagodzić dolegliwości, pacjent korzysta z generatora szumu białego. W ten sposób można zamaskować nieprzyjemne szumy. Ostre szumy uszne często ustępują samoistnie, niekiedy jednak potrzebne są leki. W przypadku dolegliwości podostrych wdraża się farmakoterapię lub wykonuje się ćwiczenia relaksacyjne. Przewlekłe dolegliwości najprawdopodobniej nie ustąpią, jeśli nie zastosujemy odpowiedniego leczenia.

Wielu chorych nosi aparat słuchowy, który wzmacnia dźwięki z zewnątrz. Nowoczesne urządzenia emitują relaksujące szumy, które można dyskretnie regulować za pomocą aplikacji. Odpowiednim doborem i ustawieniami aparatu słuchowego do potrzeb pacjenta zajmuje się audiolog. Na taką wizytę pacjent powinien się zgłosić po konsultacji z laryngologiem, który wykluczy inne przyczyny zaburzeń słuchu.

W niektórych przypadkach wskazana jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna. U pacjentów z szumami usznymi najlepsze efekty przynosi terapia poznawczo-behawioralna. Pozwala opanować stres i negatywne emocje związane z nieprzyjemnymi wrażeniami słuchowymi.

Szumy uszne – powikłania

Przewlekłe szumy uszne mogą prowadzić do dużego dyskomfortu i obniżenia jakości życia, a w konsekwencji do depresji oraz zaburzeń snu. Może to wpływać na ogólne funkcjonowanie pacjenta, dlatego też nie należy bagatelizować tego objawu.

Na czym polega rozpoznanie szumów usznych?

Rozpoznanie szumów w uszach stanowi spory problem. Nierzadko do postawienia diagnozy konieczna jest współpraca z innymi specjalistami. W pierwszej kolejności lekarz zbiera dokładny wywiad i wykonuje badanie otolaryngologiczne. Następnie przeprowadzane jest badanie audiologiczne. Diagnostyka audiologiczna obejmuje m.in. audiometrię tonalną progową i nadprogową, audiometrię słowną i impedancyjną, słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (ABR). Lekarz zalecić może badanie nystagmograficzne (ENG i VNG), subiektywną ocenę głośności i natężenia szumów usznych oraz progu zagłuszania. Wykorzystać może kwestionariusze oceniające skutki szumów usznych, a jednym z bardziej znanych jest THI (Tinnitus Handicap Inventory).

Niekiedy w określeniu podłoża szumów usznych konieczne są dodatkowe badania. Lekarz może zlecić badania laboratoryjne (morfologia z rozmazem, poziom cholesterolu, trójglicerydów, glukozy). W przypadku osób z asymetrycznymi szumami i poziomem słyszenia lub innymi objawami neurologicznymi przeprowadza się rezonans magnetyczny. U osób z szumami pulsującymi, synchronicznymi z biciem serca zleca się badania tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego, ocenę naczyń szyjnych metodą USG Dopplera, angiografię.

Zobacz także: Kiedy wykonać rezonans magnetyczny głowy?