Rak żołądka – przyczyny powstawania, objawy, sposoby leczenia

Etiologia raka żołądka jest wieloczynnikowa, aczkolwiek za główny czynnik rakotwórczy powszechnie uważa się infekcję bakterią Helicobacter pylori. Wczesna diagnoza raka żołądka jest jednym z najważniejszych czynników zwiększających szansę na przeżycie, tak więc nie należy bagatelizować nawet pozornie błahych dolegliwości. Dowiedz się więcej na temat tej podstępnej choroby.

Rak żołądka – przyczyny powstawania

Rak żołądka to najczęściej występujący rodzaj nowotworów tego narządu. Występuje nawet 2 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Może lokalizować się w początkowym odcinku żołądka (tzw. wpuście), w trzonie lub w jego końcu –  odźwierniku, co może powodować zwężenie ujścia i pojawienie się pierwszych dolegliwości. Wśród czynników ryzyka rozwoju tej choroby wymienia się również uwarunkowania genetyczne. Obciążony wywiad rodzinny w kierunku raka żołądka lub występowanie zespołów genetycznych (np. zespołu Lyncha) podnosi ryzyko zachorowania u najbliższych krewnych.

Specjaliści zwracają uwagę na duży wpływ czynników środowiskowych na powstanie raka żołądka. Wymieniają wśród nich nieprawidłowy sposób odżywiania (dieta bogata w produkty wędzone, konserwowane, słone, smażone, a uboga w świeże warzywa i owoce), palenie tytoniu, nadmierną masę ciała. Czynnikami ryzyka nowotworu złośliwego żołądka są dodatkowo: infekcja bakterią Helicobacter pylori, przewlekłe zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, przeprowadzona w przeszłości resekcja żołądka, narażenie zawodowe, grupa krwi A.

Jakie są objawy raka żołądka?

Rak żołądka na początkowym etapie daje mało charakterystyczne dolegliwości, które z uwagi na podobieństwo do tych towarzyszących niestrawności bywają często bagatelizowane. Wczesne objawy raka żołądka stanowią: zgaga, uczucie wczesnej pełności lub sytości po jedzeniu, pobolewanie lub dyskomfort w nadbrzuszu, nudności i wymioty.

Wraz z zaawansowaniem raka żołądka pojawiają się takie objawy, jak brak łaknienia, spadek masy ciała, szybka męczliwość, brak sił. Dolegliwości bólowe w nadbrzuszu nasilają się po posiłku, a niekiedy mogą przybrać stały charakter. W przypadku gdy dojdzie do krwawienia z guza, zaobserwować można smoliste stolce i/lub wymioty. Zaawansowany rak żołądka może być wyczuwalny palpacyjnie jako masa w nadbrzuszu. Rak żołądka z przerzutami będzie dawał dodatkowe objawy w zależności od lokalizacji przerzutów.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

Z dolegliwościami ze strony układu pokarmowego pacjent powinien się najpierw zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu – internisty lub lekarza rodzinnego. Po wykonaniu podstawowych badań pacjent może zostać skierowany do gastrologa. To specjalista zajmujący się profilaktyką, rozpoznawaniem oraz leczeniem schorzeń układu pokarmowego – przełyku, trzustki i dróg żółciowych, żołądka, wątroby, jelit. W przypadku rozpoznania nowotworu żołądka lekarz kieruje pacjenta na leczenie onkologiczne.

Jak rozpoznaje się raka żołądka?

Rozpoznanie raka żołądka polega na początku na badaniu podmiotowym – wywiadzie lekarskim – i przedmiotowym – badaniu fizykalnym pacjenta. Następnie kieruje się pacjenta na badanie endoskopowe (specjalnym wziernikiem z kamerką). Wykonywana jest gastroskopia, czyli ocena górnego odcinka przewodu pokarmowego. Endoskopia uważana jest za najlepszą metodę rozpoznania raka żołądka. Czułość badania w wykrywaniu wczesnego raka żołądka sięga 80%. Badanie to pozwala na wykonanie biopsji, czyli pobrania tkanki do analizy histopatologicznej.

W rozpoznaniu raka żołądka użyta może zostać ultrasonografia endoskopowa (tzw. EUS – badanie ze specjalnym wziernikiem endoskopowym zaopatrzonym w głowicę USG). Badanie to pozwala wstępnie ocenić zaawansowanie miejscowe choroby, głębokości nacieku guza, stwierdzenie zajęcia węzłów chłonnych, a czasem i obecność przerzutów odległych w położonych niedaleko strukturach anatomicznych. Jeśli nie ma możliwości przeprowadzenia endoskopii, wykonać można badanie z kontrastem barytowym (obecnie rzadko wykonywane) – pacjent wypija specjalną zawiesinę pochłaniającą promieniowanie rentgenowskie, co umożliwia obrazowanie przewodu pokarmowego. Wykonane przez doświadczonego radiologa ma wysoką czułość w rozpoznawaniu złośliwych procesów w żołądku.

Przy braku możliwości wykonania endoskopii pacjent może zostać skierowany na tomografię komputerową. Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badania histopatologicznego.

Leczenie raka żołądka

Zabieg operacyjny raka żołądka to jedyny potencjalnie skuteczny sposób leczenia. W przypadku wczesnego raka żołądka rozważa się leczenie endoskopowe – wycięcie zmiany w czasie endoskopii. Rozwiązanie to jest możliwe przy wcześnie wykrytej chorobie ograniczonej do błony śluzowej żołądka. Całkowita lub prawie całkowita resekcja dają szansę na długoletnie przeżycie. Prawie całkowita resekcja, tzw. gastrektomia subtotalna, polega na wycięciu ¾ żołądka. Wykonuje się ją, gdy możliwe jest wycięcie całej zmiany bez konieczności usuwania całego narządu. Natomiast resekcja całkowita, tzw. gastrektomia totalna, przeprowadzana jest w każdym innym przypadku.

Radioterapia i chemioterapia podnoszą szansę na wyleczenie – mają znaczenie w terapii wspomagającej leczenie operacyjne. Operacja raka żołądka może zostać przeprowadzona metodą klasyczną (z otwarciem powłok brzusznych) lub laparoskopowo (poprzez wykonanie kilku drobnych nacięć i wprowadzeniu specjalnej rurki wyposażonej w kamerę). Metody małoinwazyjne sprawdzają się w przypadkach niewielkiego zaawansowania choroby, podczas gdy w zaawansowanym stadium metodą z wyboru jest operacja klasyczna. Metoda laparoskopowa leczenia raka żołądka charakteryzuje się mniejszymi bliznami, mniejszą śródoperacyjną utratą krwi, niższym nasileniem bólu pooperacyjnego i krótszym czasem hospitalizacji. Podczas resekcji żołądka usuwa się też okoliczne węzły chłonne. Niekiedy przed operacją stosuje się leczenie przedoperacyjne (chemioterapia okołooperacyjna). W przypadku guzów nieoperacyjnych zaleca się chemioradioterapię, która jest leczeniem paliatywnym – nie ma na celu wyleczenia, lecz stosowana jest, by zmniejszyć dolegliwości pacjenta.

Profilaktyka raka żołądka

Złośliwemu nowotworowi żołądka można zapobiegać. W ramach profilaktyki wymienia się:

• zdrowy sposób odżywiania oparty na produktach bogatych w błonnik, a unikanie m.in. produktów wysokoprzetworzonych, smażonych, czerwonego mięsa, soli,
• zaprzestanie palenia,
• ograniczenie spożywania alkoholu,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• regularne podejmowanie ruchu,
• ochrona przed zakażeniami, zwłaszcza Helicobacter pylori – w przypadku stwierdzenia infekcji tą bakterią zalecana jest eradykacja (leczenie przeciwbakteryjne),
• wizyty lekarskie w przypadku pojawienie się objawów ze strony układu pokarmowego.