Przepuklina pępkowa – przyczyny, objawy i metody leczenia

Przepukliną pępkową nazywamy przemieszczenie zawartości jamy brzusznej przez pierścień pępkowy. Ten typ przepukliny brzusznej pojawia się najczęściej u noworodków. Oprócz widocznego uwypuklenia przepuklina pępkowa może powiększać się przy wzroście ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej np. podczas kaszlu. Przepuklina u noworodków zwykle ustępuje samoistnie wraz z wiekiem – zanika u ponad 85% dzieci do 5 roku życia, więc najczęściej nie wymaga leczenia. W pozostałych przypadkach leczenie polega na wykonaniu operacji, podczas której zaopatruje się przepuklinę i wzmacnia ścianę brzucha.

Przepuklina pępkowa – przyczyny

Przepukliną nazywamy przemieszczenie zawartości jamy brzusznej poza powłoki brzucha. Pojawia się ona tam, gdzie ściana jamy brzusznej jest osłabiona, na przykład w okolicy pachwiny, kresy białej lub pępka. Każda przepuklina posiada wrota, worek i jego zawartość. W przypadku przepukliny pępkowej wrotami mogą być niezrośnięty pierścień pępkowy (otwór, przez który przechodziły naczynia pępowinowe i część jelit podczas życia płodowego – zamyka się po porodzie) lub blizna pooperacyjna w okolicy pępka. Najczęściej pojawia się ona u noworodków. U dorosłych przepuklina w okolicy pępka określana jest jako przepuklina okołopępkowa. Rozwojowi przepukliny okołopępkowej sprzyjają stany, w których dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, na przykład:

• otyłość,
• liczne ciąże,
• przewlekłe zaparcia i kaszel,
• wodobrzusze, na przykład w przebiegu chorób wątroby,
• znacznych rozmiarów guzy w obrębie jamy brzusznej.

Przyczyny przepukliny pępkowej u noworodków są inne. Powstaje ona, gdy zatrzymany zostaje powrót jelita przez niezrośnięty pierścień pępkowy do jamy brzusznej.

Objawy przepukliny pępkowej

Większe przepukliny pępkowe u noworodków mogą być widoczne podczas badania po porodzie. Jeżeli przepuklina pępkowa jest niewielka, to najczęściej oprócz widocznego uwypuklenia w okolicy pępka nie daje żadnych objawów. Przy większych przepuklinach może pojawić się dyskomfort oraz wyraźne powiększenie przepukliny podczas intensywnego kaszlu, kichania czy zaparć. Bardzo nasilone objawy pojawiają się, jeżeli przepuklina ulega uwięźnięciu, co prowadzi do uciśnięcia odcinka jelita znajdującego się w worku przepuklinowym. Intensywnemu, nagłemu bólowi towarzyszą nudności, wymioty i silne wzdęcie brzucha związane z zatrzymaniem gazów i stolca. Uwięźnięta przepuklina wymaga natychmiastowego odprowadzenia i zabiegu operacyjnego, ponieważ może prowadzić do zaburzeń ukrwienia jelita, a w efekcie do jego martwicy.

Do jakiego lekarza należy zgłosić się z przepukliną u dziecka?

W przypadku wystąpienia u dziecka przepukliny należy się z nim zgłosić do pediatry lub lekarza rodzinnego. Ten po potwierdzeniu problemu zdrowotnego skieruje dziecko na wizytę do chirurga dziecięcego. Jeśli występują objawy przepukliny uwięźniętej, należy niezwłocznie wezwać pomoc –  dzwoniąc pod nr 999 lub 112.

Diagnostyka przepukliny pępkowej

Przepuklina pępkowa najczęściej nie sprawia większych problemów diagnostycznych. Lekarz może ją wybadać podczas badania palpacyjnego pępka i jego okolicy – pojawia się uwypuklenie, najczęściej podczas kaszlu lub napięcia brzucha, które następnie zmniejsza się lub całkowicie ustępuje po obniżeniu ciśnienia w jamie brzusznej. Należy jednak prawidłowo różnicować przepukliny brzuszne, ponieważ w okolicy pępka może również rozwijać się przepuklina kresy białej. Pomocnym badaniem w wykrywaniu małych przepuklin, wykonywanym w celu potwierdzenia diagnozy, jest USG jamy brzusznej. Pozwala ono uwidocznić nie tylko wrota przepukliny, ale również jej zawartość. Dodatkowo przed operacją najczęściej wykonuje się:

• tomografię komputerową jamy brzusznej w przypadkach wątpliwych;
• badania laboratoryjne z krwi i moczu,
• elektrokardiogram (badanie EKG).

Przepuklina pępkowa – leczenie

Przepuklina u większości noworodków ustępuje samoistnie, dlatego zwykle nie wymaga leczenia. Przy podejrzeniu przepukliny okołopępkowej u osoby dorosłej, należy się udać do lekarza chirurga. Leczeniem z wyboru jest operacja, wskazana u wszystkich pacjentów z przepukliną, w szczególności, gdy wywołuje objawy. Operację można odłożyć w czasie jedynie u pacjentów z bardzo małymi przepuklinami, które wymagają wtedy regularnej kontroli.

Zabieg polega na usunięciu worka przepuklinowego, odpowiednim zszyciu tkanek i pępka. W przypadku dużych przepuklin wprowadza się siatkę z tworzyw sztucznych, która dodatkowo wzmacnia ścianę jamy brzusznej i zmniejsza ryzyko nawrotu przepukliny. Na 6 godzin przed operacją nie można jeść ani pić. Powrót do zdrowia trwa zwykle około 2-3 tygodni. Po zabiegu wskazane jest unikanie dźwigania ciężkich przedmiotów przez 4 do 6 tygodni od zabiegu.

Profilaktyka przepukliny pępkowej

Aby uchronić się przed rozwojem przepukliny okołopępkowej, w pierwszej kolejności należy unikać czynników ryzyka. Z tego względu:

• Dbaj o utrzymanie prawidłowej masy ciała – jedz dużo warzyw i owoców, unikaj słodyczy i przetworzonej żywności, bądź aktywny fizycznie, ćwicz regularnie.
• Jeśli przeszłaś kilka ciąż, wzmacniaj mięśnie ściany brzucha pod czujnym okiem fizjoterapeuty.
• Jeżeli dokuczają Ci zaparcia, dbaj o to, aby Twoja dieta była bogata w błonnik, który wspomaga pracę przewodu pokarmowego. Jeśli mimo to dolegliwości nadal się utrzymują, skontaktuj się ze swoim lekarzem w celu przeprowadzenia szerszej diagnostyki zaparć.

Warto zaznaczyć, że te zalecenia dotyczą przepukliny, która pojawiła się u osób dorosłych. Nie ma sposobów na zapobieganie jej wystąpieniu u noworodków.