Nadczynność tarczycy – objawy i konsekwencje nadmiernego poziomu hormonów tarczycy

Pacjenci z nadczynnością tarczycy powinni być pod opieką endokrynologa. Leczenie tego zaburzenia wymaga głównie farmakoterapii, a niekiedy zabiegu chirurgicznego. Sprawdź, jakie objawy mogą wskazywać na zbyt wysoki poziom hormonów tarczycy. Poznaj możliwe konsekwencje nadczynności tarczycy.

Co to jest nadczynność tarczycy? Przyczyny powstania choroby

Nadczynność tarczycy to choroba, za którą stoi wzmożona produkcja hormonów tarczycy, takich jak: trijodotyronina (T3), tyroksyna (T4). Za produkcję i wydzielanie tych związków odpowiada wytwarzany przez przysadkę mózgową hormon tyreotropina (TSH). TSH jest odpowiedzialne za stymulację komórek tarczycy do produkcji hormonów tarczycowych. W przypadku ich nadmiernego stężenia poziom TSH we krwi maleje (działa to na zasadzie tzw. sprzężenia zwrotnego). Jedną z głównych przyczyn nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa. W jej przebiegu organizm produkuje charakterystyczne autoprzeciwciała, tzw. immunoglobuliny klasy G (IgG) nazywane TRAb, których działanie jest zbliżone do tyreotropiny. Przyczyną nadczynności tarczycy mogą być guzki tego gruczołu, w tym m.in. guz autonomiczny tarczycy, wole guzkowe nadczynne, zwane również chorobą Plummera.

Zdecydowanie rzadziej do nadczynności tarczycy dochodzi w wyniku leczenia zbyt wysokimi dawkami hormonów tarczycy, albo też wskutek nieprawidłowości w ich metabolizmie. Inne możliwe przyczyny tego zaburzenia to: guzy przysadki mózgowej, poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy. Najczęściej nadczynność tarczycy stwierdzana jest u kobiet w wieku 20–40 lat.

Nadczynność tarczycy – objawy

W przebiegu nadczynności tarczycy zaobserwować można szereg rozmaitych objawów. Niekiedy są to pojedyncze dolegliwości, a czasem chorzy doświadczają jednocześnie wielu objawów. W wyniku choroby zachodzi utrata masy ciała, co dziwi, chory wykazuje bowiem wzmożony apetyt. Związane jest to z częstymi biegunkami i przyspieszoną pracą jelit. Pacjenci wskazują na częste uczucie duszności i spadek tolerancji na wysokie temperatury. Częstymi objawami w przebiegu nadczynności tarczycy są: ogólne osłabienie, osłabienie siły mięśniowej, szybkie męczenie się. W konsekwencji osoby stronią od udziału w zwiększonym wysiłku zarówno fizycznym, jak i psychicznym, ponieważ jest on dla nich mocno obciążający.

Na podejrzenie zbyt wysokiego poziomu hormonów tarczycy wskazują: wzmożona pobudliwość nerwowa, drżenie rąk, zaburzenia snu (trudności w zasypianiu, bezsenność, koszmary nocne). Chorzy doświadczają kołatania serca i tachykardii – przyspieszenia pracy serca do ponad 100 uderzeń w ciągu 1 minuty. Inne objawy kardiologiczne to: zwiększenie amplitudy między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym (ciśnienie skurczowe podwyższone, a rozkurczowe obniżone), szmer skurczowy nad koniuszkiem serca, dodatkowe skurcze nadkomorowe. Nieleczona nadczynność tarczycy nasila dolegliwości i powoduje nieprawidłowości w funkcjonowaniu niemal całego organizmu.

Zobacz także: Jakie są wskazania do USG tarczycy? Przebieg badania i przygotowanie

Nadczynność tarczycy – zmiana wyglądu

Nadczynność tarczycy wpływa na wygląd zewnętrzny. Do częściej występujących dolegliwości należą nadmierna potliwość oraz ocieplona, gładka, zaczerwieniona i wilgotna skóra. W ten sposób dostosowuje się ona do wzmożonego metabolizmu. Dochodzi do łojotokowego zapalenia skóry w wyniku intensywniejszej pracy gruczołów łojowych i nadprodukcji sebum (nazywanego też łojem skórnym). Najczęściej występuje on na skórze twarzy, owłosionej skórze głowy, w obrębie klatki piersiowej, genitaliów. Zaobserwować można nadmierne wypadanie włosów. Zaburzenia hormonalne sprawiają, że paznokcie łatwiej się łamią, mają nierówną powierzchnię i są pomarszczone. W ciężkich przypadkach dochodzi do wytrzeszczu oczu czy powiększenia tarczycy. Stan ten określany jest jako wole tarczycowe.

Zobacz także: Guzki na tarczycy – objawy, przyczyny i leczenie

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

Z podejrzeniem nadczynności tarczycy należy się zgłosić do lekarza pierwszego kontaktu (internisty lub lekarza rodzinnego). Specjalista przeprowadzi z pacjentem wywiad i oceni zgłaszane dolegliwości. W zależności od wskazań może skierować pacjenta na badania krwi (takie jak morfologia, poziom TSH, fT3, fT4) oraz na konsultację do endokrynologa. To specjalista zajmujący się diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń hormonalnych, m.in. chorobą Gravesa-Basedowa. Może on skierować pacjenta na badania krwi oceniające obecność przeciwciał TRAb charakterystycznych dla choroby Gravesa-Basedowa. Badania obrazowe takie jak USG tarczycy oraz biopsja (pobranie fragmentu tarczycy cienką igłą) mogą pomóc w przypadku wątpliwości diagnostycznych.

Jak wygląda leczenie nadczynności tarczycy?

Najważniejszym celem leczenia w nadczynności tarczycy jest osiągnięcie stanu eutyrozy, czyli prawidłowego poziomu hormonów tarczycy. Wyróżniamy trzy sposoby leczenia nadczynności tarczycy, które są dobierane w zależności od przyczyny wystąpienia tego zaburzenia hormonalnego. Pierwsze to leczenie farmakologiczne, które opiera się na podawaniu leków hamujących produkcję hormonów tarczycy, m.in. tiamazolu oraz leków zmniejszających objawy ich nadmiaru (m.in. beta-blokery takie jak propranolol). Drugim sposobem jest zastosowanie promieniotwórczego jodu (131-I). Jest on podawany doustnie w postaci kapsułki, następnie zostaje wychwycony przez nadmiernie aktywne komórki tarczycy, co powoduje ich zniszczenie. U pacjentów z wolem tarczycowym, guzkami tarczycy lub po nieskutecznym leczeniu doustnym może być konieczne chirurgiczne usunięcie fragmentu lub całości gruczołu tarczowego.

Zobacz także: Diagnostyka onkologiczna w dobie epidemii koronawirusa

Nadczynność tarczycy a płodność

Poruszając temat nadczynności tarczycy, należy również wspomnieć o niekorzystnym wpływie wysokiego poziomu hormonów tarczycy na płodność. W przypadku kobiet z nadczynnością tarczycy istnieje ryzyko zaburzeń miesiączkowania [link]. Krwawienia menstruacyjne są nieregularne, skąpe lub nie ma ich wcale. W przypadku nadczynności tarczycy w ciąży wzrasta ryzyko przedwczesnego porodu, poronienia, stanu przedrzucawkowego oraz przełomu tarczycowego (niebezpiecznego dla życia wzrostu hormonów tarczycy) u matki. W przypadku mężczyzn nadczynność tarczycy sprzyja ginekomastii [link], czyli powiększeniu gruczołów piersiowych.