Czym jest zespół policystycznych jajników? Objawy, leczenie

Czym jest zespół policystycznych jajników?

Zespół policystycznych jajników, określany również jako PCOS (ang. polycystic ovary syndrome), to zaburzenie hormonalne, które wpływa na funkcjonowanie jajników, jak również całego organizmu kobiet w wieku rozrodczym. Kluczowymi cechami tego stanu są zaburzenia owulacji, hiperandrogenizm (nadmiar męskich hormonów) oraz obecność licznych małych torbieli na jajnikach, widocznych w badaniu ultrasonograficznym. Szacuje się, że PCOS może dotyczyć nawet 15–20% kobiet w wieku reprodukcyjnym.

Objawy zespołu policystycznych jajników

Częstym objawem PCOS są nieregularne miesiączki lub całkowity ich brak oraz zaburzenia owulacji. Do tego często dochodzi hiperandrogenizm, przejawiający się nadmiernym wzrostem owłosienia typu męskiego (hirsutyzm), trądziku lub łysienia. Kobiety, które cierpią na zespół policystycznych jajników, częściej zmagają się z otyłością (szczególnie typu brzusznego).

Policystycznym jajnikom często towarzyszy stan przedcukrzycowy, cukrzyca typu 2 czy nieprawidłowy profil lipidowy (podwyższony poziom cholesterolu). Bolączką wielu kobiet w wieku rozrodczym jest również niepłodność. PCOS nie wyklucza zajścia w ciążę, jednak często znacząco je utrudnia.

Nie wszystkie kobiety z PCOS zmagają się ze wszystkimi wymienionymi objawami. Każdy przypadek jest indywidualny, dlatego konieczne są kompleksowe badania i ocena lekarska.

Jak przebiega diagnostyka zespołu policystycznych jajników?

Rozpoznanie PCOS opiera się na spełnieniu co najmniej 2 z 3 następujących kryteriów:

1. Zaburzenia owulacji – nieregularna owulacja lub jej brak.
2. Hiperandrogenizm – kliniczne lub biochemiczne objawy nadmiaru androgenów. Pomocne są tu badania hormonalne pod kątem stężenia męskich hormonów płciowych (np. badanie androstendionu lub badanie SHBG).
3. Obraz policystycznych jajników w badaniu USG – obecność co najmniej 20 pęcherzyków poniżej 9 mm w każdym jajniku oraz powiększona objętość jajników.

Poza badaniem USG diagnostyka PCOS obejmuje oznaczenie stężeń hormonów, takich jak testosteron, androstendion, DHEAS, LH, FSH oraz ocenę profilu lipidowego i glikemii.

Jakie są metody leczenia zespołu policystycznych jajników?

Leczenie PCOS ma na celu nie tylko złagodzenie objawów, ale także zmniejszenie ryzyka poważnych powikłań, takich jak cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe czy rak endometrium. Strategia terapeutyczna obejmuje przede wszystkim modyfikację stylu życia, w tym redukcję masy ciała, regularną aktywność fizyczną oraz zbilansowaną dietę, opartą na złożonych węglowodanach, błonniku pokarmowym i produktach o niskim indeksie glikemicznym.

Ważną rolę odgrywa farmakoterapia. W jej ramach lekarz może zalecić m.in. doustne przyjmowanie środków antykoncepcyjnych w celu regulacji cyklu i zmniejszenia hiperandrogenizmu oraz leki zalecane w leczeniu insulinooporności. W niektórych przypadkach możliwe jest również chirurgiczne leczenie jajników.

PCOS to schorzenie, którego nie da się całkowicie wyleczyć, jednak odpowiednie postępowanie terapeutyczne pomaga zredukować objawy i uniknąć poważnych powikłań choroby, do których należą m.in. cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze czy inne choroby sercowo-naczyniowe.

Czy zespół policystycznych jajników jest groźny?

Chociaż PCOS nie jest chorobą zagrażającą życiu, nieleczony może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i wybór optymalnej metody terapeutycznej. Przy odpowiednim leczeniu kobiety z PCOS mogą w dużej mierze kontrolować objawy i zwiększyć komfort codziennego życia. Kluczowe jest również regularne monitorowanie stanu zdrowia oraz ścisła współpraca z lekarzem prowadzącym.