Moczenie nocne – przyczyny. Jak zapobiegać?

Moczenie nocne to niekontrolowane, nieświadome oddawanie moczu podczas snu. Problem ten kojarzony jest głównie z małymi dziećmi, lecz może dotyczyć również osób dorosłych. Sprawdź, jakie mogą być przyczyny moczenia nocnego oraz jak mu zapobiegać.

Co oznacza moczenie nocne?

Do rozpoznania moczenia nocnego upoważnia stwierdzenie stałego (co najmniej 3 razy w tygodniu) lub okresowego mimowolnego i bezwiednego oddawania moczu w czasie snu przez osobę, która ukończyła 5 lat. Specjaliści dokonali podziału moczenia nocnego na:

• pierwotne, gdy tzw. okres suchy nie występował wcześniej przez co najmniej 6 miesięcy;
• wtórne, gdy okres „suchości” występował wcześniej.

Moczenie nocne nie stanowi wyłącznie problemu u małych dzieci. Może rozwinąć się w każdym wieku, gdyż za jego powstanie odpowiada szereg procesów patologicznych. Dolegliwość ta występuje u około 15–20% 5-latków, 5–7% dzieci dziesięcioletnich oraz 1–3% osób dorosłych.

Do jakiego wieku dziecko moczy się w nocy?

Moczenie nocne to przede wszystkim powszechny problem w wieku dziecięcym. W większości przypadków znika samoistnie, gdy maluch kończy 5. rok życia. Do tego czasu dziecko powinno już opanować zachowania związane z oddawaniem moczu (trening czystości). W przeciwnym wypadku należy zgłosić się do pediatry. Innymi słowy, moczenie nocne u 4-latka mieści się w zakresie normy, ale już moczenie nocne u 6- czy 9-latka uważa się za nieprawidłowy objaw. Specjalista rozpozna przyczynę moczenia nocnego i określi najlepszy sposób leczenia. Niepodjęcie leczenia nasila problem i może doprowadzić do szeregu powikłań, w tym zaburzeń psychicznych, infekcji i zmian skórnych.

Do jakiego lekarza się zgłosić?

W przypadku moczenia nocnego u dziecka należy zgłosić się do lekarza pediatry. Specjalista rozpozna przyczynę moczenia nocnego i określi najlepszy sposób leczenia. Jeśli uzna to za konieczne, w zależności od przyczyny, może skierować dziecko do psychologa dziecięcego, nefrologa dziecięcego lub chirurga dziecięcego. Warto wiedzieć, że niepodjęcie leczenia nasila problem i może doprowadzić do szeregu powikłań, w tym zaburzeń psychicznych, infekcji i zmian skórnych. W przypadku zaburzeń oddawania moczu u osoby dorosłej należy zgłosić się do lekarza rodzinnego lub internisty, który zaleci dodatkowe badania oraz konsultacje.

Co może być przyczyną moczenia się w nocy?

Moczenie nocne, któremu nie towarzyszą inne objawy chorobowe, określa się mianem moczenia izolowanego lub niepowikłanego. Stanowi ono przeważającą większość przypadków, bo około 85%. Nie jest postrzegane w kategoriach choroby, tylko dolegliwości, która ustępuje wraz z wiekiem. Moczenie nocne, któremu towarzyszą inne objawy ze strony układu moczowego albo innych narządów, określane jest jako wieloobjawowe lub powikłane.

Moczenie nocne pierwotne – przyczyny

Specjaliści zwracają uwagę na liczne przyczyny moczenia nocnego pierwotnego i wymieniają wśród nich przede wszystkim:

• zaburzenia emocjonalne;
• opóźnienie wdrażania nawyków higienicznych;
• zaburzenia snu – trudności z wybudzeniem się, głęboki sen;
• za małą pojemność czynnościową pęcherza;
• opóźnienie dojrzewania prawidłowej kontroli nad czynnością pęcherza;
• nadmierne oddawanie moczu w nocy (czyli poliuria nocna) w wyniku nadmiernego spożycia płynów w godzinach wieczornych lub nieprawidłowego dobowego rytmu wydzielania hormonu antydiuretycznego (tzw. wazopresyny);
• obciążony wywiad rodzinny – występowanie moczenia nocnego u rodziców świadczy o roli czynników genetycznych.

Moczenie nocne wtórne – przyczyny

Moczenie nocne może być objawem zarówno chorób układu moczowego, jak i schorzeń w obrębie innych narządów. Rozwija się w przebiegu m.in.:

• kamicy moczowej;
• nawracających zakażeń układu moczowego;
• pęcherza neurogennego;
• wad układu moczowego (np. utrudniających odpływ moczu z pęcherza), wad moczowodów;
• niestabilności pęcherza moczowego w pierwotnej lub wtórnej nadwrażliwości mięśnia wypieracza (wypierającego mocz z pęcherza moczowego);
• wielomoczu towarzyszącego np. niewyrównanej cukrzycy, moczówce prostej, polidypsji psychogennej (nadmiernego spożywania płynów związanego z zaburzeniami psychicznymi), odmiedniczkowego zapalenia nerek, przewlekłej niewydolności nerek;
• Innych schorzeń, takich jak np. padaczka, zespół bezdechu sennego, uporczywe zaparcia.

Czy da się wyleczyć moczenie nocne? Jak leczyć moczenie nocne?

Tego typu moczenie zawsze wymaga leczenia przyczynowego. Leczenie moczenia nocnego pierwotnego obejmuje szereg działań:

• postępowanie behawioralne (np. oddanie moczu przed snem, ograniczenie podaży płynów przed snem);
• postępowanie motywacyjne (np. niekaranie, nieganienie za zmoczenie łóżka, prowadzenie karty obserwacji nocy „suchych” i z przypadkami moczenia);
• ćwiczenia prowadzące do zwiększenia pojemności pęcherza;
• stosowanie alarmu nocnego;
• wybudzanie i wysadzanie dziecka co noc o ustalonej godzinie w celu pójścia do toalety, najczęściej po około 3 godz. snu;
• ułatwienie dziecku dotarcia do toalety (np. oświetlenie drogi);
• stosowanie pieluchomajtek;
• psychoterapia (np. wytłumaczenie, na czym polega problem, motywowanie do zmiany zachowań).

Jeśli działania niefarmakologiczne nie przyniosą zadowalających efektów, konieczne okazać się może wprowadzenie leków na moczenie nocne u dzieci. Najczęściej stosuje się desmopresynę, która jest analogiem naturalnego hormonu wazopresyny i oksybutyninę. Pierwsza z nich prowadzi do zagęszczenia i zmniejszenia produkcji moczu, druga zaś do obniżenia napięcia mięśnia wypieracza i tym samym zwiększenia pojemności pęcherza moczowego.