Krztusiec – objawy i przyczyny. Czy istnieje szczepienie na krztusiec?
Udostępnij na:
Krztusiec to bakteryjna choroba układu oddechowego charakteryzująca się występowaniem uporczywego kaszlu. Skuteczną profilaktyką jest szczepienie. Stosuje się szczepionkę skojarzoną przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi jednocześnie. Szczepienie daje odporność na lata.
Spis treści
W ostatnim czasie obserwuje się wzrost zachorowań na krztusiec (znany też jako koklusz). Sprawdź, w jaki sposób można się zarazić, jak przebiega krztusiec i na czym polega jego leczenie.
Krztusiec – co to za choroba?
Krztusiec to ostra choroba zakaźna układu oddechowego, za której powstanie odpowiadają Gram-ujemne bakterie Bordetella pertussis (pałeczka krztuśca). Dla jego określenia używa się również nazwy koklusz. Choroba zazwyczaj dotyczy dzieci, chociaż może również wystąpić u dorosłych.
Jak można się zarazić krztuścem?
Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zarażać może zarówno osoba z typowym, pełnoobjawowym przebiegiem krztuśca, jak i nietypowym, skąpoobjawowym. Nie istnieje nosicielstwo pałeczek krztuśca. Krztusiec to choroba bardzo zaraźliwa. Szacuje się, że prawdopodobieństwo zachorowania osoby nieuodpornionej po kontakcie z chorym to 80%.
Krztusiec jest chorobą zakaźną, która szerzy się drogą kropelkową – bakterie rozprzestrzeniają się podczas mówienia, kichania i kaszlu. Na skutek osiadania wydzielin z dróg oddechowych na różnych powierzchniach możliwe staje się również zakażenie krztuścem drogą kontaktową. Ryzyko takiego rozprzestrzeniania się choroby jest jednak niewielkie z uwagi na małą odporność patogenu na warunki panujące w środowisku zewnętrznym.
Krztusiec – objawy i przebieg
Okres inkubacji krztuśca wynosi 5–21 dni, zazwyczaj jednak trwa 7–10 dni. Najbardziej zarażają osoby chore podczas pierwszych 2 tygodni od pojawienia się objawów. Zdolność do zakażenia jest możliwa nawet przez 4–5 tygodni. Przejście kokluszu zapewnia długotrwałą odporność organizmu, choć nie wyklucza się ryzyka ponownego zachorowania.
Klasycznie choroba przebiega w trzech fazach:
- I faza – kataralna, nieżytowa, trwa ok. 1–2 tygodnie. Typowy jest dla niej nieżyt nosa, katar, objawy grypopodobne, osłabienie, suchy kaszel, ból gardła, zapalenie spojówek, łzawienie, stany podgorączkowe oraz złe samopoczucie;
- II faza – napadowa, trwa ok. 6 tygodni. Typowy jest dla niej napadowy kaszel, napady bezdechu, wymioty po napadzie kaszlu, krztuścowe „pianie” i sinica;
- III faza – zdrowienia, trwa do 12 tygodni. Stopniowo zmniejsza się częstotliwość i nasilenie kaszlu.
Klasyczny trójfazowy przebieg choroby występuje zazwyczaj u małych dzieci i osób nieuodpornionych. W przypadku młodzieży choroba może mieć przebieg od skąpoobjawowego po pełnoobjawowego. Z reguły krztusiec objawia się kaszlem, trwającym od 3 do ponad 9 tygodni. Wśród osób dorosłych rozwinąć się może kaszel przewlekły, który nasila się w nocy. Objawy utrzymywać się mogą nawet wiele tygodni (średnio 7–8 tygodni). Inne dolegliwości, jakie pojawiają się w przypadku krztuśca u osób dorosłych to: zaburzenia snu, bóle gardła, chrypka, napady pocenia się, bóle głowy.
Krztusiec – powikłania
Krztusiec to choroba, która wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi. Wśród nich wymienia się m.in.: utratę masy ciała, trudności w zasypianiu, nietrzymanie moczu, krwawienia z nosa, wymioty kończące napady kaszlu oraz spowodowane silnym kaszlem złamania żeber. Częstym powikłaniem krztuśca jest też zapalenie płuc. Inne możliwe powikłania to: odma opłucnowa, przepuklina pachwinowa, utrata słuchu oraz krwawienia dospojówkowe. Największe ryzyko rozwoju powikłań występuje u niemowląt i pacjentów obciążonych chorobami współistniejącymi.
Szczepionka na krztusiec
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zachorowaniu na krztusiec jest szczepienie. W 2004 roku wprowadzono w Polsce obowiązek szczepienia dzieci szczepionką krztuścową skojarzoną z toksoidem błoniczym i toksoidem tężcowym, czyli przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi jednocześnie.
Szczepienia obowiązkowe przeciwko krztuścowi obejmują 3-dawkowy schemat szczepienia podstawowego:
- pierwsza dawka w 7–8 tygodniu życia;
- druga dawka w 3–4 miesiącu życia;
- trzecia dawka w 5–6 miesiącu.
Dawkę uzupełniającą podaje się w 16–18 miesiącu życia, a dawki przypominające w 6 i 14 roku życia. Szczepienie przeciwko krztuścowi jest bezpieczne i znacznie redukuje nie tylko ryzyko choroby jednostkowo, lecz także zmniejsza jej rozpowszechnienie w całej populacji.
Szczepienia zalecane przeciwko krztuścowi obejmują:
- dzieci, które nie otrzymały dawki przypominającej szczepionki w 6 roku życia;
- młodzież w wieku 19 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki błoniczo-tężcowej (Td);
- wszystkie osoby dorosłe – pojedyncza dawka przypominająca co 10 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki błoniczo-tężcowej;
- personel medyczny mający kontakt z noworodkami i niemowlętami;
- osoby w podeszłym wieku;
- osoby z otoczenia noworodków i niemowląt do ukończenia 12 miesiąca życia;
- kobiety planujące ciążę lub będące po 28. tygodniu ciążę.
Krztusiec – jak rozpoznać i leczyć?
Diagnostyka krztuśca opiera się na:
- badaniu podmiotowym (wywiadzie);
- badaniu przedmiotowym (ocenie objawów klinicznych);
- badaniu mikrobiologicznym (izolacji i namnażaniu bakterii na specjalnych podłożach na podstawie wymazu pobranego z nosogardła);
- badaniu serologicznym (teście ELISA, który wykrywa przeciwciała klasy IgG, IgA i IgM przeciw toksynie krztuścowej, odczynie hemaglutynacji biernej);
- badaniu metodą PCR (wykryciu DNA bakterii).
Podstawą leczenia krztuśca jest antybiotykoterapia. Stosowane są makrolidy, a w przypadku ich nietolerancji – kotrimoksazol. Dodatkowo w łagodzeniu objawów wykorzystuje się leki rozrzedzające i ułatwiające odkrztuszanie wydzieliny z dróg oddechowych. Ważne jest nawadnianie i odżywianie osoby chorej oraz jej izolacja, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby. W ciężkich przypadkach konieczna bywa hospitalizacja.
Udostępnij na:
Zobacz także
Małpia ospa – jak ją rozpoznać, diagnozować i leczyć?
Małpia ospa – choć wcześniej ograniczona do krajów afrykańskich – w ostatnich latach coraz częściej pojawia się także w innych częściach świata. To wirusowa choroba odzwierzęca, która budzi coraz większe obawy ze względu na możliwość jej transmisji między ludźmi. Aby lepiej zrozumieć tę chorobę i skutecznie się jej przeciwstawić, warto przyjrzeć się bliżej objawom, sposobom diagnostyki oraz dostępnym metodom leczenia małpiej ospy.
Czym jest medycyna podróży? Kiedy z niej korzystać?
Podróżowanie do odległych zakątków świata z każdym rokiem staje się powszechniejsze, a turyści coraz chętniej wybierają egzotyczne miejsca. Udając się np. do Afryki, trzeba uwzględnić ryzyko zachorowania na choroby tropikalne. Medycyna podróży i lekarze specjalizujący się w tej dziedzinie pozwalają to ryzyko zminimalizować poprzez profesjonalne porady i stosowanie skutecznej profilaktyki (szczepień ochronnych). Sprawdź, kiedy warto udać się na wizytę i kto powinien to zrobić
Bąblowica – objawy i przyczyny pasożytniczego zagrożenia
Bąblowica to choroba pasożytnicza. Jej powstawaniu sprzyja nieprzestrzeganie zasad higieny i spożywanie posiłków lub wody z niepewnego bądź zanieczyszczonego źródła. Sprawdź, jakie jeszcze są drogi szerzenia się bąblowicy.
