Grzybica skóry – rodzaje, objawy, sposoby leczenia

W obrębie grzybicy skóry wyróżnia się kilka postaci, które mogą dotyczyć zarówno skóry gładkiej, jak i owłosionej. Poza rozmaitymi zmianami skórnymi chorobie towarzyszy silny świąd. Sprawdź, jakie czynniki usposabiają do rozwoju grzybicy i na czym polega jej leczenie.

Co to jest grzybica skóry?

Za powstanie grzybicy skóry w przeważającej większości przypadków odpowiadają dermatofity. Grzyby te wykazują dużą skłonność do inwazji naskórka, włosów i paznokci. Do swego wzrostu wymagają znajdującej się w nich keratyny. Głównymi sprawcami grzybic u ludzi są takie gatunki dermatofitów, jak m.in.: Aspergillus sp., Microascus brevicaulis, Microsporum audouinii, Epidermophyton floccosum, Pityrosporum orbiculare, Trichophyton schoenleinii, Trichophyton rubrum, Trichophyton verrucosum. Można się nimi zarazić poprzez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną, ale również poprzez przedmioty, których używała.

Grzybica skóry może mieć różną postać. Najczęściej wymienia się:

• grzybicę skóry gładkiej,
• grzybicę skóry owłosionej,
• grzybicę pachwin,
• grzybicę stóp,
• grzybicę rąk.

Kto narażony jest na grzybicę skóry?

W sposób szczególny na rozwój grzybicy skóry narażeni są chorzy na nowotwory, cierpiący na przewlekłe choroby metaboliczne (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy), zakażeni wirusem HIV, długotrwale przyjmujący kortykosteroidy, antybiotyki, leki immunosupresyjne, osoby nadmiernie dbające o higienę, w podeszłym wieku, niedożywione, z niedoborami witamin (biotyny, witaminy A) i minerałów (żelaza, cynku). Zakażeniu grzybami sprzyjają wszelkie uszkodzenia bariery nabłonkowej – po zranieniu, oparzeniu, maceracji.

Do zakażenia patogenami wywołującymi grzybicę skóry może dojść w wielu codziennych sytuacjach, np. podczas:

• noszenia cudzego obuwia, przymierzania obuwia w sklepie,
• noszenia niewygodnego, nieprzewiewnego, wykonanego z tworzyw sztucznych obuwia,
• korzystania ze wspólnych akcesoriów do higieny (np. ręczników, grzebieni),
• korzystania ze wspólnych urządzeń sanitarnych (np. pryszniców, umywalek, ubikacji),
• korzystania z usług kosmetycznych z wykorzystaniem narzędzi źle zdezynfekowanych,
• dotykania bezdomnych, chorych zwierząt.

Grzybica skóry gładkiej

Grzybica skóry gładkiej to jedna z częściej spotykanych odmian grzybicy. Zakażenie rozwija się głównie na skórze szyi, twarzy, dłoni. Grzybica skóry gładkiej objawia się okrągłymi rumieniowo-złuszczającymi zmianami wyraźnie odgraniczonymi od zdrowej skóry.

Zmiany położone blisko siebie mogą się zlewać, tworząc wielokoliste wzory. Zmianom skórnym towarzyszy świąd. Grzybica skóry gładkiej charakteryzuje się szybkim przebiegiem i ustępowaniem zmian bez pozostawiania blizn.

Grzybica skóry owłosionej

Może dotyczyć owłosionej skóry głowy i/lub brody. Zazwyczaj grzybica ta rozpoznawana jest u dzieci. Wyróżnia się kilka jej odmian:

• grzybica woszczynowa – zajmuje całą głowę, typowym objawem są tarczki woszczynowe, które mają postać szarożółtych strupów o średnicy do 1 cm, włosy ulegają zniekształceniu – stają się łamliwe, matowe, kruche, szorstkie, zmiany skórne mają nieprzyjemny zapach, istnieje ryzyko łysienia, choroba pozostawia po sobie rozległe blizny;
• grzybica strzygąca – typowe są dla niej drobne, ograniczone i złuszczające się ogniska zapalne, w obrębie których dochodzi do ułamywania włosów otoczonych biało-szarą pochewką;
• grzybica drobnozarodnikowa – rozpoznaje się ją przeważnie w dużych zbiorowiskach ludzkich, przypomina grzybicę strzygącą, rzadko rozwija się na skórze gładkiej.

Grzybica pachwin

Grzybica pachwin, jak sama nazwa wskazuje, rozwija się w okolicach pachwinowych, ale i na górnych częściach ud czy fałdach międzypośladkowych. Objawami tej grzybicy są plamy czerwonobrunatne, brzegami uniesione nad poziom skóry. Towarzyszą jej pęcherzyki i grudki. Chory odczuwa silny świąd. Czynnikami usposabiającymi do powstania grzybicy pachwin są m.in. nadmierne pocenie się, wzmożona wilgotność ciała, drażnienie okolic pachwin. Choroba jest przenoszona z innych okolic ciała. Najczęściej jest to samozakażenie ze stóp.

Grzybica stóp

Wymienia się kilka odmian grzybicy stóp:

• grzybica międzypalcowa – występuje najczęściej, dotyczy z reguły III i IV przestrzeni międzypalcowej, typowe jest dla niej zaczerwienienie i świąd, a następnie maceracja i pękanie skóry;
• grzybica potnicowa – objawia się licznymi pęcherzykami, zlewnymi ogniskami wysiękowymi;
• grzybica złuszczająca – ma postać ognisk złuszczania lub nadmiernego rogowacenia, umiejscawia się głównie na podeszwach i bocznych częściach stopy;
• inne bardzo rzadko spotykane odmiany to grzybica wrzodziejąca i krostkowa.

Grzybica rąk

Grzybica rąk zazwyczaj jest wtórna do grzybicy stóp, z której zostaje przeniesiona. Zmiany skórne koncentrują się zazwyczaj na jednej dłoni. Choroba ta, podobnie jak grzybica stóp, może przybierać różne postaci. Z reguły rozwija się odmiana złuszczająca.

Do jakiego lekarza należy się zgłosić?

W przypadku występowania objawów grzybicy skóry należy zgłosić się do dermatologa, specjalisty zajmującego się diagnostyką i leczeniem chorób skóry. Gdy występują wskazania, dermatolog może zlecić wykonanie badania mykologicznego – pobrania np. całego włosa z cebulką, zeskrobin ze skóry, paznokci lub wymazu z rany w celu diagnostyki gatunku grzyba (dermatofitu) oraz określenia jego oporności na leki przeciwgrzybicze. Pozwala to na dokładne dobranie leczenia.

Grzybica skóry – jak leczyć?

Grzybicę skóry gładkiej zazwyczaj leczy się miejscowo, a w przypadku braku efektywności terapii wprowadza się środki doustne. Grzybicę owłosionej skóry głowy leczy się równolegle, stosując leki zewnętrzne i doustne. Do leczenia grzybicy skóry stosuje się leki przeciwgrzybicze w postaci kremów, maści czy żelu podawanych bezpośrednio na zmiany oraz tabletek doustnych. Najczęściej stosowane to preparaty z grupy azoli (flukonazol, ketokonazol).

Inne leki o działaniu grzybobójczym lub grzybostatycznym to m.in. amfoterycyna B, terbinafina, gryzeofulwina, nystatyna. Bardzo ważny elementem leczenia jest regularne odkażanie skóry chorobowo zmienionej. Należy pamiętać również o m.in. dezynfekcji obuwia, przestrzeganiu zasad higieny, systematycznej zmianie skarpet, noszeniu przewiewnego obuwia.