Czym może być spowodowane drętwienie nóg i jakie są opcje leczenia?

Co oznacza drętwienie nóg?

Drętwienie nóg to rodzaj zaburzenia czucia nazywanego parestezjami. Polega ono na nieprawidłowych, dziwnych odczuciach, takich jak mrowienie, cierpnięcie, wrażenie przechodzenia prądu czy uczucie zimna lub ciepła bez faktycznego działania bodźca zewnętrznego. Parestezje mogą dotyczyć różnych części ciała, ale bardzo często dotyczą właśnie kończyn dolnych.

Drętwienie nóg może mieć charakter przejściowy, występować naprzemiennie lub być objawem stałym. Zazwyczaj jest ono spowodowane zaburzeniami w przewodzeniu bodźców czuciowych przez nerwy, co może wynikać z ich uszkodzenia lub ucisku. Choć w wielu przypadkach jest to dolegliwość łagodna, to powtarzające się lub przewlekłe drętwienie nóg może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne.

Zobacz także: Drętwienie i mrowienie rąk w ciąży

Przyczyny drętwienia nóg

Przyczyny drętwienia nóg bywają bardzo zróżnicowane. Dlatego zajmują się nim różni specjaliści: reumatolog, ortopeda lub neurolog. Do najczęstszych powodów tej dolegliwości należy ucisk na nerw, , zaburzenia krążenia, choroby neurologiczne, rzadziej urazy

Ucisk na nerw

Długotrwałe przebywanie w jednej pozycji, np. podczas długiego siedzenia lub snu ze skrzyżowanymi nogami, może prowadzić do ucisku na nerwy i zaburzenia przewodzenia impulsów nerwowych. W efekcie pojawia się uczucie drętwienia lub mrowienia w obrębie nóg.

Zaburzenia ukrwienia

Choroby układu krążenia, takie jak zaawansowana miażdżyca, choroba Buergera (zapalenie naczyń krwionośnych, prowadzące do ich zwężenia i zmniejszenia ukrwienia tkanek) czy przewlekła niewydolność żylna, mogą utrudniać prawidłowy dopływ krwi do tkanek i powodować drętwienie kończyn.

Choroby neurologiczne

Przyczynami drętwienia nóg mogą być także schorzenia ośrodkowego układu nerwowego, takie jak stwardnienie rozsiane,  czy zespół Guillaina-Barrégo (ostra zapalna polineuropatia, w przebiegu której dochodzi do demielinizacji nerwów). Choroba ta najczęściej rozwija się po przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej, I daje wiele różnych, małospecyficznych objawów.

Niedobory witamin

Niewystarczająca podaż witamin z grupy B (B1, B6 lub B12) może skutkować drętwieniem nóg.

Czynniki toksyczne

Zatrucia metalami ciężkimi, np. ołowiem, lub ekspozycja na niektóre substancje chemiczne mogą uszkadzać nerwy i prowadzić do parestezji.

Czynniki związane z ciążą

Zmiany fizjologiczne związane z ciążą, mogą powodować drętwienie nóg poprzez ucisk powiększającej się macicy na nerwy. Obrzęki oraz zwiększone ciśnienie żylne w kończynach dolnych, typowe dla ciąży, również mogą utrudniać prawidłowy przepływ krwi i powodować parestezje.

Jak przebiega diagnostyka pod kątem drętwienia nóg?

Ustalenie przyczyny drętwienia nóg wymaga kompleksowej diagnostyki. Wywiad z pacjentem, badanie fizykalne oraz odpowiednie badania dodatkowe pozwalają na określenie, co leży u podłoża tej dolegliwości.

W pierwszej kolejności lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, pytając m.in. o:

• czas trwania i charakter drętwienia (stałe, napadowe, lokalizacja, towarzyszące objawy),
• przebyte urazy, choroby, stosowane leki,
• tryb życia i czynniki ryzyka (np. palenie tytoniu, długie siedzenie),
• występowanie podobnych dolegliwości u krewnych.

Badania fizykalne mają na celu ocenę ukrwienia kończyn dolnych, czucia powierzchownego i głębokiego, odruchów głębokich, napięcia mięśniowego i siły mięśni.

Dodatkowo lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak badanie RTG kręgosłupa, tomografia komputerowa (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI) kręgosłupa lub głowy. Cenną wskazówką dla lekarza może być też ultrasonografia naczyń obwodowych. Z kolei analiza krwi może pomóc w zidentyfikowaniu czynników metabolicznych lub toksycznych, które mogą powodować drętwienie nóg. Bada się np.: stężenie glukozy, poziom witamin z grupy B czy stężenie metali ciężkich.

W celu oceny stanu nerwów i mięśni lekarz może zlecić badania elektrofizjologiczne, takie jak:

• elektroneurografia (ENG) – ocena przewodzenia bodźców w nerwach obwodowych,
• elektromiografia (EMG) – ocena pobudliwości mięśni.

Kompleksowa diagnostyka umożliwia określenie przyczyny drętwienia nóg i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Na czym polega leczenie drętwienia nóg?

W wielu przypadkach wystarczające jest usunięcie czynnika wywołującego drętwienie, np. zmiana pozycji ciała, unikanie długotrwałego siedzenia w pozycji powodującej ucisk kończyn lub leczenie urazu. Jednak w sytuacji, gdy drętwienie stanowi objaw poważniejszej choroby, konieczne jest kompleksowe postępowanie terapeutyczne. Jego najważniejszym elementem jest identyfikacja i leczenie choroby będącej źródłem drętwienia nóg. Leczenie przyczynowe może obejmować zabiegi chirurgiczne lub fizjoterapię czy leczenie choroby podstawowej, np. cukrzycy.

Oprócz terapii przyczynowej stosuje się również leczenie objawowe drętwienia nóg, które ma na celu złagodzenie nieprzyjemnych dolegliwości. Może ono obejmować podanie leków przeciwdrgawkowych, trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych oraz suplementację witamin, zwłaszcza z grupy B. Ważną rolę w leczeniu drętwienia nóg odgrywa również rehabilitacja ruchowa. Odpowiednio dobrane ćwiczenia poprawiają ukrwienie kończyn, wzmacniają mięśnie i łagodzą dolegliwości bólowe.

Urazy i uszkodzenia nerwów

Bezpośrednie uszkodzenie nerwu, np. w wyniku urazu kończyny dolnej, może powodować uczucie drętwienia. Podobny efekt mogą mieć zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, prowadzące do ucisku na korzenie nerwowe. Uszkodzenie nerwów obwodowych może być też konsekwencją chorób metabolicznych: neuropatia cukrzycowa, czyli uszkodzenie nerwów w wyniku długotrwałej hiperglikemii, może dawać objawy w  postaci drętwienia i mrowienia kończyn dolnych. Objawy te często nasilają się nocą.