Czym jest promienica? Jak może zagrażać twojemu zdrowiu?

Czym jest promienica?

Promienica to choroba zakaźna, która charakteryzuje się powstawaniem ropnych zmian w różnych częściach ciała. Istotą jest zakażenie wywoływane przez grupę beztlenowych bakterii z rodziny Actinomycetaceae, znanych jako promieniowce. Najczęstszym gatunkiem odpowiedzialnym za rozwój promienicy u ludzi jest Actinomyces israelii.

Te bakterie naturalnie bytują w jamie ustnej, przewodzie pokarmowym oraz drogach moczowo-płciowych człowieka i zazwyczaj nie stanowią zagrożenia. Aby doszło do rozwoju choroby, konieczne jest przerwanie ciągłości tkanek, np. na skutek urazu lub zabiegu stomatologicznego, co umożliwia promieniowcom wniknięcie w głąb organizmu.

Jakie są przyczyny promienicy?

Główną przyczyną rozwoju promienicy jest zakażenie bakteriami z rodzaju Actinomyces, które w warunkach przerwania ciągłości tkanek, np. w wyniku urazu lub ingerencji medycznej, mogą zacząć namnażać się i wywoływać stan zapalny. Do najczęstszych czynników sprzyjających zakażeniu należą:

• próchnica zębów i inne schorzenia jamy ustnej;
• urazy lub zabiegi stomatologiczne;
• aspiracja bakterii z jamy ustnej do dolnych dróg oddechowych;
• perforacja przewodu pokarmowego lub dróg moczowo-płciowych.

Promienica występuje zdecydowanie częściej u mężczyzn niż u kobiet, choć u pań może rozwijać się w związku ze stosowaniem wkładek domacicznych. Ten środek antykoncepcyjny może stać się przyczyną promienicy miednicy. Na promienicę piersiową z kolei najbardziej narażone są osoby z padaczką i alkoholicy.

Jakie są objawy promienicy?

Objawy promienicy zależą od lokalizacji zmian chorobowych w organizmie. Wyróżnia się kilka głównych postaci tej choroby.

Promienica szyjno-twarzowa

To najczęstsza forma promienicy, stanowiąca 50–70% wszystkich przypadków. Objawia się ona jako:

• twarde, bolesne nacieki w obrębie jamy ustnej, twarzy i szyi;
• powstawanie przetok z charakterystyczną żółtawą, ziarnistą wydzieliną;
• rozszerzanie się zmian na sąsiadujące tkanki, takie jak kości, stawy, ślinianki czy mózg.

Promienica klatki piersiowej

Rozwija się w wyniku aspiracji bakterii z jamy ustnej do dolnych dróg oddechowych. Objawia się:

• przewlekłym kaszlem z odkrztuszaniem ropy;
• gorączką i ogólnym osłabieniem;
• bólem w klatce piersiowej, który pojawia się również w przebiegu chorób płuc.

Promienica brzuszna i miednicy

Ten rodzaj promienicy zwykle rozwija się u osób po przebytych operacjach jelit, zwłaszcza z powodu chorób przebiegających z przerwaniem ciągłości jelita (np. po operacji związanej z zapalenie wyrostka robaczkowego). Charakteryzuje się:

• przewlekłymi bólami brzucha;
• gorączką, wymiotami i zaburzeniami rytmu wypróżnień;
• znaczną utratą masy ciała.

Niezależnie od lokalizacji choroba cechuje się powstawaniem ropni, przetok i martwicy tkanek, co może prowadzić do poważnych powikłań.

Diagnostyka promienicy

Rozpoznanie promienicy opiera się na wywiadzie lekarskim i ocenie objawów klinicznych, badaniu histopatologicznym pobranych wycinków tkanek i badaniu mikrobiologicznym, w którym celem jest wyhodowanie promieniowców z materiału pobranego ze zmian ropnych.

Pomocne mogą być również badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy USG, które pozwalają na ocenę rozległości i lokalizacji zmian chorobowych.

Jak przebiega leczenie promienicy?

Podstawą leczenia promienicy jest długotrwała antybiotykoterapia, najczęściej z zastosowaniem penicyliny lub jej pochodnych. U pacjentów uczulonych na penicylinę stosuje się inne antybiotyki, takie jak erytromycyna, klindamycyna czy doksycyklina.

W niektórych przypadkach konieczne jest również leczenie chirurgiczne, polegające na nacięciu i drenażu ropni lub usunięciu zwłókniałych zmian i przetok.

Skuteczne leczenie promienicy pozwala na uniknięcie poważnych powikłań, takich jak rozprzestrzenianie się zakażenia drogą krwiopochodną do odległych narządów, rozwój skrobiawicy, czyli patologicznego odkładania się substancji w tkankach.

Jak można zapobiegać promienicy?

Najważniejszym elementem profilaktyki promienicy jest dbałość o higienę jamy ustnej i leczenie chorób zębów. Regularne wizyty u dentysty oraz właściwa pielęgnacja zębów i dziąseł mogą zapobiec rozwojowi choroby.

W przypadku urazów lub zabiegów w obrębie jamy ustnej należy zwrócić szczególną uwagę na higienę i szybkie leczenie wszelkich uszkodzeń błony śluzowej, aby uniemożliwić wniknięcie bakterii do głębszych tkanek.

U kobiet stosujących wkładki domaciczne konieczna jest regularna kontrola i niezwłoczne usunięcie wkładki w przypadku podejrzenia zakażenia.