Czym cechują się zaburzenia schizotypowe i jak je leczyć?

Czym są zaburzenia schizotypowe?

Zaburzenia schizotypowe należą do zaburzeń osobowości i zostały po raz pierwszy opisane w latach 20. XX wieku, początkowo rozumiane jako forma utajonej schizofrenii. Współcześnie uznaje się, że zaburzenia schizotypowe można rozumieć jako kontinuum, gdzie po jednej stronie znajduje się schizofrenia, a po drugiej obraz niekliniczny choroby, z niewyraźnymi symptomami.

Zobacz również, czym charakteryzują się zaburzenia osobowości.

Czym objawiają się zaburzenia schizotypowe? Jak je rozpoznać?

Zaburzenia schizotypowe charakteryzują się wieloma objawami, które mogą się różnić intensywnością oraz formą. Chorzy mają zazwyczaj trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji, a także tendencję do izolowania się od społeczeństwa.

Jednym z charakterystycznych symptomów zaburzeń schizotypowych jest dosyć ekstrawagancki wygląd, zwracający uwagę większej części społeczeństwa, w tym również specyficzne zachowanie, które może budzić lęk u obserwatorów. Styl ubierania, fryzura, dodatki oraz sposób rozmowy i komunikaty niewerbalne osób z zaburzeniami schizotypowymi wynikają między innymi z ich niezależności, chęci do przełamywania konwenansów społecznych oraz wyrażenia swojej indywidualności. Jednocześnie zaburzenia schizotypowe często objawiają się specyficznym sposobem mówienia, który jest dla otoczenia trudny do zrozumienia. Osoby te mogą wypowiadać się w sposób rozwlekły, często używają metafor lub pojęć oderwanych od kontekstu, co bywa mylnie interpretowane jako skłonność do poetyckiego wyrażania myśli.

 Charakterystycznym objawem jest tendencja do myślenia magicznego, czyli przekonania o wpływie własnych myśli na rzeczywistość, co może przybierać formę przesądów czy przekonania o posiadaniu nadnaturalnych zdolności. Myślenie magiczne często prowadzi do nadinterpretacji wydarzeń codziennych i szukania symbolicznych znaczeń tam, gdzie ich nie ma.

Osoby z zaburzeniem schizotypowym mają problem z wyrażaniem emocji w sposób zrozumiały dla otoczenia, co utrudnia nawiązywanie relacji międzyludzkich. Często ich mimika jest uboga, a wyrażane emocje są niewspółmierne do sytuacji. Kolejnym istotnym symptomem jest silny lęk społeczny, który sprawia, że osoby te unikają kontaktu z innymi ludźmi. Towarzyszy im nieustanny lęk przed krytyką i odrzuceniem, co prowadzi do izolacji i unikania bliskich relacji.

Przeczytaj także: Czym są zaburzenia adaptacyjne? Kiedy mogą się pojawić?

Na czym polega diagnoza zaburzeń schizotypowych?

Diagnoza zaburzeń schizotypowych jest procesem złożonym, wymagającym szczegółowego wywiadu z Pacjentem oraz analizy jego zachowań, myśli i uczuć. Kluczowym narzędziem w diagnozowaniu jest International Classification of Diseases (ICD-11) lub Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5), w których określone są kryteria diagnozy.

W procesie diagnostycznym lekarz analizuje objawy i ich wpływ na codzienne życie Pacjenta. Ważne jest również odróżnienie zaburzeń schizotypowych od schizofrenii, depresji, innych zaburzeń osobowości oraz pozostałych schorzeń. W diagnozie szczególne znaczenie mają też kwestie kulturowe oraz indywidualne odniesienie do spektrum zachowań danej osoby.

W jaki sposób można leczyć zaburzenia schizotypowe?

Uznaje się, że zaburzenia schizotypowe rzadko wymagają leczenia farmakologicznego, ale w niektórych przypadkach leki są pomocne. Leki przeciwpsychotyczne mogą być stosowane u Pacjentów doświadczających silnych objawów poznawczych, natomiast leki przeciwdepresyjne łagodzą towarzyszący lęk i depresję.

Znaczenie ma oddziaływanie psychologiczne, a więc psychoterapia indywidualna, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym. Bardzo istotnym elementem leczenia jest wsparcie społeczne, które umożliwia Pacjentowi nawiązanie relacji interpersonalnych i zdobycie umiejętności przydatnych w codziennym życiu. Czasem do poprawy jakości życia wystarczy pomoc bliskich lub wsparcie specjalistycznych grup, które pomagają w przełamywaniu izolacji.