Autyzm – objawy, diagnostyka i leczenie

05.08.2024

Zaburzenia ze spektrum autyzmu to szeroka gama schorzeń rozwojowych, które najczęściej diagnozowane są między 3. a 10. rokiem życia. Dowiedz się, jakie są objawy i przyczyny autyzmu, a także, na czym polega leczenie tego zaburzenia.

Autyzm – objawy, diagnostyka i leczenie

Spis treści

Czym charakteryzują się zaburzenia ze spektrum autyzmu?
Na czym polega diagnostyka autyzmu?
Leczenie zaburzeń ze spektrum autyzmu

Czym charakteryzują się zaburzenia ze spektrum autyzmu?

Autyzm to zaburzenie neurorozwojowe, powodujące różnego rodzaju objawy, w zależności od nasilenia. Współcześnie diagnozowany jest u 1 na 56 dzieci w Europie, przy czym trzy razy częściej u chłopców niż dziewczynek. Symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu właśnie w przypadku płci żeńskiej są częściej pomijane lub wizyta u specjalisty odbywa się dopiero w dorosłym życiu.

Do dwóch najważniejszych cech charakterystycznych dla autyzmu można zakwalifikować deficyty w nawiązywaniu i utrzymywaniu relacji społecznych oraz powtarzalne i ograniczone wzorce zachowań.

Najczęściej wśród symptomów wymienia się:

Pakiet Diagnoza w kierunku zaburzeń ze spectrum autyzmu przy wykorzystaniu narzędzia ADOS-2 - dzieci

  • trudności z rozumieniem emocji własnych oraz przeżywanych przez innych ludzi,
  • unikanie kontaktu wzrokowego,
  • niechęć do wchodzenia w relacje,
  • izolowanie się od innych,
  • utrzymywanie procedur i schematów działania,
  • echolalia, czyli powtarzanie tych samych słów i wyrażeń,
  • problemy z komunikowaniem potrzeb,
  • trudności z odczytywaniem komunikacji niewerbalnej.

Bardzo często u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu mogą pojawiać się zachowania usztywnione, do których kwalifikują się przykładowo: chodzenie tą samą trasą, jedzenie obiadu w taki sam sposób, wybieranie dokładnie tych samych potraw, interesowanie się tylko jednym tematem lub posiadanie jednego zainteresowania.

Dzieci z autyzmem mogą wykazywać także takie zachowania jak wpatrywanie się w wirujące obiekty (takie jak pralka), układanie zabawek w sposób precyzyjny i przemyślany, zawsze taki sam, czy też odbieranie bodźców w sposób nadmiernie intensywny (na przykład jeśli chodzi o hałasy, zapachy).

Na czym polega diagnostyka autyzmu?

Pierwsze symptomy zaburzeń ze spektrum autyzmu widoczne są już u dzieci do 2. roku życia. Psychologowie zajmują się jednak diagnozą zwykle u maluchów w wieku od 3 do 10 lat. Szczególne znaczenie ma diagnostyka spektrum autyzmu u dzieci. Zwykle zajmuje się nią psycholog dziecięcy, na konkretne badania skierować może ponadto pediatra.

Pakiet Diagnoza w kierunku zaburzeń ze spectrum autyzmu przy wykorzystaniu narzędzia ADOS-2 - dorośli

Możliwa jest również diagnostyka spektrum autyzmu u dorosłych, a więc u osób, u których zaburzenie to nie zostało rozpoznane w odpowiednim czasie, czyli w okresie dzieciństwa. Niektóre symptomy są trudne do zauważenia, dodatkowo zaburzenie może być mylone z ADHD lub depresją. Co więcej, osoby z autyzmem wysokofunkcjonującym lub zespołem Aspergera najczęściej potrafią maskować dysfunkcje w zachowaniach społecznych i stosunkowo dobrze radzą sobie w życiu codziennym.

Zobacz także: Autyzm – co po diagnozie?

Leczenie zaburzeń ze spektrum autyzmu

W przypadku dzieci najlepiej sprawdzają się spotkania z psychologiem dziecięcym, a często także logopedą. Dorośli mogą zdecydować się na proces psychoterapii. Zdarza się, że przydatne jest leczenie farmakologiczne u psychiatry. Sposoby działania są jednak dobierane do konkretnych przypadków. Zwykle koncentrują się na psychoterapii, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym, oraz treningu umiejętności społecznych. Metody te uznawane są za skuteczne i mimo że autyzmu nie da się całkowicie wyleczyć, możliwe jest zminimalizowanie symptomów i poprawa codziennego funkcjonowania pacjenta.

Zobacz także: Autyzm i Asperger – na co zwrócić uwagę u najmłodszych

Źródła
  1. M. Kanar, Wspieranie dorosłych osób ze spektrum autyzmu w Polsce – od rozważań teoretycznych do praktycznej egzemplifikacji, „Ogrody Nauk i Sztuk”, nr 9, 2019.
  2. D. Otapowicz, Bariery w edukacji osób z autyzmem, „Edukacja zorientowana na ucznia i studenta”, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2021.
  3. G. Walendzik, V. Nowak, Wsparcie osób z autyzmem i zespołem Aspergera: Przygotowanie do samodzielnego funkcjonowania, „Kontrola Państwowa”, nr 66, 2021.
  4. B. Winczura, Wczesne rozpoznawanie autyzmu u małych dzieci – sygnały ostrzegawcze dla diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu, „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, nr 19, 2019.

Zobacz także

Czym jest trauma pokoleniowa? Jaki jest jej wpływ na zachowanie i podejmowanie decyzji?
Psychologia

Czym jest trauma pokoleniowa? Jaki jest jej wpływ na zachowanie i podejmowanie decyzji?

„Trauma pokoleniowa” to określenie odnoszące się do pewnych doświadczeń lub przekonań przekazywanych z jednej generacji na drugą, wiążących się z negatywnymi konsekwencjami. W psychologii pojęcie to nazywane jest również traumą transgeneracyjną i ma związek z długotrwałym procesem, a nie z jednorazowymi sytuacjami. Czym dokładnie charakteryzuje się trauma pokoleniowa i jak wpływa na kolejne generacje? Dowiedz się więcej na ten temat.

DDA a związek – jak przeszłość dorosłych dzieci alkoholików wpływa na relacje?
Psychologia

DDA a związek – jak przeszłość dorosłych dzieci alkoholików wpływa na relacje?

Dorosłe dzieci alkoholików, w skrócie DDA, to osoby, które w swoim życiu mogą napotkać wiele różnego rodzaju trudności i problemów, skorelowanych z dzieciństwem oraz z doświadczeniami ze środowiska, w którym wyrastały. Jednym z poważnych problemów jest sposób nawiązywania głębszych relacji, w tym również związków romantycznych oraz przyjaźni. Dowiedz się więcej o tym, jak wygląda budowanie związku z osobami DDA.

Czym jest epizod maniakalny? Jakie są jego objawy i przyczyny?
Psychologia

Czym jest epizod maniakalny? Jakie są jego objawy i przyczyny?

Choć mogłoby się wydawać, że depresja i epizod maniakalny nie mają ze sobą nic wspólnego, to jednak oba te przypadki należą do zaburzeń nastroju. Tak jak epizod depresyjny, epizod maniakalny jest pewnego rodzaju stanem psychologicznym i fizjologicznym, w którym znajduje się pacjent. Co więcej, w większości przypadków występują łącznie – przeplatają się, głównie w ramach choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), której rozpowszechnienie w skali światowej wynosi 2–5% i występuje zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Przebieg ChAD charakteryzujący się wyłącznie nawrotami manii jest niezwykle rzadki. Większość pacjentów w całościowym przebiegu choroby, niezależnie od jej podtypu, doświadcza więcej epizodów depresyjnych.