Co to jest torbiel Bakera? Objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Torbiel Bakera zawdzięcza swoją nazwę Williamowi Bakerowi – lekarzowi, który dokonał jej pierwszego opisu w 1877 roku. Małe torbiele Bakera leczy się zachowawczo – leki, ćwiczenia, fizjoterapia – większe wymagają intensywniejszych działań. Sprawdź, co predysponuje do rozwoju torbieli Bakera i jak lekarz stawia rozpoznanie.

Co to jest torbiel Bakera?

Torbiel Bakera określana jest alternatywnie torbielą podkolanową. Jest to cysta wypełniona płynem, zlokalizowana w dole podkolanowym, z tyłu stawu kolanowego. Płyn stawowy powleka chrząstki stawowe. Naturalnie jego ilość nie przekracza kilku mililitrów. W sytuacji wzmożonej produkcji jego objętość może być wielokrotnie większa. Płyn przemieszcza się wówczas przez torebkę stawową przez miejsca, gdzie występuje mniejszy opór.

Przyczyny powstawania torbieli Bakera

Do powstania torbieli Bakera dochodzi w wyniku zbyt intensywnej produkcji płynu stawowego w kolanie. Jego nadmiar kumuluje się z tyłu stawu i w ten sposób rozwija się torbiel. Do wytwarzania nadmiernej ilości płynu stawowego predysponuje wiele czynników. Najczęściej są to:

• infekcje stawu,
• uszkodzenia struktur w kolanie np. więzadeł, łąkotek,
• choroby reumatologiczne np. toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów, łuszczycowe zapalenia stawów,
• zmiany zwyrodnieniowe kolana,
• otyłość i nadwaga.

Zdarzają się jednak przypadki, kiedy niemożliwe jest określenie przyczyny produkowania za dużej ilości płynu stawowego. Wtedy mówi się o idiopatycznej torbieli Bakera.

Jakie są objawy torbieli Bakera?

Torbiel Bakera zlokalizowana jest zazwyczaj między przyśrodkową głową mięśnia brzuchatego łydki a mięśniem półbłoniastym. Objawami torbieli Bakera są:

• ograniczona możliwość zgięcia i ruchomość w stawie kolanowym,
• ból zlokalizowany pod kolanem,
• uwypuklenie pod skórą, które odkształca się pod palcami.

W przypadku zmian sporych rozmiarów może pojawić się drętwienie łydki na skutek ucisku na znajdujące się w tej okolicy nerwy i naczynia. W sytuacji pęknięcia torbieli pojawia się ostry ból, zaczerwienienie, ucieplenie dołu podkolanowego. Zawartość cysty wylewa się na okoliczne tkanki i zostaje wchłonięta, lecz sama torebka zostaje i zazwyczaj w ciągu kilku dni na nowo wypełni się płynem. Oprócz objawów ze strony samej torbieli mogą występować dodatkowo dolegliwości towarzyszące schorzeniom odpowiedzialnym za jej powstanie.

Do jakiego lekarza się udać?

W przypadku wystąpienia torbieli Bakera należy się zgłosić do lekarza ortopedy.

Jak rozpoznaje się torbiel Bakera?

Doświadczony lekarz jest w stanie z wywiadu i fizykalnego zbadania pacjenta ustalić rozpoznanie torbieli Bakera. W przypadku występowania wątpliwości może skierować pacjenta na badanie USG. Pozwala ono określić strukturę i rozległość zmiany. Czasem wykonuje się także punkcję diagnostyczną. Nakłuwa się cystę igłą i pobiera próbkę jej zawartości do analizy. W zależności od możliwych przyczyn nadprodukcji płynu stawowego lekarz może zlecać jeszcze inne badania, np. w podejrzeniu choroby zwyrodnieniowej RTG, choroby reumatologicznej – odpowiednie badania laboratoryjne.

Jak leczyć torbiel Bakera?

Leczenie torbieli Bakera determinowane jest stopniem jej zaawansowania. W przypadku łagodnych dolegliwości, kiedy zmiana nie utrudnia codziennego funkcjonowania, prowadzi się leczenie zachowawcze – głównie leki przeciwbólowe z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, tzw. NLPZ (np. ibuprofen, naproksen, diklofenak), przeciwzapalne ostrzykiwanie sterydami i fizykoterapię, w tym m.in.: schładzanie (masaż kostkami lodu, zimne żelowe okłady), kinesiotaping (tzw. plastrowanie, które w zależności od ułożenia plastrów ma odciążyć kończynę – zmniejszyć napięcie mięśni, zwiększyć resorpcję płynu i przepływ limfy, łagodzić ból), kinezyterapię (ćwiczenia na torbiel Bakera to zwłaszcza ćwiczenia wzmacniające mięsień czworogłowy uda i rozciągające więzadło rzepki). Dodatkowo pacjent powinien się wyposażyć w opaski uciskowe na staw kolanowy, które warto zakładać w sytuacji intensywnego wysiłku i obuwie zapewniające komfort chodzenia. Bardzo ważne jest też układanie kończyny dolnej w pozycji uniesienia oraz ograniczenie wykonywania niektórych ruchów np. kucania, wspinania, klękania, wchodzenia po schodach. W przypadku zmian większych i doskwierających mocno pacjentowi podejmowane jest leczenie zabiegowe. Najczęściej wykonywana jest metoda artroskopowego/endoskopowego usunięcia torbieli podkolanowej, a po zabiegu pacjent kierowany jest na zabiegi fizjoterapeutyczne. Należy jednak pamiętać, że dopóki nie usunie się przyczyny nadmiernej produkcji płynu stawowego, istnieje duże ryzyko nawrotu dolegliwości.

Profilaktyka torbieli Bakera

Profilaktyka torbieli Bakera jest trudna do jednoznacznego określenia z uwagi na szereg czynników, które mogą ją wywołać. Niemniej jednak ryzyko jej powstania zmniejszyć może:

• zapobieganie przeciążeniom, urazom, kontuzjom stawu kolanowego,
• zachowanie odpowiedniej masy ciała,
• regularna, umiarkowana aktywność fizyczna,
• zdrowa dieta,
• leczenie chorób stawu kolanowego np. zwyrodnieniowej, reumatycznych, dny moczanowej.