Co to jest neurorehabilitacja? Metody i wskazania do jej zastosowania

Neurorehabilitacja inaczej nazywana jest rehabilitacją neurologiczną. To rozwijająca się intensywnie dziedzina rehabilitacji, której skuteczność potwierdza szereg badań naukowych. Na neurorehabilitację składa się szereg oddziaływań. Kluczowe miejsce zajmują fizjoterapia, konsultacje logopedyczne i psychoterapia. Sprawdź, jakie są wskazania do wprowadzenia neurorehabilitacji. Dowiedz się, jakie metody fizjoterapii wykorzystuje.

Co to jest neurorehabilitacja?

Neurorehabilitacja jest elementem procesu leczniczego, którym objęte są osoby z chorobą neurologiczną. Jej zadaniem jest odtworzenie utraconej funkcji w obrębie układu nerwowego, tak aby poprawić funkcjonowanie pacjenta czy utrzymać jego sprawność na tym samym poziomie.

Neurorehabilitację powinno się wprowadzić możliwie szybko po pojawieniu się problemów neurologicznych. Czas ma tu ogromne znaczenie, bowiem wpływa na zdolność ludzkiego mózgu do regeneracji. Przy odpowiedniej stymulacji jest on w stanie się przeorganizować – wytworzyć nowe połączenia nerwowe. Proces ten określany jest neuroplastycznością.

W zależności od stopnia problemów neurologicznych określa się czas i zakres oddziaływań neurorehabilitacyjnych. W tym celu wykorzystywane są specjalne skale – przykładowo dla chorych po udarze mózgu jest to skala Brunnstrom. Dodatkowo uwzględnia się wyniki badań obrazowych, laboratoryjnych i innych, które pozwolą uzyskać niezbędne informacje o kondycji zdrowotnej pacjenta. Działania neurorehabilitacyjne powinny być zaplanowane w sposób mocno zindywidualizowany.

Jakie są wskazania do stosowania neurorehabilitacji?

Głównymi wskazaniami do prowadzenia neurorehabilitacji są:

• choroba Parkinsona,
• stwardnienie rozsiane,
• stan po urazie czaszkowo-mózgowym,
• rdzeniowy zanik mięśni (SMA),
• stan po udarze lub operacji mózgu,
• niepełnosprawności sprzężone,
• porażenie nerwu twarzowego,
• mózgowe porażenie dziecięce,
• uszkodzenie rdzenia kręgowego,
• polineuropatie,
• zespół Downa.

Jakie metody fizjoterapii wykorzystuje się w neurorehabilitacji?

Neurorehabilitacja może być prowadzona w gabinecie rehabilitanta. Po dokładnym omówieniu ćwiczeń z pacjentem rehabilitant może zlecić zestaw ćwiczeń do samodzielnego wykonywania w domu. Dodatkowo niektórzy chorzy mogą skorzystać z turnusowych ośrodków rehabilitacyjnych, gdzie uzyskają kompleksowe wsparcie w procesie rehabilitacji neurologicznej. Oto najczęściej wykorzystywane metody w neurorehabilitacji:

• metoda Vojty – to metoda usprawniania ruchowego. Określa się ją również terapią odruchowej lokomocji. Polega na manualnej stymulacji punktów uciskowych przy wykorzystaniu odpowiedniego kierunku i siły ucisku. Ma za zadanie doprowadzić do powstania wzorców motorycznych, czyli ruchowych. Wykorzystywana jest głównie w neurorehabilitacji dzieci, choć może być z powodzeniem użyta również w leczeniu osób dorosłych. Głównymi wskazaniami do jej zastosowania są: porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych, mózgowe porażenie dziecięce, dystrofie mięśniowe, urazy rdzenia kręgowego, dysplazja stawów biodrowych i wady wrodzone mózgu;
• terapia integracji sensorycznej – obejmuje działania prowadzące do reorganizacji systemu przetwarzania zmysłowego w wyniku pobudzenia zmysłów przez różnego rodzaju bodźce sensoryczne. Jej zadaniem jest zniwelować deficyty neurologiczne, które mają odpowiadać za zaburzenie przetwarzania sensorycznego. Terapia ma powodować integrację przetwarzania zmysłowego, a w efekcie rozwój złożonych procesów poznawczych odpowiedzialne za wykonywanie określonych czynności, np. samodzielnego jedzenia. Wykorzystuje do tego specjalistyczny sprzęt, w tym m.in. równoważnie, poduchy, kamizelki obciążeniowe, podwieszane platformy, huśtawki, materiały różnej faktury;
• terapia PNF – to proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie ruchu. Metoda ta wykorzystywana jest do odtworzenia prawidłowych wzorców ruchowych. Realizowane w jej ramach ćwiczenia wykonuje się zgodnie z naturalnym sposobem pracy mięśni i stawów. Wykorzystuje ona złożone wzorce ruchowe, które są automatycznie wykonywane przez człowieka w czasie całego życia. Na proces uczenia ruchu składa się także wielozmysłowe bodźcowanie. PNF stosuje się u osób z zaburzeniami układu nerwowego, ale i kostno-stawowego czy mięśniowego;
• metoda Bobath to ćwiczenia całego ciała, które mają za zadanie doprowadzić do uregulowania napięcia mięśniowego i wytworzenia prawidłowych odruchów. Ćwiczenia oparte są o proces tzw. motor learningu, czyli nauczania poprzez ruch;
• akcesoria ortopedyczne – w neurorehabilitacji ważne miejsce zajmują także różnego rodzaju ortezy, gorsety, kamizelki usztywniające, aparaty odwodzące stawy biodrowe, pionizatory i siedziska;
• psychoterapia i logopedia – neurorehabilitacja obejmuje również psychoterapię, która skupia się na likwidacji barier psychologicznych pacjenta. Najczęściej wykorzystywana jest terapia poznawczo-behawioralna, która uczy nowego spojrzenia na siebie czy daną sytuację. Z kolei logopedia ma na celu rozwój, kształtowanie i doskonalenie mowy.